عملکرد برخی از زیرمجموعههای گروه فلزات اساسی بررسی شد
آلومینیومسازان بورس زیر ذرهبین
به‌رغم اینکه این فلز در طبیعت فراوان است، اما نحوه استخراج آن بسیار دشوار است و انرژی زیادی صرف تولید این فلز می‌شود. به‌منظور استخراج آلومینیوم، سنگ بوکسیت که نوعی سنگ رسوبی است و مقادیر نسبتا زیادی آلومینیوم دارد و در عین حال، مهم‌ترین منبع این فلز است، طی فرآیندی به آلومینیوم اکسید تبدیل می‌شود. همچنین جداسازی آلومینیوم از اکسیدش در کانی‌‌‌های اکسیدی که پیش‌تر بسیار دشوار بود، با استفاده از ماده معدنی کریولیت برای حل‌کردن کانی‌‌‌های اکسیدی سهولت یافت. کریولیت در طول تاریخ به‌عنوان کانی آلومینیوم شناخته می‌شد و بعدها در فرآیند جداسازی آلومینیوم از اکسیدش مورد استفاده قرار گرفت. امروزه آلومینیوم به صورت ورق، مفتول، تسمه، فویل، میلگرد، لوله و پروفیل‌‌‌های ساختمانی و اکسترودشده در بازار موجود است. یکی از مهم‌ترین مزایای آلومینیوم، میزان بازیابی بالای آن است. از آنجا که آلومینیوم می‌‌‌تواند بارها بازیافت شود، در مقایسه با هزینه‌‌‌های تولید اولیه تا 95درصد صرفه‌جویی در مصرف انرژی دارد.
آلومینیوم در بازار جهانی
براساس اطلاعات موجود در سایت Investing، آمریکا در سال 2018 فلز آلومینیوم را به‌عنوان یکی از فلزات حیاتی اعلام کرد؛ اما به دلیل عرضه کمتر از نیاز، این کشور برای تامین مازاد آلومینیوم خود به واردات روی آورد. از طرفی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم در جهان شناخته می‌شود؛ اما به دلیل وجود اختلاف بین این دو ابرقدرت، ایالات‌متحده نتوانست چندان به واردات آلومینیوم از این کشور اتکا کند. براساس آخرین داده‌‌‌های سازمان زمین‌شناسی ایالات‌متحده در مورد آلومینیوم، پنج‌کشور برتر تولیدکننده این فلز به ترتیب ذیل اعلام شده‌اند:
چین: این کشور بیش از نیمی از آلومینیوم جهان را تولید می‌کند. چین تا سال 2021 میلادی، 39میلیون تن آلومینیوم تولید کرد.
هند: این کشور در سال 2021 در مجموع با تولید 9/ 3میلیون تن آلومینیوم و کسب جایگاه دوم از روسیه پیشی گرفت.
روسیه: در سال 2021 روسیه 7/ 3میلیون تن آلومینیوم تولید کرد که نسبت به سال 2020 افزایش داشت. در سال 2021 میلادی، 6درصد واردات آلومینیوم آمریکا از روسیه بود. در سال جاری، به دلیل جنگ این کشور با اوکراین، عرضه آلومینیوم روسیه به ایالات‌متحده و بازار جهانی محدودتر شده است.
کانادا: این کشور به‌عنوان چهارمین تولیدکننده بزرگ آلومینیوم در سال گذشته، 1/ 3میلیون تن از این فلز تولید کرد. کانادا در سال 2021 پیشروترین تامین‌کننده آلومینیوم ایالات‌متحده بود که نیمی از کل واردات آمریکا را به خود اختصاص داد.
امارات متحده عربی: این کشور پنجمین تولیدکننده بزرگ آلومینیوم جهان است. تولید آلومینیوم در امارات طی چند سال گذشته ثابت مانده و حدود 6/ 2میلیون تن است. «آلومینیوم‌گلوبال» امارات بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم در خاورمیانه است و تقریبا 4درصد کل آلومینیوم جهان را تامین می‌کند. امارات متحده عربی منبع 9درصد واردات آلومینیوم آمریکا در سال 2021 بود.
بهای آلومینیوم نیز مانند سایر کامودیتی‌‌‌ها و بازارهای جهانی متاثر از گسترش پاندمی کرونا با کاهش قیمت همراه بود. اما در سال 2021 قیمت‌ها به طور پیوسته افزایش یافت که دلیل آن بهبود صنعتی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان و خوش‌بینی نسبت به رشد تقاضای جهانی با بازگشایی اقتصادها و رفع محدودیت‌های قرنطینه کرونایی بود. این افزایش قیمت به دنبال جنگ روسیه با اوکراین تشدید شد؛ تا جایی که این فلز در ماه مارس 2022 تا نزدیک 4هزار دلار نیز معامله شد. در حال حاضر آلومینیوم در بازار لندن به قیمت 2894دلار معامله می‌شود.
نگاهی به بازار آلومینیوم در ایران
با وجود اینکه کاربرد آلومینیوم از دیرباز بر عموم مشخص بود، اما استفاده از آلومینیوم در ایران همزمان با تاسیس شرکت آلومینیوم ایران یا «ایرالکو» در سال 1346 به‌عنوان اولین تولیدکننده آلومینیوم در ایران رواج بیشتری پیدا کرد. پس از انقلاب و با افزایش تقاضا برای این فلز، خطوط تولید آلومینیوم افزایش یافت؛ به طوری که سال گذشته در داخل کشور 561هزار تن شمش آلومینیوم تولید شد. علاوه بر شرکت ایرالکو، شرکت‌های آلومینیوم المهدی و آلومینیوم هرمزگان به همراه آلومینای ایران و سالکو تولیدکنندگان شمش آلومینیوم در کشور محسوب می‌‌‌شوند.
صنعت آلومینیوم در بورس
در حال حاضر چهار شرکت «فایرا»، «فمراد»، «فنوال» و «فالوم» در بازار سهام ایران به‌عنوان زیرگروه صنعت آلومینیوم معامله می‌‌‌شوند. به جز نماد «فالوم» که در بازار پایه زرد فرابورس معامله می‌شود، سه نماد «فایرا»، «فمراد» و «فنوال» در بازارهای (بورس) فعالیت دارند که در ادامه به بررسی عملکرد این سه نماد بورسی پرداخته شده است.
آلومینیوم ایران: این شرکت با نماد «فایرا» در حال حاضر در بازار دوم بورس با ارزش بازار 4/ 18هزار میلیارد تومان به قیمت هر سهم 19هزار و 160ریال معامله می‌شود. P/ E (TTM) این سهم برابر با 79/ 5 و ارزان‌‌‌ترین نماد حاضر در صنعت آلومینیوم است. این شرکت به‌عنوان اولین تولیدکننده شمش آلومینیوم ایران در سال 1346 در استان مرکزی تاسیس شد. در حال حاضر شرکت آلومینیوم ایران با ظرفیت تولید 5/ 177هزار تن شمش در سال فعالیت می‌کند. در سال 1400 این شرکت با تولید 175هزار تن سهم 31درصدی از کل تولیدات کشور را به خود اختصاص داد. لازم به توضیح است که در حال حاضر حدود 74درصد از سهام آن در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری مهر اقتصاد ایرانیان است.
آلو مراد: شرکت آلومراد با نماد «فمراد» در حال حاضر در بازار دوم بورس معامله می‌شود. معاملات بورسی این نماد در حال حاضر به دلیل برگزاری مجمع عادی سالانه به منظور تصویب صورت‌های مالی متوقف شده است. این نماد طی چند ماه اخیر بسیار مورد توجه اهالی بازار سهام قرار گرفته بود، به طوری که از ابتدای سال 1400 تا پایان روز شنبه (7 خردادماه) حدود 184درصد بازدهی داشته است. لازم به توضیح است که در حال حاضر، حدود 48درصد از سهام شرکت در اختیار شرکت آلومتک به‌عنوان سهامدار عمده است. شرکت آلومتک برای تامین مفتول آلومینیومی موردنیاز خود اقدام به تاسیس شرکت آلومراد در سال 1356 کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شرکت آلومتک در سال 1358 به دولت واگذار شد و به‌عنوان یکی از شرکت‌های اقماری تحت پوشش وزارت نیرو قرار گرفت. «فمراد» در حال حاضر در زمینه ذوب فلزات فعالیت دارد. فعالیت اصلی شرکت در زمینه تولید و فروش انواع میلگرد آلومینیومی و سایر فلزات غیر‌آهنی است.
گروه کارخانه‌‌‌های تولیدی نورد آلومینیوم: این گروه با نماد «فنوال» در حال حاضر در بازار اول (تابلوی فرعی) بورس با ارزش بازار 12/ 2هزار میلیارد تومان به قیمت 31هزار و 290ریال معامله می‌شود. P/ E (TTM) این سهم برابر با 33/ 8 است. این شرکت در سال 1351 در استان تهران تاسیس شد و در سال 1364 به بهره‌‌‌برداری رسید. تولیدی نورد آلومینیوم در سال 71 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شد. کارخانه شرکت در شهرستان اراک واقع شده است. «فنوال» این شرکت در زمینه ساخت ورق آلومینیوم و هر نوع فرآورده دیگر آلومینیومی فعالیت دارد. در حال حاضر، شرکت آلومینیوم تابنده اراک و پیشران سرمایه پردیس (هر یک با سهم 33درصدی) سهامداران عمده شرکت هستند. ظرفیت اسمی کارخانه بر حسب ترکیب محصول 5/ 36هزار تن در سال و ظرفیت عملی آن 20هزار تن محصول است.
