نتایج یک بررسی تحلیلی نشان داد
P/ E سنگ‌آهنی‌ها در منطقه ارزندگی
سنگآهن ماده اولیه تولید فولاد است که کاربرد بسیار گسترده‌‌‌ای در توسعه زیرساخت‌‌‌ها، راه‌‌‌سازی، حمل‌ونقل و ماشین‌‌‌آلات به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه دارد. حدود ۹۸ درصد از سنگ‌‌‌آهنی که در کل جهان استخراج می‌شود، به منظور تولید فولاد استفاده می‌شود. حدود 70 درصد از ذخایر سنگآهن جهان در چهار کشور استرالیا، برزیل، روسیه و چین شناسایی شده است. چین یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان سنگآهن دنیا بوده و بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در جهان نیز است. معادن اقتصادی سنگآهن دنیا در حدود 187 میلیارد تن تخمین زده شده است و ایران با داشتن 5/ 2میلیارد تن ذخیره سنگآهن در رتبه دهم قرار دارد.
اشکال مختلف سنگآهن
سنگآهن اغلب به سه شکل دانهبندی شده، کنسانتره و گندله تولید معدنی می‌شود. سنگ‌‌‌آهن‌‌‌های دانهبندی شده نیز به دو صورت ریزدانه در ابعاد صفر تا 10 میلی‌متر و درشت دانه در ابعاد 10 تا 30 میلی‌متر معامله می‌‌‌شوند. عیار این نوع از سنگآهن تقریبا بین 57 تا 5/ 63 درصد متغیر است.
کنسانتره سنگ‌‌‌آهنی است که بسیار ریزدانه است و عیار آن معمولا بین 67 تا 69 درصد است. معمولا عیار گندله با عیار کنسانتره آن تفاوت چندانی ندارد ولی با بنتونیت و برخی موارد دیگر به صورت متخلخل و معمولا کروی تولید می‌شود تا در فرآیند احیای مستقیم به آهن اسفنجی تبدیل شود.
روند اخیر در قیمت سنگآهن جهانی
سنگآهن یکی از کالاهایی است که قیمت آن به علت تقاضای کارخانه‌‌‌های تولید فولاد چین و اخلال عرضه در برزیل در سال‌های اخیر رشد خوبی داشته است. همچنین معادن استرالیا از مزایای زیادی برخوردار بوده‌‌‌اند، اما به علت اختلافات بین استرالیا و چین، مسائل سمت عرضه تغییر کرده است. در صورت عدم‌بهبود روابط استرالیا و چین، هند می‌تواند در عرضه سنگآهن نقش موثری ایفا کند. در سمت عرضه پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های آتی هند به عنوان یک تولیدکننده کلیدی سنگآهن ظاهر خواهد شد و با استرالیا و برزیل به رقابت بپردازد. در حال حاضر یکی دیگر از عوامل موثر در تقاضای سنگآهن، کمبود فولاد بازیافت شده به دلیل مشکلات موجود در بخش قراضه فولاد است.
تولید جهانی سنگآهن طی سال‌های آتی به دلیل عدم‌گسترش معادن در برزیل و با وجود افزایش تولید هند، رشد ناچیزی خواهد داشت. همچنین رشد تولید در چین به دلیل افت عیار سنگ معدن و هزینه‌‌‌های بالای تولید کاهش خواهد یافت. پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی سنگآهن از 2،850 میلیون تن در سال 2019 به 3،119 میلیون تن در سال 2028 برسد که نمایانگر رشد متوسط سالانه 9/ 0درصد طی سال‌های 2019 تا 2028 است. این افزایش از متوسط رشد 9/ 2درصد طی سال‌های اخیر به مراتب کمتر است.
در ماه‌‌‌های اخیر قیمت نقدی سنگآهن در چین به رکورد بیش از 220 دلار بر تن رسید و قیمت‌های آتی تا 260 دلار بر تن نیز رشد داشته است. دولت چین به منظور کنترل قیمت سنگآهن، محدودیت‌هایی در تولید فولاد وضع کرد. این موضوع سبب کاهش شدید 50 درصدی قیمت سنگآهن و رسیدن آن به 110 دلار بر تن در کمتر از دو ماه شده است. با این حال این محدوده نیز بیش از متوسط قیمت سنگآهن در یک دهه اخیر است.
روند اخیر در قیمت سنگآهن داخلی
طی سال‌های گذشته نسبت قیمت کنسانتره و گندله در ایران 16 و 23 درصد قیمت شمش فولاد خوزستان بوده است. با توجه به افزایش قابل‌توجه ظرفیت در حوزه فولاد و چالش کمبود مواد اولیه و افزایش تقاضا در کنسانتره و گندله، در سال‌جاری نسبت کنسانتره و گندله به 20 و 29 درصد قیمت شمش فولاد خوزستان افزایش یافته است. در عین حال هر دو محصول در بورس کالا عرضه شده است. با این حال تنها حدود 10 درصد از عرضه‌های صورت گرفته در بورس کالا توسط فولادی‌‌‌ها خریداری شده است.
شرکت‌های بورسی تولیدکننده سنگآهن
چهار شرکت اصلی تولید سنگآهن در بازار سرمایه ایران پذیرفته شده و سهام این شرکت‌ها در بازار سهام مورد دادوستد قرار می‌‌‌گیرند که شامل «کگل»، «کچاد»، «کگهر» و «کنور» می‌‌‌شوند. شرکت‌های «اپال»، «میدکو» و «واحیا» نیز دارای شرکت‌های فرآوری و معدنی در حوزه سنگآهن در زیرمجموعه‌‌‌های خود هستند. همچنین «ومعادن» و «وامید» سهامداران چهار شرکت اصلی سنگ‌‌‌آهنی بورس به شمار می‌‌‌آیند.
کگل: شرکت معدنی و صنعتی گل‌‌‌گهر با سرمایه یکصد هزار میلیارد ریالی در آنومالی شماره‌یک گل‌‌‌گهر در استان کرمان در حال فعالیت است. تولید سال گذشته این شرکت 15 میلیون تن کنسانتره و 12 میلیون تن گندله بوده که ظرفیت اسمی این شرکت در همین حدود است. این شرکت پس از دو دهه رشد سریع در حوزه تولید کنسانتره و گندله، در حال حاضر به بلوغ رسیده و در حال توسعه عمودی کسب و کار در حوزه زنجیره ارزش فولاد است. ضمن آنکه توسعه فعالیت‌‌‌های فولادسازی در شرکت تابعه از جمله جهان فولاد سیرجان (فجهان)، توسعه آهن و فولاد گل‌‌‌گهر و سرمایه‌گذاری و توسعه گل‌‌‌گهر در حال انجام است. همچنین این شرکت مالک 28 درصد سهام «کگهر» است. در سال مالی 1399 سود خالص شرکت‌های تابعه 78 هزار میلیارد ریال و سود شرکت اصلی 141 هزار میلیارد ریال بوده است. با شرایط فعلی قیمت ارز و قیمت‌های جهانی فولاد و ضرایب سنگآهن، این شرکت در سال‌جاری قادر به کسب سود تلفیقی بیش از 3300 ریال به ازای هر سهم است.
کچاد: شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با سرمایه بیش از 55 هزار میلیارد ریالی در معدن چادرملو در استان یزد در حال فعالیت و در حال اخذ مجوز فعالیت در آنومالی D19 است. تولید سال گذشته این شرکت 10 میلیون تن کنسانتره و 7/ 3میلیون تن گندله و 6/ 1میلیون تن آهن اسفنجی و یک میلیون تن شمش فولاد بوده که ظرفیت اسمی این شرکت در همین حدود است. این شرکت پس از دو دهه رشد سریع در حوزه تولید کنسانتره و گندله، در حال سرمایه‌گذاری گسترده در حوزه زنجیره ارزش فولاد است. از جمله طرحهای توسعه این شرکت طرح گندله شماره2 با ظرفیت 5 میلیون تن و واحد احیای شماره2 با ظرفیت 2/ 2میلیون تن آهن اسفنجی است. همچنین شرکت اصلی در شرکت‌های تابعه از جمله صنایع معدنی عصر نوین بهاباد، آهن و فولاد غدیر ایرانیان (فغدیر)، آهن و فولاد ارفع (ارفع)، آهن و فولاد سرمد ابرکوه سرمایه‌گذاری کرده است. در سال مالی 1399 سود خالص تلفیقی سهم شرکت اصلی 174 هزار میلیارد ریال و سود شرکت اصلی 170 هزار میلیارد ریال بوده است. با شرایط فعلی قیمت ارز و قیمت‌های جهانی فولاد و ضرایب سنگآهن، این شرکت در سال‌جاری قادر به کسب سود تلفیقی بیش از 5600 ریال به ازای هر سهم است.
کگهر: شرکت سنگآهن گهر زمین با سرمایه 25 هزار میلیارد ریالی در آنومالی شماره3 معدن گل‌‌‌گهر در استان کرمان در حال فعالیت است. تولید سال گذشته این شرکت 15 میلیون تن کلوخه سنگآهن، 3/ 7میلیون تن سنگآهن دانهبندی و 4/ 4میلیون تن کنسانتره بوده است. این شرکت تولید خود را از سال 1394 آغاز کرده و طرحهای توسعه قابل‌توجهی در دست اجرا دارد. خط گندله‌‌‌سازی این شرکت در اواخر سال گذشته با ظرفیت 5 میلیون تن به بهره‌‌‌برداری رسیده و خط سه کنسانتره این شرکت با ظرفیت 2 میلیون تن طی سال‌جاری به بهره‌‌‌برداری می‌‌‌رسد. در سال مالی 1399 سود خالص شرکت اصلی 43 هزار میلیارد ریال بوده است. با شرایط فعلی قیمت ارز و قیمت‌های جهانی فولاد و ضرایب سنگآهن، این شرکت در سال‌جاری قادر به کسب سود بیش از 7400 ریال به ازای هر سهم است.
کنور: شرکت توسعه صنعتی و معدنی صبا نور با سرمایه 7/ 12هزار میلیارد ریالی در معادن باباعلی، گلالی و شهرک در استان‌های همدان و کردستان در حال فعالیت است. تولید سال گذشته این شرکت 15 میلیون تن کلوخه سنگآهن، 3/ 7میلیون تن سنگآهن دانهبندی و 4/ 1میلیون تن کنسانتره و 500 هزار تن گندله بوده است و جمعا 2/ 2میلیون تن ماده معدنی از معادن خود استخراج کرده است. مهم‌ترین طرح توسعه شرکت مربوط به گندله‌‌‌سازی کردستان با ظرفیت 920 هزار تن است که این شرکت مالک 70 درصد این طرح بوده و «ومعادن» مالک 30 درصد دیگر سهام این پروژه است. شرکت همچنین طرح‌هایی در زمینه تولید آهن اسفنجی و فولادسازی دارد که تاکنون پیشرفت بالایی نداشته است. در سال مالی 1399 سود خالص شرکت اصلی 21 هزار میلیارد ریال بوده است. با شرایط فعلی قیمت ارز و قیمت‌های جهانی فولاد و ضرایب سنگآهن، این شرکت در سال‌جاری قادر به کسب سود بیش از 3200 ریال به ازای هر سهم است.
تهدید و فرصت‌‌‌های صنعت سنگآهن
ضریب قیمت‌گذاری زنجیره: ضریب قیمت‌گذاری از کلوخه تا آهن اسفنجی یکی از چالش‌های اساسی در شرکت‌های سنگ‌‌‌آهنی است. با توجه به کمبود سنگآهن در افق 1404 انتظار می‌رود تا نسبت‌‌‌ها در محدوده فعلی تثبیت شود.
قیمت‌گذاری فولاد: قیمت محصولات زنجیره علاوه بر ضریب قیمت، بر اساس قیمت شمش فولاد از جمله شمش فولاد خوزستان تعیین می‌شود. هر گونه قیمت‌گذاری دستوری یا تغییر ضریب آن می‌تواند تاثیر قابل ملاحظهای بر قیمت فروش و سودآوری شرکت‌های سنگ‌‌‌آهنی داشته باشد.
هزینه حامل‌‌‌های انرژی: هزینه حامل‌‌‌های انرژی در بخش معدن و همچنین طرحهای توسعه فولادی اثر قابل‌توجهی بر بهای تمام شده و سودآوری شرکت‌ها خواهد داشت.
حقوق مالکانه: در خصوص سه شرکت «کگل»، «کچاد» و «کگهر» که معدن آنها متعلق به ایمیدرو است و حقوق مالکانه به دولت پرداخت می‌کنند، هر گونه تغییر در ضرایب آن بر سودآوری این شرکت‌ها تاثیر قابل ملاحظهای دارد.
