داستان بنگاهداری بانکها در ایران یکی از پرچالشترین و پیچیدهترین مقاطع تاریخ اقتصادی کشور است؛ داستانی با فرازونشیبهای بسیار که برای روایت آن باید به دهههای پیش از انقلاب بازگردیم. در آن دوران، شاهد تولد بانکهای متعدد ایرانی بودیم که هر یک با اهداف و ماموریتهای خاص خود شکل میگرفتند. محمدرضاشاه پهلوی، که رویای نوسازی و صنعتیسازی ایران به سبک کشورهای توسعهیافته اروپایی را در سر داشت، انتظارات بزرگی از بانکها داشت.
کارشناسان حوزه بانکداری میدانند که بانکهای ناتراز و بانکهای ناسالم معانی خاص دارند و باید به صورت جدا بررسی شوند. بانکهای ناسالم بانکهایی هستند که تخلفاتی انجام دادهاند که منافع سپردهگذاران و دولت را به خطر انداختهاند. شناخت این نوع بانکها کار کارشناسی میطلبد. اگر بخواهیم بانکهای ناتراز را تعریف کنیم، باید بگوییم بانکهای ناتراز بانکهایی هستند که توان پرداخت تسهیلات به سپردهگذاران و ذینفعان را ندارند. در این گزارش با استفاده از مطالب پیشین مطرحشده به بررسی این دو موضوع پرداخته و علاوه بر نقد وضعیت موجود تلاش میشود راهکارهایی نیز ارائه شود.
چندی است به درستی به موضوع ناترازی بانکها توجه شده است. بانک مرکزی قدمهای مثبتی در این زمینه برداشته و قوانین نیز ابزارهای کارایی را در اختیار قرار داده تا بتوان با تشدیدکنندگان این وضع برخورد کرد. خوب است قبل از پرداختن به ابزارهای ذکرشده، اول به عوامل اصلی ناترازی شبکه بانکی کشور توجه کنیم. همانطور که پیشتر هم اعلام کردم از نظر من میتوان پنج عامل اصلی را برای ناترازی شبکه بانکی برشمرد. اول، انتقال سایر ناترازیهای اقتصادی به شبکه بانکی است. متاسفانه انواع ناترازیهای موجود در بودجه و نیز بخشهای مختلف اقتصاد به جای رفع شدن، در عمل پولی میشوند و در قالب چاپ پول خود را به شبکه بانکی تحمیل میکنند.
تورم بالا و مزمن مهمترین نمود بیرونی حکمرانی ناترازیمحور ایران است. در هر فضای اقتصادی، برنده و بازنده وجود دارد و تورم نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ با این حال، هرچه تورم بالا طولانیتر باشد، برندگان آن محدودتر میشود. اقتصاددانان ایرانی همنظر هستند که تورم بلندمدت در ایران از «سلطه مالی» تغذیه میکند. تسلط سیاست مالی بر سیاست پولی همواره یک نگرانی اصلی در کشورهای در حال توسعه بوده چرا که اولی با توزیع پول و دومی با عرضه پول مرتبط است.
یکی از پدیدههای اقتصادی سالهای اخیر در کشور، ناترازی بانکها بوده است. در چند وقت اخیر خوشبختانه به ابعاد مختلف این مشکل پرداخته شده و امیدواریم در راستای بهبود شرایط اقتصادی برای برطرف شدن این مشکل مهم اقدامات تاثیرگذاری صورت بگیرد.
یکی از مهمترین دلایل ایجاد ناترازی در نظام بانکداری دارایی موهومی است؛ این امر به شکافی منجر میشود که سیستم بانکداری را با بحران روبهرو میکند. تامین مالی نهتنها شرط لازم برای حیات فعالیتهای اقتصادی است، بلکه ارتباط نزدیک و دوطرفهای با رشد اقتصادی نیز دارد. بدون وجود یک نظام مالی مناسب و کارا با طیف گستردهای از خدمات مالی، امکان رشد اقتصادی بالا وجود ندارد؛ از طرف دیگر، جریان عادی فعالیتهای اقتصادی نیز نیازمند تامین مالی است.
ناترازی بانکها این روزها به عنوان یکی از مشکلات و ابرچالشهای اقتصاد ایران معرفی میشود اما درک مفهوم ناترازی بانکی با توجه به تفاوتهای جدی و تخصصی بودن حوزه بانکداری سختتر از سایر بازارهایی است که ناترازی شکاف عرضه و تقاضا را نشان میدهد. مهرداد سپهوند، اقتصاددان و متخصص حوزه بانکی، با تشریح برداشتهای مختلف از ناترازی، مشکل اصلی نظام بانکی را بانکهای زامبی میشمارد و معتقد است نظام بانکی برای رفع ناترازیهای خود به معنای زیان انباشته بانکها، باید ابتدا بانکهای زامبی را معلوم کند و به سراغ اصلاح آنها برود، در غیر این صورت خصیصه زیاندهی آنها تکثیر و تمام دیگر موسسههای مالی و بانکها ناسالم یا به عبارتی زامبی خواهند شد.
ابرچالش نظام بانکی، مانند دیگر ابرچالشهای اقتصادی کشور طی سالهای اخیر شکل وخیمتری به خود گرفته است. شاخصهایی چون کفایت سرمایه، اضافه برداشت یا بدهی بانکها به بانک مرکزی همه رو به بدتر شدن گذاشتهاند و در این شرایط رئیسکل بانک مرکزی به بانکهای ناتراز اخطار داده است که در نیمه دوم سال با آنها برخورد خواهد کرد؛ این در شرایطی است که به نظر نمیرسد با توجه به تعیین نرخ بهره به صورت دستوری، ارائه تسهیلات به صورت دستوری، نرخ سود سپرده و تسهیلات به صورت دستوری، عزل و نصبهای دستوری و البته فقدان نهاد ناظر به معنای دقیق کلمه، بانکها توان اصلاح ناترازی خود را داشته باشند. داود سوری، اقتصاددان، با تاکید بر اینکه باید شرایط بانکها را در فضای کلان اقتصاد کشور و بانکداری دستوری حاکم دید، اشاره میکند که اصلاح ناترازی بانکها اقدامی بسیار زمانبر و طولانیمدت است. او معتقد است بخش عمده فشار بر بانکها از جانب دولت است و بخشی از این ناترازی نیز از طرف بدهیهای دولت به بانکها ایجاد شده است.
در دنیای پیچیده و متغیر اقتصادی امروز، نظام بانکی به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه اقتصادی، در حال تجربه تغییرات بنیادین است. یکی از این تغییرات مهم، «خروج از بنگاهداری» و حرکت به سوی «بنگاهسازی» است. این دو مفهوم، نهتنها بر عملکرد بانکها تاثیر میگذارد بلکه میتواند به شکلگیری یک اقتصاد پایدار و کارآمد نیز کمک کند.
بانکها با اعطای تسهیلات، اعتبارات و خدمات به کسبوکارها و افراد، منابع مالی مورد نیاز برای سرمایهگذاری را فراهم میکنند. بانکها واسطه وجوه و سپردههای مردم و بنگاهها هستند و با استفاده از این کارکرد خود، منابع مالی یا سپردههایی را که در اختیار دارند برای تامین مالی بنگاههای اقتصادی به کار میگیرند و این مهم همان مفهومی است که از آن به بنگاهسازی تعبیر میشود. اما برخی بانکها با توجه به شرایط اقتصادی، تا حدودی از نهادهای مالی تبدیل به بنگاههای اقتصادی شدهاند و این امر سبب شده تا بنگاههای خصوصی در رقابت با این بانکها و بنگاههای متعلق به آنان که با سهولت بیشتری از منابع مالی و تسهیلاتی برخوردارند، قرار گرفته و دچار مشکل شوند که این موضوع در تضاد با اهداف اصلی اقتصاد در ایجاد محیطی امن و رقابتی برای فعالیت بخش خصوصی است.
یکی از چالشهای جدی و ساختاری در نظام مالی کشور، ناترازی بانکی است که به دلیل ساختار بانکمحور اقتصاد، ضعف در سیستمهای نظارتی و شرایط اقتصادی نامطلوب، اثرات عمیقی بر اقتصاد ایران گذاشته است. از دلایل اصلی ناترازی بانکی در ایران میتوان به وامهای تکلیفی و اعتبارات دستوری، نداشتن نظارت کافی و ضعف در تنظیم مقررات بانکی، تورم بالا، عدم تطابق زمانی داراییها و بدهیها و نرخ بالای نکول وامها اشاره کرد. در ایران، بانکها موظف به اعطای وامهای تکلیفی و دستوری به بخشهای خاص اقتصادی هستند که معمولاً با اهداف سیاسی و اجتماعی به بانکها تحمیل میشوند. این وامها گاه بدون بررسی کامل اهلیت وامگیرنده داده میشود و نرخ نکول آنها بالاست، در نتیجه بانکها با داراییهای نامولد و وامهای معوق مواجه میشوند.
بحران بانکی یکی از مهمترین معضلات و شاید هم مهمترین معضل اقتصاد کلان کشور است. از نظر بسیاری از اقتصاددانان آن چیزی که موتور توسعه یک کشور را به حرکت درمیآورد داشتن نظام مالی مناسب است و بنابراین، زمانی که سیستم مالی کشورزی در بحران باشد، احتمال رشد و توسعه اقتصادی در آن کشور ضعیف است. علت حسابداری بروز ناترازی ترازنامهای در صورتهای مالی بانکها، رشد بیشتر بدهی بانکها نسبت به دارایی است. بهطور کلی چنانچه منابع تقاضا برای نقدینگی با عرضه نقدینگی در یک بانک تطابق نداشته باشد بانکها دچار معضل ناترازی خواهند شد. انباشت داراییهای موهوم و بروز ناترازی در ترازنامه نظام بانکی، جریان ناسالمی از خلق نقدینگی را شکل میدهد که نهتنها برای نظام بانکی مخاطرهآمیز است، بلکه عامل کلیدی چسبندگی نرخ سود بانکی بهرغم کاهش نرخ تورم و اثرات منفی آن در اقتصاد کلان است.
وحید ریحانی- رییس سازمان حفاظت محیطزیست از ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت در سه نیروگاه کشور به دلیل انتشار گوگرد بالا خبر داد. شامگاه پنجشنبه در حاشیه بررسی مشکلات زیستمحیطی کشور به کارگروه مقابله با آلودگی هوا با توجه به اینکه در استان البرز، مرکزی و اصفهان موضوع مازوت سوزی را بهکرات داشتیم گفت: بررسی پایش ایستگاههای کیفی هوا نشان میدهد که در شهرهای اصفهان، اراک، کرج و شازند میزان انتشار آلودگی ناشی از گوگرد بالاست و بر این اساس تصمیم گرفتیم مازوت سوزی در این سه نیروگاه ممنوع شود. وی افزود: ولی در مورد نیروگاه نکا و سایر استانها درباره اینکه منابع آلاینده چه سهمی دارند، تصمیمگیری میشود.
گروه گزارش- یکی از تضادهای بیپایان تاریخ بشر در یک قرن اخیر بحث بر سر تقدم اقتصاد دولتی و خصوصی بر یکدیگر بوده است که طرفداران این دو نظریه گاه تا حذف یکدیگر نیز پیشر فتهاند و در کشورهای مختلف شاهد انواع اجرا این نظریات بودهایم که نسبت به زیرساختهای کشور، نظرات سیاستمداران، ساخت فرهنگی و روش کار، میزان شدت آن کاهش و افزایش داشته است.
شهردار در جهان بانامهای مختلفی از کنسول تا مایر هم شناخته میشود، گاهی انتخابی و گاه انتصابی اما درنهایت آنچه بیشتر به چشم میآید، نزدیکتر شدن هر چه بیشتر انتخاب یا انتصاب مقام مذکور در رابطه با توسعه پایدار شهری است که متناسب قدمت شهرها و عمق پیدا کردن گفتمان توسعه پایدار در جهان، رفتهرفته به شکلگیری مدیریت واحد شهری در نرمهای جهانی مدیریت انجامیده است.
باران مدرس- سفرههای مردمان در دهه اخیر کوچکتر شده است. بررسیهای برخی منابع در مورد شرایط معیشت خانوارهای ایرانی نشان میدهد که متوسط مصرف سالانه بسیاری از مواد غذایی اصلی ازجمله گوشت، ماهی، نان، برنج و شیر در یک دهه گذشته بین ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهشیافته است. تورم سهرقمی انواع کالاهای پروتئینی، حبوبات، غلات، انواع میوه، صیفی و سبزیها در سالهای اخیر فراتر از تحمل مالی بخشی از خانوارهای اصفهانی بود بهطوری که این جهش قیمت تولید پسماند تر در اصفهان را حدود۱۵درصد کاهش داده است.
رئیس اتاق بازرگانی اصفهان گفت: کشور از اهمیت واحدهای تولیدی آگاه است و میتوان با بهرهگیری از نظرات این واحدها به عنوان اتاق فکر در سازمان استاندارد بهره مناسبی برد.
کیان پویان- مسعود پزشکیان، رییسجمهور و رییس دولت چهاردهم در روز اول آبان بخش اول لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد و قرار شد، بخش دوم بودجه را که شامل جداول تفصیلی درباره ارقام بودجه است، حداکثر ۱۰ روز بعد به مجلس ارسال کند. درنهایت، پس از هشت روز، در روز سهشنبه ۸ آبان ماه رییسجمهور در سخنانی از کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۴ در مجلس شورای اسلامی دفاع کرد و سپس نوبت به اظهارات موافقان و مخالفان کلیات لایحه بودجه رسید. در پایان نمایندگان مجلس پس از استماع سخنان رئیسجمهور و موافقان و مخالفان، با ۱۴۶ رأی موافق، ۹۶ رأی مخالف و ۴ رأی ممتنع از مجموع ۲۴۹ نماینده حاضر در مجلس با کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۴ موافقت کردند تا در کمیسیون تلفیق جزئیات بودجه رسیدگی شود.
دنیای اقتصاد روند تصاعدی مالکیت خودرو در اصفهان بیش از میانگین کشوری را بررسی میکند
لیلی زوارهای- تغییر نرخ بنزین، سایه ترس را بر بازار مصرف خودرو پررنگ کرده چراکه در طول سالهایی که قیمت بنزین ثابت مانده و از جهشهای پیدرپی تورم بینصیب شده، تعداد خودروهای در مالکیت خانوار هم افزایشیافته است. از سوی دیگر خودرو از کالایی مصرفی بهتدریج به کالای سرمایهای تبدیل و به همین دلیل تعداد خانوارهایی که بیش از یک خودروی مصرفی دارند، کم نیست. رشد قیمت بنزین بهغیراز تاثیر بر صنعت حملونقل و نرخ کالاها بر قیمت این کالای سرمایهای تاثیر میگذارد. بازار خودرو ایران پیوسته تحت تاثیر عوامل متعددی بوده که باعث ترغیب یا عدم تمایل مشتریان به خرید خودرو شده است. در سالهای اخیر، معامله خودرو سمت و سویی خاص پیداکرده است. با بررسی عوامل تاثیرگذار بر بازار خودرو ایران بهتر میتوان دلیل ایجاد چنین شرایطی را درک کرد. در حال حاضر، تحریمها به دلایل متعدد ازجمله افزایش قیمت قطعات، قطع همکاری با شرکتهای خارجی، کمبود ارز، کاهش نقدینگی، نوسان نرخ ارز و…، مهمترین عامل کاهش تولید خودرو در کشور بهحساب میآیند. زمانی که شمارگان کاهش پیدا میکند، خودرو به یک کالای نایاب و سرمایهای تبدیلشده و تقاضا برای آن بهطور قابلتوجهی بالا میرود. افزایش روزافزون متقاضیان و گسترش شکاف میان عرضه و تقاضا، موجب بر هم خوردن تعادل در بازار شده و خودرو بهطور توجیهناپذیر و نامعقول گران میشود. از سوی دیگر به دلیل تبدیل خودرو به کالای سرمایهای،کوچکترین تغییری در نرخ دلار و یورو، موجب افزایش یا کاهش چشمگیر قیمت خودرو در بازار میشود.
رییس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فرماندهی انتظامی اصفهان از شهروندان خواست تا زمان ثبت نام فرزندانشان در کلاسهای خصوصی تقویتی برخط(آنلاین) در دام کلاهبرداران با شگرد برگزاری«کلاس خصوصی مجازی» نیفتند.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان گفت: ۳۱۰ پروانه بهرهبرداری امسال در بخش صنعت استان صادر شده است. شاهین آذری روز شنبه افزود: ۱۵۰ هزار میلیارد ریال برای بهرهبرداری از این طرحها سرمایهگذاری و با بهرهبرداری از آنها، ۱۱ هزار و ۹۰۱ فرصت شغلی ایجاد شده است. وی ادامه داد: ۲۰۵ فقره جواز تاسیس با پیشبینی سرمایهگذاری ۹۰ هزار میلیارد ریال و اشتغال سه هزار و ۷۲۹ نفر نیز در این مدت صادر شده است. مدیرکل صنعت، معدن و تجارت اصفهان اظهار داشت: در سال جاری ۲۳ جواز طرح توسعه با ۱۰ هزار میلیارد ریال سرمایهگذاری و اشتغالزایی برای ۴۵۷ نفر در استان صادر شده است. آذری خاطرنشان کرد: رهبر معظم انقلاب در سالهای گذشته تاکنون توجه ویژهای به مقوله تولید داشتهاند و امسال را نیز بعنوان سال «جهش تولید با مشارکت مردم» نامگذاری کردهاند. وی تاکید کرد: توجه به تولید موجب ایجاد اشتغال، ارزش افزوده و ثروت میشود و مزایای بسیار دیگری را نیز بدنبال دارد. گفتنی است اصفهان با بیش از ۹ هزار واحد تولیدی کوچک و بزرگ با سرمایه ۲۲۱ هزار میلیارد ریال و اشتغال ۲۶۳ هزار نفر و حدود ۸۴۰ معدن در حال بهرهبرداری با سرمایه بیش از ۱۰ هزار میلیارد ریال و حدود ۱۸۰ هزار واحد صنفی، از صنعتیترین استان کشور به شمار میآید.
رییس کل دادگستری اصفهان گفت: آمار صلح و سازش در دستگاه قضایی این استان حدود ۹ درصد از میانگین کشور پایینتر است. حجتالاسلاموالمسلمین اسدالله جعفری روز شنبه در نشست شورای مدیران قضایی در دادگستری اصفهان افزود: اکنون آمار صلح و سازش در استان ۳۳،۵ درصد است.
نفیسه زمانی نژاد:ظرفیت تولیدیهای نساجی کشور کمتر از نصف شده است.عبارتی که تقریباً همه مسوولان و فعالان بخش نساجی کشور عنوان میکنند و ظاهرا دلیل اصلی آن به واردات بیرویهای بازمیگردد که در این چند سال گذشته بهخصوص ۶ ماهه ابتدایی امسال انجامگرفته است . بهطوریکه از افزایش ۲۶ درصدی ارزش پارچههای واردشده در این نیمه از سال خبر داده میشود. حالآنکه افزایش واردات پارچه و ادامهدار بودن این روند، درنهایت آسیب جدیتری به صنعت نساجی ایران وارد میآورد.
بخش کشاورزی همواره به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد ایران شناخته شده و این بخش نه تنها به تأمین نیازهای غذایی کشور کمک میکند، بلکه نقش کلیدی در ایجاد اشتغال و توسعه مناطق روستایی ایفا میکند.
رئیس نگهداری و تعمیرات مراکز برق هلدینگ پتروپالایش اصفهان:
مهندس اسفندیار صفری ادامه داد: با توجه به اینکه از ایتدای راه اندازی پست برق ۲۳۰ کیلو ولت به جهت نداشتن دانش فنی در این زمینه و به نتیجه نرسیدن قرارداد پیمانکاری نگهداری و تعمیرات هیچ گونه تعمیرات اساسی روی این پست انجام نشده بود، از طریق شرکت مشعل پویا با شرکتهای پارس سوئیچ و ایران ترانسفو هماهنگیهای لازم جهت حضور کارشناسان مربوطه انجام گردید و این تعمیرات با هدف انتقال دانش فنی مورد نیاز به کارکنان نگهداری و تعمیرات برق در مدت دو بازه یک هفته ای با موفقیت انجام شد.
نسیم زمانی: وجود دانشگاهها و مراکز علمی معتبر، استقرار صنایع بزرگ و کوچک و فراوانی شرکتهای دانشبنیان و پارکهای علم و فناوری ازجمله دلایلی است که اصفهان را بهعنوان قطبی برای هوش مصنوعی مطرح کرده است. بهطوریکه با بهرهبرداری از زیرساختهای موجود و البته انجام حمایتهای لازم، اصفهان میتواند به یک مرکز پیشرو درزمینهٔ هوش مصنوعی تبدیل شود. در این حال، همراه با این رویکرد خوشبینانه مساله بیکاری و از دست رفتن مشاغلی موردبحث قرار دارد که با توسعه هوش مصنوعی احتمال خطر نابودی آنها بیشتر و دغدغه فعالانشان هم پررنگتر میشود.
مدیرکل شوراهای کشور گفت:۷۰ درصد منابع درآمد شهرداریها از «وجوه متمرکز» تأمین میشود که یکی از مهمترین موارد آن، مالیات بر ارزش افزوده کالا و خدمات است.
رییس نظام مهندسی معدن اصفهان از شناسایی ۲۰ معدن پُرخطر در این استان در ۲ ماه گذشته خبر داد و گفت: این معادن بهدلیل رعایت نکردن مسائل ایمنی به اداره کل صنعت، معدن و تجارت اصفهان معرفی شدند.
رویداد انقلاب صنعتی چهارم تحول دیجیتال در افق ملت و دولت به بهانه هفته در هتل عباسی اصفهان، روز یک شنبه آغاز شد و به مدت ۴ روز ادامه خواهد داشت. به گزارش خبرنگار دنیای اقتصاد از محل برگزاری، اولین رویدادِ روز نخست با عنوان تحول دیجیتال در صنعت آغاز شد و سخنرانان حاضر در آن دیدگاه ها، تحلیلها و دغدغههای خود را برای حضار بیان کردند.