سیب زمینی در گودال فسادپذیری
کشاورزان فریدن در جدال با مشکلات
در روزگاری نه خیلی دور، فریدن با سیب‌زمینی‌اش شناخته می‌شد و البته هنوز هم محبوبیت خود را حفظ کرده است؛ اما به دلیل تولید بیشتر، در دیگر استان‌ها تا میزانی نسبت به گذشته در حاشیه قرارگرفته است. ضمن آنکه مشکلاتی برای کشاورزان آن به وجود آمده که مهم‌ترین آن در شرایط فعلی چالش فروش است.
همچنین تأمین نشدن به‌موقع نهاده‌های تولید ازجمله کود و بذر، فقدان بازار مناسب فروش در زمان برداشت، نامتناسب بودن عرضه و تقاضای محصولات کشاورزی تولیدی در منطقه، نبود برنامه برای خرید تضمینی محصول، عدم برنامه‌ریزی صحیح برای اجرای الگوی کشت جایگزین و سوء مدیریت از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که کشاورزان این منطقه را به خود مشغول داشته است.
قابل‌ذکر است مشکلات تولید سیب‌زمینی در فریدن نه آنکه مربوط به این چند سال اخیر باشد بلکه نزدیک به ۲ دهه است که گریبان این فعالان را گرفته و هر بار هم شکایات و گلایه‌هایی را داشته‌اند؛ اما امسال ظاهراً با توجه به وضعیت اقتصادی و چالش‌های کشاورزان درزمینهٔ تأمین نهاده‌ها، این موانع سخت‌تر و صدای تعداد بیشتری از کشاورزان، درآمده است.
کشاورزان سیب‌زمینی‌کار، ناراضی از شرایط
سالانه ۳۵۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی شهرستان فریدن اختصاص به کشت سیب‌زمینی دارد که بنا به گفته مسوولان این منطقه با توجه به برنامه‌های آموزشی ترویجی و معرفی ارقام جدید و افزایش عملکرد واحد سطح با میانگین عملکرد، حدود ۳۰ تا ۳۵ تن در هکتار با تولید سالانه‌ای معادل ۱۲۰ هزار تن سیب‌زمینی به بارمی نشیند.
در این حال همان‌طور که گفته شد این سیب‌زمینی‌کاران، ناراضی از شرایط خود هستند و به‌دفعات با شیوه‌های مختلف، خواستار حل مشکلات خود شده‌اند.
برخی دلیل اصلی برای ایجاد این چالش‌ها را به سیاست‌های جهاد کشاورزی مرتبط می‌کنند که برای تداوم طرح استمرار کشت سیب‌زمینی و افزایش تولید این محصول و خرید و صادرات آن برنامه‌ای مدیریت‌شده ندارند.
عده‌ای هم تک‌محصولی بودن کشاورزی فریدن را عامل اصلی دانسته و معتقدند کشاورزان سیب‌زمینی‌کار، همواره در حال متضرر شدن هستند؛ اما اغلب، امکان رها کردن این شغل را ندارند از طرفی هم کنار آمدن با شرایط کنونی دشوار است.
دیدگاه برخی نیز آن است به همان میزان که دولت دراندیشه حمایت از مصرف‌کننده است می‌بایست به وضعیت تولیدکننده هم توجه داشته باشد.
اگرچه فعلاً تولیدکننده و مصرف‌کننده هر دو در حال زیان دادن هستند و تنها واسطه‌ها از وضعیت موجود بهره می‌برند. جعفری یکی از فعالان حوزه کشاورزی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد بیان می‌کند: از سیب‌زمینی‌کاران گرفته تا برنج‌کاران همگی در حال متضرر شدن هستند. و می‌افزاید: باوجود خشک‌سالی، گرانی نهاده‌ها و موانع و محدودیت‌های موجود، تقریبا همه کشاورزان در حال ضرر دهی هستند در این میان بخشی از فعالان مانند سیب‌زمینی‌کارها در شرایط سخت کشت کرده و محصولشان هم فاسدشدنی است در صورت نبود مشتری مناسب و اجبار برای فروش با نرخ کمتر، خسارت بیشتری را می‌بینند. به گفته این فعال، کم‌وبیش همه مسوولان بخش کشاورزی از سختی‌ها و هزینه‌هایی که هر کشاورز برای کشت یک محصول، متقبل می‌شود آگاه هستند همچنین می‌دانند که چه محصولی زودتر فاسد شده و قابلیت نگهداری زیادی را ندارد. وی تأکید می‌کند: با این اوصاف لازم است متولیان قبل از اینکه به کشاورز، خسارتی وارد آید و ناامید از ادامه فعالیت شود و اقداماتی چون مهاجرت و یا مشاغل کاذب را جایگزین شغل خود کند، تفکری برای این موضوع داشته باشند.
بدون شک افزایش تولید و کاهش تقاضا موجب نقش‌آفرینی پررنگ‌تر دلالانی می‌شود که با خرید ارزان حاصل دسترنج کشاورزان، سود زیادی را به جیب زده و در برابر بی‌انگیزگی فعالانی را به دنبال دارد که ممکن است در سال‌های دیگر، بیکاری را بر اشتغال ترجیح دهند.
پیگیری و بررسی خرید تضمینی سیب‌زمینی
اما پاسخ مسوولان در برابر این گلایه‌ها چیست؟
به گفته عزیز الله عباسی فرماندار شهرستان فریدن، دغدغه تمام مسوولان حل مشکل کشاورزان است و در این راستا جلساتی برگزارشده و تمام پیشنهاد‌ها و مشکلات را به استاندار انتقال داده‌ایم و پیگیر حل مشکل کشاورزان هستیم.
وی ارائه طرح‌های تشویقی برای صادرات، پرداخت تسهیلات کم‌بهره برای کشاورزان، بخشودگی سودهای بانکی، دیدن بازار و غرفه‌های هدف در کلان‌شهرها برای عرضه مستقیم محصولات را از مواردی عنوان می‌کند که برای حل مشکل کشاورزان با استاندار اصفهان مطرح‌شده است.
همچنین محمد زمان احمدی، رئیس جهاد کشاورزی شهرستان فریدن با تاکید بر ناهمخوانی عرضه و تقاضا، عدم وجود مشتری برای صادرات محصول و نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی متناسب با تولید و نیز نبود انبار و سردخانه نگهداری سیب‌زمینی را ازجمله نگرانی‌های کشاورزان دانسته و می‌گوید: در این زمینه مدیریت جهاد کشاورزی جلسات مکرری با مسوولان شهرستانی و استانی برگزار کرده و پیگیر شناسایی تاجران و خریداران جهت خرید سیب‌زمینی و صادرات به کشورهای مجاور هستیم.
که با همکاری اداره تعاون روستایی در حال پیگیری و بررسی خرید تضمینی سیب‌زمینی هستیم.
اما پیمان فیروز نیا مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان نیز بابیان اینکه پایان برداشت سیب‌زمینی فریدن تقریباً اواخر مهرماه بوده است به دنیای اقتصاد می‌گوید: استان اصفهان از قطب‌های تولید سیب‌زمینی است و دارای سطح کشت نزدیک به ۱۱ هزار هکتار برای تولید سیب‌زمینی پاییزه است که بالغ‌بر ۳ هزار هکتار از این زمین‌های کشت سیب‌زمینی مربوط به فریدن است.
به گفته این مسوول کشت سیب‌زمینی عمدتاً در مناطق سردسیر استان مانند فریدن، فریدون‌شهر، چادگان، سمیرم، بوئین‌میان دشت، خوانسار، تیران و کرون و گلپایگان انجام می‌شود.
فیروز نیا اظهار می‌کند: به دلیل شرایط اقلیمی موجود در این مناطق، ارقام از تنوع خوبی برخوردار هستند و نیاز صنایع و سایر مصرف‌کنندگان را رفع می‌کنند.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان تصریح می‌کند: بخشی از این تولید سالانه مصرف داخلی داشته و صرف تأمین غده بذری موردنیاز در استان و سایر استان‌های سردسیر و یا جنوبی کشور می‌شود و بخشی هم در حال صادرات است.
وی در ارتباط با چگونگی خرید محصول سیب‌زمینی‌کاران فریدن می‌گوید: قیمت فروش سیب‌زمینی ۳ هزار و ۴۲۱ تومان تعیین‌شده است که اگر به فروش نرسید یا با نرخ کمتری مشتری پیدا کرد توسط دولت، خرید تضمینی می‌شود.
آنچه باید انجام گیرد؟
و حالا پرسش آن است کشاورزان سیب‌زمینی‌کار به نسبت تولید مناسبی که از این محصول دارند آیا درآمد قابل قبولی هم نصیبشان می‌شود؟
واضح است درآمد بالا درزمانی برای یک کشاورز، اتفاق می‌افتد که کالای خود را باقیمت خوب بفروشد.
اما خبرها و گفته‌های این فعالان حکایت از آن دارد که مشتری مناسب برای محصولشان نیست.
درواقع چنین دغدغه‌ای هرساله برای کشاورزان وجود دارد. در هر استان و هر فصلی که قرار داشته باشیم اغلب محصولات با موانع و مشکلاتی برای فروش، روبرو می‌شوند.
در برابر هم متولیان از طرح‌ها و برنامه‌هایی می‌گویند که قرار است این‌گونه چالش‌ها را برای فعالان کشاورزی برطرف نماید.
اما از طرفی برنامه مشخصی وجود ندارد از سویی هم واسطه‌ها روزبه‌روز قوی‌تر و کشاورز ضعیف و دلسردتر می‌شود.
دراین‌بین، برخی معتقدند ورود محصولات کشاورزی به بورس کالا راهکار اصلی برای رفع این معضلات است؛ زیرا بازار کشاورزی شفاف نیست و ورود محصولات به بورس، شفافیت را ایجاد می‌کند.
برخی کوتاه کردن دست دلالان وعده‌ای ورود جدی دولت به عرضه خرید محصولات را راهکارهای اصلی قلمداد می‌کنند.
چه‌بسا اگر هرچه سریع‌تر تدبیری برای برون‌رفت کشاورزان از این شرایط اندیشیده نشود، دیر یا زود تغییر گسترده‌تر کاربری زمین‌های کشاورزی، مهاجرت‌های وسیع‌تر و کشت محصولات دیگر و... را در پیش خواهیم داشت.
آن‌هم در این برهه‌ای که به دلیل تشدید تحریم‌ها و تنش‌ها و نزاع‌های بین‌المللی ضرورت دارد از امنیت غذایی کشور بیش از زمان‌های دیگر محافظت شود.
