۱۶ نکته آموزش پس‌انداز به کودکان

مدیریت اقتصادی خانواده در شرایط عادی باید براساس میزان درآمد اعضای خانواده و هزینه‌ها تنظیم شود. در زندگی هر کودک زمانی فرا می‌رسد که حس پیش‌بینی روز مبادا و خالی بودن جیب، او را متوجه عواقب بی‌پولی و پس‌انداز می‌کند و در اینجاست که نیاز به داشتن مسوولیت مالی برای کودک احساس می‌شود و ما این نیاز را پول توجیبی می‌نامیم. این مقوله معمولا از سن پنج یا شش سالگی آغاز می‌شود.

ما به کودکان پول توجیبی می‌دهیم، چون با این کار مدیریت مالی را به آنها آموزش می‌دهیم. کودکانی که مجبور به مبارزه وتلاش برای مسائل مالی می‌شوند نه تنها مسوولیت مالی بیشتری پیدا می‌کنند، بلکه در تمامی زمینه‌های زندگی نیز مسوول‌تر بار می‌آیند.

مدیریت اقتصادی خانواده در شرایط عادی باید براساس میزان درآمد اعضای خانواده و هزینه‌ها تنظیم شود. در زندگی هر کودک زمانی فرا می‌رسد که حس پیش‌بینی روز مبادا و خالی بودن جیب، او را متوجه عواقب بی‌پولی و پس‌انداز می‌کند و در اینجاست که نیاز به داشتن مسوولیت مالی برای کودک احساس می‌شود و ما این نیاز را پول توجیبی می‌نامیم. این مقوله معمولا از سن پنج یا شش سالگی آغاز می‌شود.

ما به کودکان پول توجیبی می‌دهیم، چون با این کار مدیریت مالی را به آنها آموزش می‌دهیم. کودکانی که مجبور به مبارزه وتلاش برای مسائل مالی می‌شوند نه تنها مسوولیت مالی بیشتری پیدا می‌کنند، بلکه در تمامی زمینه‌های زندگی نیز مسوول‌تر بار می‌آیند. به این معنا که کودکان با مهارت‌های درست و به جای مدیریت مالی برای مدیریت و پیشبرد وظایفشان در مدرسه نیز بهتر عمل می‌کنند. همان‌گونه که می‌دانیم صرفه‌جویی به مفهوم مصرف چیزی به شکل درست و مناسب آن است. پول تمام انسان‌ها را چه کودک و چه بزرگسال در موقعیتی قرار می‌دهد که نیاز به تصمیم‌گیری و انتخاب پیدا می‌کنند. آموزش، تشویق، و توانا ساختن کودکان در نحوه خرج کردن پول، آنها را قادر می‌سازد تا بهتر بتوانند درآمدهای خود را در آینده پس‌انداز کنند و قسمت اعظمی از دارایی‌های خود را در آن زمان ذخیره سازند. اگر کودکان به‌طور مکرر در تصمیم‌های روزانه خود خرج کردن پول‌هایشان را انتخاب کنند، این امر در آینده مالی و اقتصادی آنها نیز تاثیر منفی می‌گذارد. از این رو قصد داریم تا شما را با ۱۶ شیوه ساده اما کارآمد آشنا کنیم که به واسطه آن بتوانید مدیریت مالی را به فرزندان خود آموزش دهید.

۱- به محض اینکه کودکان شمارش را یاد گرفتند، پول را به آنها معرفی کنید. نقش فعالی در فراهم کردن اطلاعات برای آنها داشته باشید. مشاهده و تکرار، دو نمونه از راههای مهمی هستند که کودکان به واسطه آنها می‌توانند چیزهای زیادی یاد بگیرند.

۲- با کودکان در مورد ارزش‌هایی که شخصا برای پول قائل می‌شوید، صحبت کنید. به بچه‌ها بگویید که چگونه می‌توانند پول‌هایشان را پس‌انداز کنند و از این مهمتر به آنها آموزش دهید که چگونه می‌توانند پول هایشان را هوشمندانه خرج کنند.

۳- به فرزندانتان کمک کنید تا اختلاف میان نیاز، خواسته، و آرزو را به خوبی درک کنند. این امر به آنها کمک می‌کند که در آینده تصمیم‌های عاقلانه‌تری در مورد نحوه خرج کردن پول‌هایشان بگیرند.

۴- هدفمندی اهمیت بالایی در یادگیری ارزش پول و پس‌انداز کردن دارد. انسان‌ها چه در دوره‌های ابتدایی زندگی و چه در میانسالی تا هدفی را برای خود تعیین نکنند، نمی‌توانند به آن دست پیدا کنند. در این قسمت می‌توانید هر وسیله بازی یا آیتم‌های دیگری را که کودک از شما تقاضای خرید آن را می‌کند به صورت هدف آنها قرار دهید. چنین هدف سازی‌هایی به کودکان کمک می‌کند یاد بگیرند که در قبال خواسته‌هایشان مسوولیت پذیر باشند.

۵- ارزش پس‌انداز کردن را در مقابل خرج کردن، به کودکان آموزش دهید. به کودکان یاد بدهید که اگر پول‌هایشان را پس‌انداز کنند، می‌توانند سودی که برایشان در بر دارد را به مبلغ اولیه پول خود اضافه کنند. اگر کودکان پولی را در خانه پس‌انداز کرده‌اند، سعی کنید خودتان بر روی آن، مقداری پول به آنها سود بدهید. به آنها یاد بدهید که میزان سودهای خود را شمارش کرده و ببینند که چقدر سریع میزان سپرده‌های آنها افزایش پیدا می‌کند. دیری نخواهد گذشت که خودشان متوجه می‌شوند سریع‌ترین راه برای رسیدن به اعتبار بالا، پس‌انداز کردن مکرر پول‌هاست. گاهی اوقات والدین هم با کودکان همراه شده و در پس‌انداز کردن پول‌ها با یکدیگر مسابقه می دهند.

۶- زمانی که به فرزندان خود پول تو جیبی می‌دهید، قدری اضافه‌تر بدهید تا تشویق به پس‌انداز کردن شوند. به‌عنوان مثال اگر میزان پول تو جیبی هفتگی آنها ۵ هزار تومان است، به آنها ۶ هزار تومان بدهید تا حداقل بتوانند ۱هزار تومان آن‌را پس‌انداز کنند. اگر هر هفته هزار تومان پس‌انداز کنند و شما هم به آنها سود ۵ درصدی بدهید، پس از یک سال مبلغ قابل‌توجهی را پس‌انداز خواهند کرد.

۷- کودکان را به بانک ببرید و برایشان حساب باز کنید. باز کردن زود هنگام حساب پس‌انداز یکی از راههایی است که می‌تواند آینده مالی کودکان را تضمین کند. به خاطر داشته باشید که اگر زمانی که از شما تقاضا کردند برای خرید، مبلغی از حسابشان بردارند، نباید با آنها مخالفت کنید. این کار ممکن است آنها را به‌طور کلی از پس‌انداز کردن دلسرد کند. شما همچنین می‌توانید بچه‌ها را با بازار اوراق بهادار آشنا کنید. اوراق بهادار دارای ارزش هستند، سود دهی بالایی دارند، و به صورت پول نقد نیستند که هر زمان اراده کنند بتوانند آن‌را خرج کنند. برخی از انواع اوراق بهادار نیز هستند که برای دانشجویان معاف از مالیات می‌باشند. می‌توانید اوراق بهادار را به صورت هدیه به کودکان خود بدهید. با این کار فرزند شما به سرعت آن را نمی‌فروشد و برای هدف سازی‌های بیشتر نیز تشویق خواهد شد.

۸- حفظ پیشینه خوب در پس‌انداز و سرمایه‌گذاری از دیگر نکات مهمی است که فرزندان باید یاد بگیرند. برای آسانتر کردن کار می‌توانید از ۱۲ پاکت نامه استفاده کنید؛ برای هر ماه یکی؛ و یک عدد پاکت بزرگ‌تر که بتوانید کلیه پاکت‌ها را در آن جای دهید. این سیستم را در مورد تمام فرزندان خود اجرا کنید. کودکان را تشویق کنید که رسید کلیه اجناسی را که می‌خرند در پاکت قرار داده تا به درستی متوجه شوند با پول‌هایشان چه کاری می‌کنند.

۹- با کودکان به خرید بروید و به آنها نحوه صحیح خرید کردن و ارزش پول را آموزش دهید. رفتن به سوپر مارکت معمولا اولین تجربه کودکان در یادگیری خرج کردن پول است. معمولا بخش مهمی از درآمد خانواده صرف خرید از سوپر مارکت و تهیه مایحتاج روزانه زندگی می‌شود. خرج کردن صحیح پول در سوپرمارکت (استفاده از کوپن، خرید از حراجی‌ها و بررسی اختلاف قیمت) می‌تواند به صورت سالانه مبلغی برای شما ذخیره مالی در بر داشته باشد. برای اینکه به فرزندان خود کمک کنید که این درس را آموزش ببینند، باید به آنها یاد بدهید که چگونه می‌توانند برای مصرف غذاهای به‌صرفه‌تر برنامه‌ریزی کنند، از دور ریختن غذاها جلوگیری کرده و نحوه صحیح استفاده مجدد از باقی‌مانده غذاها را نیز به آنها آموزش دهید. زمانی‌که بچه‌ها را به مغازه‌های مختلف دیگر می‌برید، می‌توانید مقوله پیش خرید و پس‌انداز کردن بیشتر را نیز برای آنها بازگو کنید. با آنها پیرامون مطالبی نظیر قیمت، کیفیت، تعمیرات، خدمات پس از فروش و سایر مواردی که برای مشتری از اهمیت بالایی برخوردار است صحبت کنید. خرج کردن پول زمانی که به درستی برنامه‌ریزی شده باشد، لذت بخش خواهد بود؛ اما اگر خرج کردن‌های ما از روی برنامه‌ریزی نباشد، ۲۰ تا ۳۰ درصداز پولمان حرام خواهد شد.

۱۰- به جوانان اجازه دهید تا برای خرج کردن پول هایشان خودشان تصمیم بگیرند. چه تصمیم‌گیری‌های آنها مناسب باشد، چه در تصمیم‌های خود موفق نباشند، به هر حال از تصمیم‌گیری‌های خود لذت خواهند برد. در چنین حالتی پیش از اینکه تصمیم‌های بیشتری پیرامون خرج کردن صورت پذیرد، باید در مورد باید‌ها و نباید‌های پول خرج کردن با آنها بیشتر صحبت کرده و توضیحات بیشتری را در اختیارشان قرار دهید. از آنها بخواهید که در زمان پول خرج کردن از حس ششم خود استفاده کنند. همچنین باید پیش از خرید کردن تحقیق کرده و منتظر زمان مناسب برای خرید کردن شوند و در زمان خرید به‌طور کامل از اختیار خود در انتخاب بهره بگیرند. به این منظور بهتر است سه آیتم دیگری را که با همان پول می‌توانند خریداری کنند، در نظر گرفته و سپس تصمیم بگیرند که خرید کدام یک از آیتم‌ها ضروری‌تر است.

۱۱- به کودکان خود نحوه صحیح ارزیابی تبلیغاتی که از تلویزیون و رادیو پخش می‌شود را آموزش دهید. آیا محصول دقیقا همان امکاناتی را که در تبلیغ پخش می‌شود، ارائه می‌دهد؟ آیا قیمت ارائه شده، قیمت حقیقی کالاست؟ آیا محصولات مشابهی وجود دارد که بتوانند همان کار را با قیمت مناسب تری انجام دهند؟ به آنها یادآوری کنید که اگر کالایی به نظر خیلی به صرفه و کارآمد می‌رسید، در خرید آن تعلل نکنند.

۱۲- کودکان را با خطرات پول بهره‌ای آشنا کنید. اگر هنگامی‌که از شما پول قرض می‌گیرند از آنها سود دریافت کنید، آن‌وقت متوجه می‌شوند که قرض گرفتن پول دیگری تا چه اندازه برایشان گران تمام می‌شود.

۱۳- زمانی که در رستوران‌ها از کارت اعتباری استفاده می‌کنید، به کودکان خود نحوه کار کردن با آن را آموزش دهید. به کودکان خود آموزش دهید که چگونه باید انعام‌ها را حساب کنند و آنها را از طرق مختلف سوءاستفاده‌هایی که ممکن است از کارت اعتباری پدید آید، آگاه کنید.

۱۴- در فراهم آوردن کارت اعتباری برای فرزندان، حتی زمانی‌که وارد دانشگاه می‌شوند نیز محتاط باشید. کارت‌های اعتباری یک پیام بیشتردر بر ندارند: «خرج کن!» بیشتر نوجوانان و جوانان ترجیح می‌دهند پول‌های حساب خود را صرف مخارج روزانه کنند، به جای اینکه آن را برای مواقع ضروری نگه دارند.

۱۵- برای بحث‌های خانوادگی در مورد مسائل مالی برنامه‌ای مدون تنظیم کنید. این امر برای بچه‌های کوچک‌تر هم مفید خواهد بود. در این جلسات خانوادگی می‌توانید در مورد موضوعاتی نظیر تفاوت‌های موجود میان پول نقد، چک، و کارت‌های اعتباری؛ پرورش عادات صحیح در خرج کردن پول، نحوه اجتناب از مصرف بی مورد از کارت‌های خودپرداز؛ و فواید پس‌انداز کردن و رشد سرمایه‌گذاری با کودکان خود به بحث و گفت‌وگو بنشینید. با نوجوانان و جوانان خود نیز می‌توانید درمورد این مطلب که اوضاع و احوال اقتصاد محلی و جهانی در چه شرایطی است، صحبت کنید. به آنها یاد بدهید که چگونه می‌توانند در مصارف خانگی صرفه‌جویی کرده و در مقابل خرج کردن چه گزینه‌های دیگری پیش روی آنها قرار خواهد داشت.

۱۶- اکثر کودکان در خانه و در اتاقشان قلک‌کوچکی دارند که با تشویق والدین گاهی مقداری پول در آن می‌ریزند و در مناسبت‌هایی با اجازه والدین و گاهی تصمیم خودشان آن را می‌شکنند و از پول جمع شده در آن استفاده می‌کنند. حال ما به‌عنوان والدین کودکان بهتر است به این فرآیند پس‌انداز کردن پول جهت دهیم، به‌طور مثال می‌توانیم این پروژه را در زمان بسته و مشخص به کودکمان بیاموزیم، به این نحو که حسابی به نام کودک در بانکی که انتخاب می‌کنیم افتتاح می‌کنیم و در روزهای مشخصی مثلا به صورت ماهانه یا هرسه ماه یک‌بار یا هر مدت زمانی که از قبل به کودک اعلام می‌شود و در جریان کار قرار می‌گیرد قلک را باز می‌کنیم و همراه با کودک پول‌ها را به بانک می‌بریم و در حساب شخصی او واریز می‌کنیم و هر ماه به او اعلام می‌کنیم که چقدر در حسابش پس‌انداز شده است. این روش موجب می‌شود که کودک پس‌انداز را به صورت سیستماتیک بیاموزد و به‌طور جدی در جامعه به نوعی فعالیت اقتصادی داشته باشد و درباره میزان دارایی خویش تصمیم بگیرد و بیاموزد که کم‌کم به سوی استقلال مالی پیش برود.

البته بهتر است در جهت این تمرین یک قلک که قابلیت باز و بسته شدن داشته باشد یعنی قفل‌دار برای کودکمان تهیه کنیم.البته این‌گونه رفتارها در صورتی تاثیرگزار خواهد بود و منجر به فرهنگ‌سازی خواهد شد که مستمر باشد و رها نشود و پیوسته توسط والدین پیگیری شود و به‌طور مثال در انتهای هرماه یا هر هفته از کودک بپرسیم که این هفته چقدر پول در قلک خود ریخته است. این پرسش باعث می‌شود کودک اگر پس‌انداز هم نکرده باشد به فکر بیفتد و پیگیری کند. کلیه این اطلاعات در طول مرحله‌ای که کودکانتان درگیر مسوولیت‌های بیشتری می‌شوند، برای بهبود اقتصادی فردی آنها از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.