دنیای اقتصاد-زینب طاری:
وزارت نیرو که درگیر پرداخت مطالبات نیروگاههاست، اخیرا طرحی را اجرایی کرده که تولیدکنندگان برق به جای انتظار طولانیمدت برای دریافت مطالباتشان، در کوتاهترین زمان پول فروش برقشان را دریافت کنند؛ در واقع چرخه خرید برق از طریق بورس اینگونه است که توانیر به طور مستقیم اعتبارات را در اختیار شرکتهای توزیع قرار میدهد و این شرکتها از نیروگاهها برق خریداری میکنند تا از این پس مطالبات نیروگاهها مانند گذشته روند صعودی با شیب تند نداشته باشد و دولت با برنامهریزی همان مطالبات قبل نیروگاهها را پرداخت کند.
دنیایاقتصاد: یکی از مدیران TC Energy، گروهی که یکی از بزرگترین اپراتورهای خطوط لوله گاز طبیعی در آمریکای شمالی است، گفت تقاضای برق از مراکز داده پرمصرف، از افزایش نیاز به سوخت در سالهای آینده پشتیبانی میکند. مرکز داده متشکل از کامپیوترهای شبکهای، سیستمهای ذخیرهسازی و زیرساختهای محاسباتی است که سازمانها از آن برای جمعآوری، پردازش، ذخیره و توزیع مقادیر زیادی داده استفاده میکنند.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
نگاهی به توسعه صنعت برق در دنیا گویای این واقعیت است که دولتها از نیروگاههای فسیلی فاصله گرفته و تا حد امکان پروژهها را به سمت تجدیدپذیرها سوق دادهاند و این مسیر حتی در کشورهای حوزه خلیج فارس که سرشار از منابع نفت و گاز هستند نیز دیده میشود؛ با وجود این در کشور ما کمی بیش از هزار مگاوات از ظرفیت تولید برق کشور را تجدیدپذیرها تشکیل میدهند چرا که تا همین دو سال قبل و با اتکا به منابع فسیلی، سیاستگذاران هیچگاه تصور نمیکردند که برای تامین انرژی نیروگاهها دچار مشکل شوند و از طرفی به تجدیدپذیرها به عنوان یک کالای لوکس نگاه میکردند.
دنیایاقتصاد:
بر اساس گزارشی که روز چهارشنبه توسط Ember یک اتاق فکر بخش انرژی مستقر در لندن منتشر شد، میلیاردها نفر هر روز از انواع مختلف انرژی استفاده میکنند و سال ۲۰۲۳ سال رکوردشکنی برای منابع انرژی تجدیدپذیر بود، منابعی که آلایندههای گرمایش سیاره مانند دیاکسیدکربن و متان را منتشر نمیکنند. در این گزارش آمده که برای اولین بار، بالغ بر ۳۰درصد از برق تولیدشده در سراسر جهان از منابع انرژی پاک بود زیرا تعداد مزارع خورشیدی و بادی به سرعت در حال رشد هستند.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
در سالهای اخیر همواره نوک پیکان خاموشیها به سمت صنایع بوده و دولت تا حد امکان سعی کرده مازاد نیاز بخش خانگی را به صنعت اختصاص بدهد. این سیاستگذاری باعث شده عدمالنفع صنایع از این ناحیه به حدود ۵ میلیارد دلار برسد؛ عددی که نه تنها شرکتها را دچار مشکلات تولید و اشتغال میکند، بلکه اثرات آن به اشکال مختلف در سبد خانوار تعیینکننده است؛ به طور معمول کمتر از یک ماه با پیک مصرف تابستان فاصله داریم و اغلب صنایع، نگران و مستاصل در این بخش به انتظار سیاستهای وزارت نیرو در سال ۱۴۰۳ نشستهاند. به همین منظور «اکو نیرو» میزگردی با حضور حمیدرضا صالحی، نایبرئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران و علیرضا اسدی، عضو گروه آیندهنگاری و سیاستگذاری پژوهشگاه وزارت نیرو برگزار کرده و به آسیبشناسی وضعیت صنعت در پیک تابستان پرداخته است.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
ناترازی ۱۵ تا ۲۰هزار مگاواتی برق کشور اگرچه منجر به اعمال محدودیتهایی برای صنایع در پیک مصرف تابستان میشود و عدمالنفعهای سنگینی را برای آنها به همراه دارد، اما اگر تعمیرات و اورهال سالانه توسط نیروگاهها و شرکتهای متخصص در این بخش انجام نشود، این ناترازی به شدت افزایش مییابد چرا که بخش زیادی از نیروگاههای کشور عمر بالایی دارند؛ با وجود این اقتصاد ناتراز صنعت برق باعث شده تا بخشی از هزینههای این تعمیرات هم به سختی توسط مالکان نیروگاهها تامین شود و از طرفی وزارت نیرو هم از نقدینگی لازم برای پرداخت این ارقام برخوردار نباشد؛ بنابراین تعمیرات و اورهال به تناسب استانداردهای جهانی در نیروگاهها انجام نمیشود که همین امر کاهش راندمان را به همراه دارد.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق امروزه با چالشهای بزرگی دست و پنجه نرم میکنند که از مهمترین آنها میتوان به پرداخت نشدن مطالبات توسط دولت و همچنین فراگیر شدن قراردادهای سلیقهای اشاره کرد که تمام ریسکها را در اقتصاد تورمی به تولیدکننده و پیمانکار منتقل میکند و از آنجا که دولت کارفرمای انحصاری این صنعت به شمار میرود، شرکتهای برقی مجبور به حضور در مناقصههایی هستند که نتایج آن در اغلب موارد به ضرر و زیان پیمانکاران است، چرا که قراردادهای ریالی و کاهش مداوم ارزش پول ملی و البته پرداختهای با تاخیر نتیجهای جز زیان برای پیمانکار در پی ندارد و حتی در موارد بسیاری که پروژه معطل پرداختهای مرحلهای کارفرما میشود، «پروژههای متوقف» بر جا میماند که در این صورت منابع دولت و بخش خصوصی قفل میشود.
دنیایاقتصاد:
در چند سال گذشته، دولت ژاپن سیاستهای انرژی خود را با هدف دستیابی به بیطرفی کربن یا انتشار صفر خالص گازهای گلخانهای تا سال ۲۰۵۰ از طریق کاهش انتشار در بخشهای برق، صنعتی و حملونقل تبیین کرده است. در بخش برق، سیاستهای دولت این کشور اهداف سال ۲۰۳۰ را تعیین میکند که شامل تسریع سرمایهگذاری در ظرفیتهای تجدیدپذیر، افزایش استفاده از تولید برق هستهای و کاهش استفاده از سوختهای فسیلی برای تولید برق است. این در حالی است که دولت ژاپن بسته سیاستهای انرژی و اهداف آن را «جاه طلبانه» خواند و اعلام کرد که ملاحظات امنیت انرژی ممکن است بر پیشرفت و سرعت کربنزدایی در بخش انرژی الکتریکی تاثیر بگذارد.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
تقریبا هیچ کس منکر چالشهای صنعت برق نیست، اما وضعیت تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق به مراتب سختتر از نیروگاهداران است چرا که تعطیلی شرکتهای تجهیزاتی، بهرغم بیکاری بخشی از نیروها، تبعات اجتماعی و اقتصادی سنگینی برای دولت ندارد، اما قطعا وقفه در تولید برق هر کدام از نیروگاهها بخشی از کشور را دچار خاموشی میکند و از این رو اگرچه هر دو گروه با یک کارفرمای انحصاری مواجه هستند، اما به طور طبیعی دولت در پرداخت مطالبات اولویت را به نیروگاهها میدهد؛ این در حالی است که تجهیزات بخش توزیع و انتقال سالهاست دچار فرسودگی هستند و بخشی از ناترازی برق به واسطه هدررفت انرژی در همین بخش اتفاق میافتد. البته مشکلات تولیدکنندگان تجهیزات منحصر به مطالبات نیست بلکه علاوه بر تحریمها، سیاستهای غیرکارشناسی رفع تعهد ارزی، طولانی شدن فرآیند تامین ارز برای واردات مواد اولیه و محدودیتهای تامین برق در تابستان شرایط را برای صادرات بسیار پیچیده کرده است.
دنیایاقتصاد:
در حالی که بیشتر نقاط جهان هنوز از سوختهای فسیلی کثیف استفاده میکنند، کاستاریکا تقریبا تمام برق خود را برای نزدیک به یک دهه از منابع تجدیدپذیر انرژی تولید کرده است. برای مقایسه، ایالات متحده بیش از ۲۰درصد برق خود را از منابع تجدیدپذیر تامین میکند.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
اغلب چالشهای صنعت برق تقریبا از ۱۵ خرداد تا ۱۵شهریور به عنوان پیک مصرف به وجود میآید و عمدهترین چالش بیشک ناترازی ۱۵هزار مگاواتی تولید در برابر مصرف است که البته با توجه به افزایش دو درجهای گرمای هوا نسبت به مدت مشابه سال قبل و افزایش طبیعی میزان مصرف به تناسب افزایش جمعیت، میتوان گفت تولید حداقل بیش از ۲۰هزار مگاوات از مصرف عقبتر است و رفع این مساله در صورت اتخاذ تدابیر مناسب حداقل تا پایان ۱۴۱۰ زمانبراست؛ با این وجود ظرف یک سال گذشته اتفاقات مثبتی همچون اجرای ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانشبنیان، راهاندازی تابلو سبزها، پرداخت بخشی از مطالبات از طریق اسناد خزانه و... را شاهد بودهایم که مهمترین هدف اجرای آنها، صرفه اقتصادی داشتن صنعت برق برای افزایش سرمایهگذاری در این صنعت مادر بوده است. با تمام این اوصاف، مسائل بسیاری گریبانگیر صنعت برق است که رفع آنها از عهده وزارت نیرو خارج است و نیازمند همکاری نهادهایی همچون سازمان برنامه و بودجه، صندوق توسعه ملی، وزارت صمت، وزارت نفت و... است.
دنیای اقتصاد:
برقآبی یا هیدروپاور یکی از قدیمیترین و بزرگترین منابع انرژی تجدیدپذیر است که از جریان طبیعی آب در حال حرکت برای تولید برق استفاده میکند. در حالی که بیشتر مردم در ایالات متحده ممکن است منبع این انرژی را با سد هوور واقع روی رودخانه کلرادو در جنوب شرقی شهر لاسوگاس مرتبط بدانند که دارای تاسیسات عظیمی است که از نیروی یک رودخانه بزرگ در پشت دیوار خود بهره میبرد، اما تاسیسات برقآبی در اندازههای مختلف احداث میشوند.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
صنعت برق با وجود نقش بیبدیلی که در سایر صنایع و زندگی عموم مردم دارد، فاقد جاذبههای لازم برای سرمایهگذاری است چرا که نحوه عملکرد متولیان این صنعت و دستوری بودن قیمتها راه را بر سودآوری و توسعه نیروگاهداران بسته است و به طور طبیعی سرمایهگذاران ترجیح میدهند به جای این صنعت که ناترازی اقتصادی آن اظهر منالشمس است، در صنایعی همچون نفت و پتروشیمی که ارزآوری بالایی دارند، حضور یابند؛ از سوی دیگر علاوه بر فقدان سرمایهگذاری پس از برنامه ششم توسعه در صنعت برق امروزه با نیروگاههایی مواجه هستیم که به شدت دچار فرسودگی قطعات هستند چرا که دولت به عنوان کارفرمای اختصاصی آنها، حاضر به تسویه بدهیها با همان قیمت تعیینشده توسط خودش نیست و با توجه به کسری بودجه ۴۰۰ هزار میلیاردی دولت در سالجاری، به نظر نمیرسد حتی با وجود انتشار اوراق خزانه بتواند جان تازهای به کالبد نیروگاهها ببخشد
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
عقبماندگی تولید برق از میزان مصرف که اصطلاحا از آن به ناترازی تولید و مصرف یاد میشود، معلول ناترازی اقتصادی در درون صنعت برق است؛ به این معنا که ناهمخوانی درآمدها در برابر هزینهها باعث شده تا از یکسو سرمایهگذاران تمایل چندانی به حضور در صنعت برق نداشته باشند و تمایل بیشتری به سرمایهگذاری در سایر صنایع داشته باشند و از طرفی دولت هم که یارانه سنگینی به مشترکان خانگی و کشاورزی میپردازد، خود قادر به احداث نیروگاه و حتی پرداخت مطالبات نیروگاهداران، پیمانکاران و تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق نباشد.
تقی عبادی/مدیرکل دفتر توسعه نظامهای فنی، بهرهبرداری و دیسپاچینگ برقآبی
در بحبوحه اخبار سیاسی و نظامی در منطقه، برنامه افتتاح سد، تونل و نیروگاه برقآبی اومااویا در سریلانکا به عنوان یکی از مظاهر توان فنی و مهندسی ایرانی در اردیبهشت ۱۴۰۳ اعلام شد. طرح و پروژهای که با پیچیدگیهای فنی، مهندسی و اجرایی روبهرو بود و خوشبختانه با قابلیتهای مهندسان ایران اکنون به مرحله بهرهبرداری رسیده است.