دنیای اقتصاد-زینب طاری:
ناترازی ۱۵ تا ۲۰هزار مگاواتی برق کشور اگرچه منجر به اعمال محدودیتهایی برای صنایع در پیک مصرف تابستان میشود و عدمالنفعهای سنگینی را برای آنها به همراه دارد، اما اگر تعمیرات و اورهال سالانه توسط نیروگاهها و شرکتهای متخصص در این بخش انجام نشود، این ناترازی به شدت افزایش مییابد چرا که بخش زیادی از نیروگاههای کشور عمر بالایی دارند؛ با وجود این اقتصاد ناتراز صنعت برق باعث شده تا بخشی از هزینههای این تعمیرات هم به سختی توسط مالکان نیروگاهها تامین شود و از طرفی وزارت نیرو هم از نقدینگی لازم برای پرداخت این ارقام برخوردار نباشد؛ بنابراین تعمیرات و اورهال به تناسب استانداردهای جهانی در نیروگاهها انجام نمیشود که همین امر کاهش راندمان را به همراه دارد.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق امروزه با چالشهای بزرگی دست و پنجه نرم میکنند که از مهمترین آنها میتوان به پرداخت نشدن مطالبات توسط دولت و همچنین فراگیر شدن قراردادهای سلیقهای اشاره کرد که تمام ریسکها را در اقتصاد تورمی به تولیدکننده و پیمانکار منتقل میکند و از آنجا که دولت کارفرمای انحصاری این صنعت به شمار میرود، شرکتهای برقی مجبور به حضور در مناقصههایی هستند که نتایج آن در اغلب موارد به ضرر و زیان پیمانکاران است، چرا که قراردادهای ریالی و کاهش مداوم ارزش پول ملی و البته پرداختهای با تاخیر نتیجهای جز زیان برای پیمانکار در پی ندارد و حتی در موارد بسیاری که پروژه معطل پرداختهای مرحلهای کارفرما میشود، «پروژههای متوقف» بر جا میماند که در این صورت منابع دولت و بخش خصوصی قفل میشود.
دنیایاقتصاد:
در چند سال گذشته، دولت ژاپن سیاستهای انرژی خود را با هدف دستیابی به بیطرفی کربن یا انتشار صفر خالص گازهای گلخانهای تا سال ۲۰۵۰ از طریق کاهش انتشار در بخشهای برق، صنعتی و حملونقل تبیین کرده است. در بخش برق، سیاستهای دولت این کشور اهداف سال ۲۰۳۰ را تعیین میکند که شامل تسریع سرمایهگذاری در ظرفیتهای تجدیدپذیر، افزایش استفاده از تولید برق هستهای و کاهش استفاده از سوختهای فسیلی برای تولید برق است. این در حالی است که دولت ژاپن بسته سیاستهای انرژی و اهداف آن را «جاه طلبانه» خواند و اعلام کرد که ملاحظات امنیت انرژی ممکن است بر پیشرفت و سرعت کربنزدایی در بخش انرژی الکتریکی تاثیر بگذارد.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
تقریبا هیچ کس منکر چالشهای صنعت برق نیست، اما وضعیت تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق به مراتب سختتر از نیروگاهداران است چرا که تعطیلی شرکتهای تجهیزاتی، بهرغم بیکاری بخشی از نیروها، تبعات اجتماعی و اقتصادی سنگینی برای دولت ندارد، اما قطعا وقفه در تولید برق هر کدام از نیروگاهها بخشی از کشور را دچار خاموشی میکند و از این رو اگرچه هر دو گروه با یک کارفرمای انحصاری مواجه هستند، اما به طور طبیعی دولت در پرداخت مطالبات اولویت را به نیروگاهها میدهد؛ این در حالی است که تجهیزات بخش توزیع و انتقال سالهاست دچار فرسودگی هستند و بخشی از ناترازی برق به واسطه هدررفت انرژی در همین بخش اتفاق میافتد. البته مشکلات تولیدکنندگان تجهیزات منحصر به مطالبات نیست بلکه علاوه بر تحریمها، سیاستهای غیرکارشناسی رفع تعهد ارزی، طولانی شدن فرآیند تامین ارز برای واردات مواد اولیه و محدودیتهای تامین برق در تابستان شرایط را برای صادرات بسیار پیچیده کرده است.
دنیایاقتصاد:
در حالی که بیشتر نقاط جهان هنوز از سوختهای فسیلی کثیف استفاده میکنند، کاستاریکا تقریبا تمام برق خود را برای نزدیک به یک دهه از منابع تجدیدپذیر انرژی تولید کرده است. برای مقایسه، ایالات متحده بیش از ۲۰درصد برق خود را از منابع تجدیدپذیر تامین میکند.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
اغلب چالشهای صنعت برق تقریبا از ۱۵ خرداد تا ۱۵شهریور به عنوان پیک مصرف به وجود میآید و عمدهترین چالش بیشک ناترازی ۱۵هزار مگاواتی تولید در برابر مصرف است که البته با توجه به افزایش دو درجهای گرمای هوا نسبت به مدت مشابه سال قبل و افزایش طبیعی میزان مصرف به تناسب افزایش جمعیت، میتوان گفت تولید حداقل بیش از ۲۰هزار مگاوات از مصرف عقبتر است و رفع این مساله در صورت اتخاذ تدابیر مناسب حداقل تا پایان ۱۴۱۰ زمانبراست؛ با این وجود ظرف یک سال گذشته اتفاقات مثبتی همچون اجرای ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانشبنیان، راهاندازی تابلو سبزها، پرداخت بخشی از مطالبات از طریق اسناد خزانه و... را شاهد بودهایم که مهمترین هدف اجرای آنها، صرفه اقتصادی داشتن صنعت برق برای افزایش سرمایهگذاری در این صنعت مادر بوده است. با تمام این اوصاف، مسائل بسیاری گریبانگیر صنعت برق است که رفع آنها از عهده وزارت نیرو خارج است و نیازمند همکاری نهادهایی همچون سازمان برنامه و بودجه، صندوق توسعه ملی، وزارت صمت، وزارت نفت و... است.
دنیای اقتصاد:
برقآبی یا هیدروپاور یکی از قدیمیترین و بزرگترین منابع انرژی تجدیدپذیر است که از جریان طبیعی آب در حال حرکت برای تولید برق استفاده میکند. در حالی که بیشتر مردم در ایالات متحده ممکن است منبع این انرژی را با سد هوور واقع روی رودخانه کلرادو در جنوب شرقی شهر لاسوگاس مرتبط بدانند که دارای تاسیسات عظیمی است که از نیروی یک رودخانه بزرگ در پشت دیوار خود بهره میبرد، اما تاسیسات برقآبی در اندازههای مختلف احداث میشوند.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
صنعت برق با وجود نقش بیبدیلی که در سایر صنایع و زندگی عموم مردم دارد، فاقد جاذبههای لازم برای سرمایهگذاری است چرا که نحوه عملکرد متولیان این صنعت و دستوری بودن قیمتها راه را بر سودآوری و توسعه نیروگاهداران بسته است و به طور طبیعی سرمایهگذاران ترجیح میدهند به جای این صنعت که ناترازی اقتصادی آن اظهر منالشمس است، در صنایعی همچون نفت و پتروشیمی که ارزآوری بالایی دارند، حضور یابند؛ از سوی دیگر علاوه بر فقدان سرمایهگذاری پس از برنامه ششم توسعه در صنعت برق امروزه با نیروگاههایی مواجه هستیم که به شدت دچار فرسودگی قطعات هستند چرا که دولت به عنوان کارفرمای اختصاصی آنها، حاضر به تسویه بدهیها با همان قیمت تعیینشده توسط خودش نیست و با توجه به کسری بودجه ۴۰۰ هزار میلیاردی دولت در سالجاری، به نظر نمیرسد حتی با وجود انتشار اوراق خزانه بتواند جان تازهای به کالبد نیروگاهها ببخشد
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
عقبماندگی تولید برق از میزان مصرف که اصطلاحا از آن به ناترازی تولید و مصرف یاد میشود، معلول ناترازی اقتصادی در درون صنعت برق است؛ به این معنا که ناهمخوانی درآمدها در برابر هزینهها باعث شده تا از یکسو سرمایهگذاران تمایل چندانی به حضور در صنعت برق نداشته باشند و تمایل بیشتری به سرمایهگذاری در سایر صنایع داشته باشند و از طرفی دولت هم که یارانه سنگینی به مشترکان خانگی و کشاورزی میپردازد، خود قادر به احداث نیروگاه و حتی پرداخت مطالبات نیروگاهداران، پیمانکاران و تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق نباشد.
تقی عبادی/مدیرکل دفتر توسعه نظامهای فنی، بهرهبرداری و دیسپاچینگ برقآبی
در بحبوحه اخبار سیاسی و نظامی در منطقه، برنامه افتتاح سد، تونل و نیروگاه برقآبی اومااویا در سریلانکا به عنوان یکی از مظاهر توان فنی و مهندسی ایرانی در اردیبهشت ۱۴۰۳ اعلام شد. طرح و پروژهای که با پیچیدگیهای فنی، مهندسی و اجرایی روبهرو بود و خوشبختانه با قابلیتهای مهندسان ایران اکنون به مرحله بهرهبرداری رسیده است.
دنیایاقتصاد: گزارشی از یک انجمن پیشرو در تجارت برق بادی حاکی از آن است که در سال گذشته رکورد ۱۱۷ گیگاوات ظرفیت جدید تولید انرژی بادی در سراسر جهان شکسته شد که ۵۰درصد افزایش نسبت به سال گذشته نشان میدهد. «گزارش جهانی باد ۲۰۲۴» که در ۱۶ آوریل توسط شورای جهانی انرژی بادی (GWEC) منتشر شد، میگوید: جهان در مسیر درستی در مبارزه با تغییرات اقلیمی حرکت میکند، اما هنوز رشد نیروگاه بادی و دستیابی به اهداف آب و هوایی تعیینشده توسط دولتهای جهانی به ظرفیت تولید بیشتر نیاز دارد.
یکی از مهمترین اتفاقاتی که در سال ۱۴۰۲ در ذیل بازار سرمایه در راستای استفاده از ابزارهای این بازار در راستای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر انجام شد، راهاندازی بازار برق سبز در بورس انرژی ایران بود. بازاری که به توسعه استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر منجر خواهد شد و با وجود عمر اندک خود توانسته است سهم قابل توجهی به دست آورد. به همین منظور با علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی به گفتوگو در خصوص تاثیرات آتی این بازار و چشماندازی که دارد نشستیم. به گفته نقوی یکی از مهمترین مزیتهای این بازار، این است که ارزش هر معامله بدون معطلیهای سنتی وزارت نیرو، سریعا به حساب فروشندگان واریز میشود.
دنیایاقتصاد: دوران گذار انرژی به دور از سوختهای فسیلی به سمت منابع پاکتر برای انرژی و الکتریسیته در همه قارهها در حال پیشرفت و توسعه است، اما به دلیل سطوح مختلف سرمایهگذاری، حمایتهای سیاسی و اجتماعی با سرعتی نابرابر به پیش میروند. بیش از یک دهه است که کشورهای سراسر جهان به طور پیوسته منابع برق پاک خود را افزایش دادهاند و به مزایای متعدد کربنزدایی سیستمهای نیروی خود توجه دارند.
تاسیس نهاد مستقل تنظیمگر بخش برق، پروندهای است که نیاز به بازخوانی چندباره دارد. در واقع این مساله باید به شکلی جدی بررسی شود که چرا موضوع نهاد رگولاتوری برق از دستور کار دولت و مجلس خارج شد. این در حالی است که از یکسو برق، کالایی عمومی و استراتژیک است که همچنان بهای واقعیاش در بستر قیمتگذاریهای دستوری، سرکوب میشود و امکان عرضه آن با بهای واقعی در بین عموم مشترکان اعم از خانگی، تجاری، صنعتی، کشاورزی و... فراهم نشده است و از سوی دیگر وزارت نیرو در جایگاه حکمران اصلی صنعت برق، نه تنها ضوابط مبادلات این کالا را تعیین میکند، بلکه به شکلی غیرمستقیم و از مسیر شرکتهای تابعه، بهنوعی خریدار و فروشنده برق هم محسوب میشود. از این رو تنظیم روابط سرمایهگذاران غیردولتی برق که بیش از ۶۰درصد برق کشور را تولید میکنند، با حکمرانی که چند نقش کلیدی و درهمتنیده در اقتصاد برق ایفا میکند، نیازمند نهاد مستقلی خارج از ساختارهای وزارت نیرو است.
دنیای اقتصاد-زینب طاری:
تولیدکنندگان کالا و خدمات صنعت برق در یکی از سختترین دورههای فعالیت خود قرار دارند که اگرچه عامل اصلی در ایجاد این شرایط، تحریمها بوده، اما در بسیاری موارد اقدامات غیرکارشناسی و تصمیمات خلقالساعه بدون استفاده از نظرات کارشناسی، کمتر از تحریمها اثرگذار نبوده است. امروزه از یک طرف تولیدکنندگان تجهیزات با کارفرمای انحصاری به نام دولت مواجهاند که بیش از ۱۵۰ همت به صنعت برق بدهکار بوده، اما به دلیل کسری بودجهای که بیش از دو برابر این عدد است، پولی برای پرداخت مطالبات ندارد و تنها روزنه امید پرداخت ۳۰ همت از طریق اسناد خزانه است که البته تا به حال اجرایی نشده است. از سوی دیگر سیاستهای ناکارآمد عملا راه را بر تولید بسته و جدیدترین این موانع را در مشکلات ثبتسفارش شرکتها برای واردات مواد اولیه شاهدیم که البته اعتراض اغلب صنعتگران را به دنبال داشته است.