ویروس چینی تردد خودروها را کاهش داد
اثر کرونایی مصرف بنزین
مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی خبر داده است که از انتهای بهمن‌ماه به‌دلیل نگرانی از شیوع ویروس کرونا و کاهش رفت و آمد شهروندان میزان مصرف بنزین در کشور نزدیک به ۱۲ درصد کاهش یافته است. آن‌طور که شهرام رضایی میگوید، درحال‌حاضر میزان مصرف بنزین در کشور بین ۷۵ تا ۷۶ میلیون لیتر در روز است، درحالی‌که در انتهای بهمن حدود ۱۰ میلیون بشکه بیشتر و به حدود ۸۵ تا ۸۶ میلیون بشکه در روز رسیده بود. کاهش مصرف بنزین در اسفندماه سال‌جاری درحالی رقم خورده است که به‌طور معمول در این ماه از سال به‌دلیل نزدیکی به سال نو و افزایش ترددهای درون‌شهری مصرف بنزین اوج میگرفت. رضایی نیز بر این باور است که کاهش مصرف بنزین متاثر از ویروس کرونا بوده است و پس از گذر از شرایط فعلی میزان مصرف مجددا کمی افزایش خواهد یافت. ایران تنها کشوری نیست که تحت‌تاثیر شیوع ویروس کرونا با افت تقاضا برای بنزین مواجه است، برآوردها نشان می‌دهد که میزان مصرف این سوخت به همراه گازوئیل و سوخت جت به‌دنبال قرنطینه کردن برخی شهرها و بسته شدن مرز بسیاری از کشورها در سراسر جهان رو به کاهش گذاشته است. با این حال در سالی که گذشت این دومین بار است که در ایران مصرف بنزین با شوک کاهشی مواجه می‌شود. پیش از این نیز به‌دلیل اصلاح قیمت‌ها مصرف بنزین افت نسبی را تجربه کرده بود. میزان مصرف این سوخت پیش از اجرای نظام سهمیه‌بندی به بیش از ۹۵ میلیون بشکه در روز رسیده بود اما با دو نرخی شدن بنزین و اصلاح نسبی قیمت‌ها میزان مصرف با کاهش روبه‌رو شد و در اولین ماه اجرای نظام سهمیه‌بندی افت ۲۰ درصدی را از خود به جا گذاشت.
شوک اول مصرف
اواخر آبان‌ماه سال‌جاری بود که دولت قیمت بنزین را با استفاده از نظام سهمیه‌بندی و احیای کارت سوخت دونرخی کرد. بر این اساس، از ۲۶ آبان‌ماه هر ماه سهمیه۶۰ لیتر بنزین با نرخ ۱۵۰۰ تومان برای هر لیتر به کارت‌های سوخت واریز می‌شود و نرخ آزاد این سوخت نیز به ۳ هزار تومان رسیده است. این نرخ‌ها درحالی بود که از سال ۹۴ قیمت این سوخت روی نرخ ۱۰۰۰ تومان برای هر لیتر ثابت باقی مانده بود. از این‌رو، نظام سهمیه‌بندی توانست قیمت بنزین را قدری اصلاح و به نرخ‌های جهانی نزدیک کند. متوسط جهانی قیمت خرده‌فروشی بنزین بالای یک دلار و نرخ بازاری این سوخت در فوب خلیج فارس بین ۴۰ تا ۵۰ سنت است. در واقع ثابت ماندن قیمت این سوخت در ایران و فاصله آن با نرخ‌های جهانی و همچنین کاهش قیمت نسبی بنزین مهم‌ترین محرک رشد مصرف بود.
همان‌طور که پیش‌بینی میشد، اصلاح قیمت‌ها اصلاح الگوی مصرف را در پی داشت و به کاهش مصرف بنزین منجر شد. از این‌رو مقامات وزارت نفت اعلام کردند که در اولین ماه بعد از اجرای نظام سهمیه‌بندی مصرف بنزین بیش از ۲۰ میلیون لیتر در روز کاهش یافته و از بیش از ۹۵ میلیون لیتر در روز به حدود ۷۵ میلیون لیتر رسیده است. با این حال، به نظر می‌رسد با گذشت زمان که از شوک قیمتی کاسته و مردم به نرخ‌های جدید بیشتر عادت کردهاند و همچنین به‌دلیل نزدیک شدن به اسفندماه که یکی از ماه‌های اوج‌گیری مصرف بنزین است، مصرف مجددا رو به افزایش گذاشته به‌طوری‌که به گفته مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اواخر بهمن به حدود ۸۶ میلیون لیتر در روز رسیده است.
شوک کرونایی به بنزین
در هفته‌های اخیر با مرگ دو تن از هم‌میهنانمان، نگرانی از شیوع ویروس کرونا در ایران افزایش یافت. براساس آخرین آمار تا روز گذشته تعداد مبتلایان به این ویروس ۱۵۰۱ نفر و تعداد قربانیان آن بیش از ۵۰ نفر بوده است. این آمار با سرعت زیادی درحال افزایش است و این موضوع نگرانی‌های بسیاری را به‌دنبال داشته است. از این‌رو هرچند دولت از قرنطینه کردن شهرهای کشور خودداری کرده، اما هشدارها درخصوص سرایت سریع کرونا ویروس موجب شده که به شکل محسوسی میزان ترددها کاهش یابد. پیش از این نیز برخی خبرها از کاهش ترددهای درون‌شهری در سطح کشور خبر داده بودند. به‌طور مثال گفته می‌شود در سطح شهر اصفهان ترافیک ۵۰ درصد کاهش یافته است.
اما کرونا تنها در ایران بر بنزین اثرگذار نبوده است. آن‌طور که ارقام نشان می‌دهد قیمت خرده‌فروشی بنزین به‌دنبال شیوع این ویروس رو به کاهش گذاشته است. براساس آخرین به روزرسانی سایت گلوبال پترول پرایس، متوسط خرده‌فروشی قیمت بنزین در سراسر جهان پیش از گسترش نگرانی از شیوع ویروس کرونا حدود ۱/ ۱ دلار بر لیتر بوده است. اما از آن زمان با شیب ملایمی قیمت این سوخت رو به کاهش گذاشته و با ۵درصد کاهش هفته پیش به ۰۴/ ۱ سنت بر لیتر رسیده است. بهای نفت هفته گذشته کاهش قابل‌توجهی داشت، از این‌رو احتمالا قیمت بنزین نیز با افت بیشتری مواجه شود. قیمت نفت از ابتدای نگرانی از شیوع ویروس کرونا بیش از ۲۰ درصد افت را تجربه کرده است. هرچند تغییر قیمت نفت به‌عنوان ماده اولیه فرآورده‌ها در قیمت آنها موثر است اما معمولا در زمان کاهش قیمت، متناسب با نفت کاهش قیمت را تجربه نمیکنند و معمولا با یک فاصله زمانی تاثیر افت قیمت نفت در بهای فرآورده‌ها منعکس می‌شود. از این‌رو آن‌طور که آسوشیتد پرس مینویسد، با ادامه نگرانیها از شیوع ویروس کرونا افت قیمت بنزین نیز بیشتر خواهد شد. اما علاوه بر قیمت مصرف این سوخت نیز در سراسر جهان تحت‌تاثیر قرار گرفته و در واقع برآوردها از کاهش مصرف بنزین، گازوئیل و سوخت جت به‌دنبال قرنطینه کردن برخی شهرها و بسته شدن بسیاری از مرزها مهم‌ترین عامل افت بهای نفت در چهل روز اخیر بوده است. آمار بازار خودروی چین به‌عنوان مبدأ شیوع ویروس کرونا نیز که حاکی از افت ۹۲ درصدی است، بر این موضوع تاکید دارد. منابع خبری Citi به سی‌ان‌بی‌سی گفته‌اند کره‌جنوبی نیز که بیش از هر کشوری پس از چین تحت‌تاثیر ویروس کرونا بوده، مصرف با کاهش قابل‌توجهی همراه بوده است. به گفته اقتصاددانان سیتی مردم این کشور به‌دلیل اجتناب از تماس بین فردی کمتر در مکان‌های عمومی ظاهر می‌شوند و فروشگاه‌ها و کارخانه‌ها تعطیل هستند.
مشوق سفر در شرایط کرونایی
در این میان اما خبرهای گوناگونی حاکی از تصمیم کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی مبنی بر اختصاص سهمیه بنزین نوروزی به شهروندان است. پیش از این اعلام شد که این کمیسیون تصمیم‌گرفته است که ۶۰ لیتر سهمیه نوروزی به خودروها اختصاص دهد. روز شنبه اما یکی از اعضای این کمیسیون از احتمال اختصاص ۱۲۰ لیتر بنزین به این منظور خبر داده بود. بنابراین در شرایطی که به نظر می‌رسد نگرانی از شیوع ویروس کرونا نیاز به بنزین در ایران و سراسر دنیا را کاهش داده، اما مسوولان به‌دنبال اختصاص دادن سهمیه بنزین و تشویق شهروندان به سفرهای نوروزی هستند. «دنیای‌اقتصاد» روز گذشته در گزارشی تحت عنوان «دو تهدید بنزین عیدانه» آسیبهای اجرایی شدن چنین تصمیمی را بررسی کرده بود.
