دنیای اقتصاد:
با ارائه بودجه ۱۴۰۴ از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی برای تصویب، بخشهای حاضر در این برنامه به تجزیه و تحلیل برنامه دولت پرداختهاند. بخش مهمی از بودجه مربوط به بخش معدن و صنایع معدنی است که میتواند فعالیت این بخش را تحتتاثیر قرار دهد. یکی از تصمیمات مهم دولت برای سال آینده، ثابت نگهداشتن حقوق دولتی و عدمافزایش آن نسبت به سال گذشته بود. به گزارش «دنیایاقتصاد»، با توجه به ماهیت دولتی اقتصاد، دولت نقش غیرقابل انکاری در صحنه اقتصاد کشور ایفا میکند. درواقع، دولت بهعنوان اصلیترین بازیگر اقتصاد و اصلیترین کانون سیاستگذاری، نقش تعیینکنندهای در نحوه عملکرد سایر بازیگران اقتصادی، بهویژه فعالان بخش خصوصی دارد.
دنیایاقتصاد:
گذار جهانی انرژی در سالهای اخیر، به کشورهای غنی از مواد معدنی، این فرصت را میدهد که صنایع خود را تقویت و اقتصاد خود را متنوع کنند، اما در عین حال خطر تعمیق وابستگی به کالا را به همراه دارد.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ در شناسه بودجهای ۷۰۴۳۱ت، بهمنظور ارتقای ایمنی معادن زغالسنگ کشور ۵تکلیف برای دولت مشخص شده است؛ از جمله تعطیلی سهماهه معادن فاقد شرایط ایمنی و تحت پوشش بیمه بیکاری قرارگرفتن کارگران و نیز برگزاری دورههای آموزشی برای کارگران و... .
تغییرات اقلیمی و نیاز به کنترل انتشار گازهای گلخانهای باعثشده کشورها بهدنبال جایگزینی برای سوختهای فسیلی باشند. یکی از مهمترین منابع انتشار گازهای گلخانهای خودروها هستند. در سالهای اخیر کشورهای توسعهیافته با تمرکز بر تولید خودروهای برقی، در پی آن هستند تا مسیر رسیدن به هدف «کربن صفر» را هموار سازند. با توجه به اینکه مواد اولیه تولید باتری این خودروها را محصولات معدنی تشکیل میدهند، بخش معدن جایگاه ویژهای در معادلات جهانی پیدا کردهاست. در این بین، ایالاتمتحده بهعنوان بزرگترین اقتصاد جهان، با چالشهای جدی در حوزه تامین مواد اولیه روبهرو است. این کشور بهشدت به واردات مواد اولیه وابسته است و با کسری نیروی کار متخصص در حوزه معدنکاری روبهرو است. موسسه Global Business Reports در یک گزارش تحلیلی چالشهای ایالاتمتحده برای خودکفایی در تولید محصولات معدنی برای رسیدن به هدف جایگزینی انرژیهای پاک را بررسی کردهاست.
دنیایاقتصاد:
ترکیه و چین یک یادداشت تفاهم جامع در تمامی حوزههای مرتبط با معدن کاری به امضا رساندند. چین در حالحاضر بر تامین جهانی عناصر نادر تسلط دارد و تقریبا ۷۰درصد از تولید معدنی جهانی و تا ۹۰درصد از خروجی تصفیهشده را به خود اختصاص میدهد.
دنیایاقتصاد:
گروه Rio Tinto و شرکت Vale، دو تامینکننده بزرگترین سنگآهن جهان در سهماهه گذشته تولید این مادهموردنیاز صنعت فولاد را افزایش دادند؛ این در حالی است که همچنان تقاضای چین به دلیل بحران حلنشده املاک و مستغلات در این کشور بهطور نسبی پایین است. تولید سنگآهن گروه Rio Tinto در سهماهه سوم سالجاری حدود یکدرصد نسبت به سالگذشته افزایشیافتهاست، درحالیکه شرکت Vale برزیل با ثبت رکوردی بالاتر از پیشبینیها، بیشترین حجم تولید خود را از اواخر ۲۰۱۸ بهثبت رساندهاست.
دنیایاقتصاد: شرکت معدنی مناره عربستانسعودی در حال نزدیکشدن به یک توافق برای خرید بخشی از سهام داراییهای مس و نیکل شرکت معدنی کانادایی First Quantum Minerals (فعال در زامبیا) است. بهگزارش رویترز، مناره، یک سرمایهگذاری مشترک بین شرکت معدنی عربستانسعودی (معادن) و صندوق سرمایهگذاری عمومی ۹۲۵میلیارد دلاری این کشور است و در حال مذاکرات برای خرید بین ۱۵ تا ۲۰درصد از سهام داراییهای First Quantum Minerals در زامبیا است. براساس تخمینها، این سهام میتواند بین ۱.۵میلیارد تا ۲میلیارد دلار ارزش داشتهباشد. فروش سهمی از داراییهای زامبیا توسط First Quantum ممکن است تا پایان سالنهایی شود. گرچه مسوولان این شرکت تاکید کردهاند که هیچ تضمینی وجود ندارد که توافقی امضا شود، زیرا مذاکرات همچنان در حال انجام است.
دنياي اقتصاد:
تراژدیهای پیدرپی در معادن زیرزمینی ایران، به ویژه در معادن زغالسنگ، بار دیگر توجهها را به ضرورت استفاده از فناوریهای نوین ایمنی جلب کرده است.
شرکتهای معدنی با چالشهای بسیاری از جمله کار در مناطق دورافتاده و حتی گاهی غیرقابلسکونت روبهرو هستند. آنها همچنین تحتتاثیر حوادث سیاسی و اقتصادی غیرقابلپیشبینی جهان، پیوسته در معرض نوسان قیمت کالاها و افزایش هزینههای تولید قرار دارند. بر این اساس، شرکتهای معدنی در جهان همواره تلاش کردهاند در کنار افزایش ایمنی، بهرهوری را نیز افزایش دهند تا در نهایت، فرآیندهای معدنکاری با افزایش کارآیی و سودآوری همراه شود. از اینرو، شرکتهای معدنی از طرح انقلاب صنعتی چهارم استقبال کردهاند و گامهای استواری را در راستای دیجیتالسازی و هوشمندسازی فرآیندهای معدنکاری برداشتهاند.
دنیای اقتصاد:
بیش از ۸۵درصد از مساحت کشور ایران شامل اقلیم فراخشک تا نیمهخشک است، با اینوجود حدود ۹۲درصد منابع آب کشور در بخش کشاورزی و تنها ۲درصد از آن در بخش صنعت و معدن مصرف میشود. سهم بخش معدن از کل منابع آب کشور حدود ۰.۲درصد است، اما با این حال در چند سالاخیر شرکتهای معدنی به سراغ سرمایهگذاری در خطوط انتقال آب رفتهاند تا نیاز خود به آب را تامین کنند. به گزارش «دنیایاقتصاد» برخی مشکلات مانند کمبود و عدمدسترسی به آب سبب کاهش فعالیت یا متوقفشدن بسیاری از معادن و صنایع معدنی در کشور شدهاست. هرچند سهم معادن نسبت به کل مصرف منابع آب در کشور، بسیار ناچیز است؛ اما به دلیل واقعشدن معادن در مناطق با کمبود آب، دسترسی به آب برای فعالان این بخش بهراحتی ممکن نیست.
صحبت از معدن و ظرفیت آن برای تولید، اشتغالآفرینی و ارزآوری بسیار تکرارشده، اما بهرغم انتظاری که از این بخش میرود، آنگونه که باید شاهد توسعه این بخش نیستیم. معادن در ایران مشکلاتی پیچیده و بسیار تو در تو دارند. نظام حکمرانی معادن به دلیل آنکه مخاطبان پرشماری ندارد به اندازه کافی به بوته نقد سپرده نشده و در مقررات این حوزه تناقضها و ابهامات زیادی وجود دارد.
دنیای اقتصاد:
در پی انفجار اخیر در معدن زغالسنگ طبس که منجر به فوت بیش از ۵۰کارگر شد، بحث ایمنی و تمهیدات موردنیاز در معادن ایران بار دیگر به صدر اخبار و توجهات عمومی بازگشت. این حادثه تلخ که یکی از مرگبارترین حوادث معدنی اخیر ایران بهشمار میرود، نشانداد که بهرغم پیشرفتهای فناوری در سطح جهانی، صنعت معدنکاری ایران هنوز با چالشهای جدی در زمینه ایمنی روبهروست. معادن، بهویژه معادن زغالسنگ، همواره جزو خطرناکترین محیطهای کاری در جهان بودهاند. شرایط کار در اعماق زمین، خطر ریزش، وجود گازهای سمی و قابلاشتعال و استفاده از ماشینآلات سنگین، همگی عواملی هستند که ایمنی کارگران معدن را تهدید میکنند.
دنیایاقتصاد: در عصر دیجیتال، هوشمصنوعی به نیرویی تحولآفرین در صنایع گوناگون بدل شدهاست. صنعت معدن، بهعنوان یکی از ارکان اساسی اقتصاد جهانی، از این قاعده مستثنی نیست. کشورهای پیشرو در این عرصه، با بهرهگیری هوشمندانه از فناوریهای نوین، افقهای تازهای را در بهرهوری، ایمنی و پایداری زیستمحیطی گشودهاند. استرالیا، بهعنوان یکی از غولهای صنعت معدن جهان، گامهای بلندی در زمینه هوشمندسازی عملیات معدنی برداشتهاست.
دنیایاقتصاد:
وضعیت بخش معدن در مرداد۱۴۰۳ نشاندهنده چالشهای جدی در این بخش است. کاهش تولید و فروش نسبت به سالقبل میتواند زنگ خطری برای اقتصاد کشور باشد، با این حال افزایش ماهانه در شاخصهای تولید و فروش نشان میدهد که پتانسیلهایی برای بهبود وضعیت وجود دارد. بخش معدن بهعنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد ایران، نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی، اشتغالزایی و صادرات غیرنفتی کشور ایفا میکند. با توجه به اهمیت استراتژیک این بخش، بررسی دقیق و تحلیل عملکرد آن میتواند تصویر روشنی از وضعیت اقتصادی کشور ارائه دهد. در این گزارش، به بررسی و تحلیل وضعیت بخش معدن ایران در مردادماه ۱۴۰۳ بر اساس دادههای شرکتهای معدنی پذیرفتهشده در بورس اوراقبهادار تهران میپردازیم.
دنیای اقتصاد:
معمولا اولین تصویری که پس از شنیدن نام عربستانسعودی پیش چشم شهروندان دیگر کشورها میآید، یک کشور نفتی درمیان صحرا است. در سالهای اخیر عربستان تلاش دارد تا با متنوعکردن اقتصاد خود، این تصویر را تغییر دهد. عربستان در دهههای گذشته توانست مبلغ قابلتوجهی از فروش نفت بهدست آورد و حالا قصد دارد تا پسانداز خود را در بخشهایی غیراز نفت و گاز سرمایهگذاری کند. یکی از صنایعی که در سالهای اخیر موردتوجه عربستان بوده، معدنکاری است. سیاستگذاران عربستانی نهتنها معادن مستقر در این کشور را توسعه دادهاند، بلکه در جستوجوی یافتن فرصتهای سرمایهگذاری در دیگر کشورها هستند.
دنیایاقتصاد: قیمتهای قراردادهای آتی سنگآهن در پایان هفته سوم سپتامبر در بازارهای جهانی افزایش یافت، زیرا چشمانداز مالی چین، نگرانیها درباره کاهش تقاضای داخلی در این کشور را کاهش داد.
دنیایاقتصاد:
نگرانی در مورد آینده کرهزمین باعثشده تا رهبران کشورها بهدنبال کاهش استفاده از سوختهای فسیلی و بهکارگیری انرژیهای پاک باشند. یکی از راهکارهای کاهش انتشار آلایندهها، استفاده از وسایل نقلیه برقی است و ساخت این نوع از خودروها نیازمند باتریهای خاصی است. یکی از مواد معدنی موردنیاز برای تولید این باتریها نیکل است و همین مساله تقاضای جهانی برای نیکل را بهشدت افزایش دادهاست. رشد تقاضای نیکل باعثشده تا برخی از کشورها برای استخراج بیشتر دست به اقداماتی بزنند که به هیچوجه با اهداف توسعه پایدار منطبق نیست. از جمله مشکلات در معادن نیکل میتوان به استعمار نیروی کار و ایجاد آسیبهای زیستمحیطی اشاره کرد.
دنیای اقتصاد:
تراز تجاری بخش معدن و صنایع معدنی در سهماهه اول سال۱۴۰۳، هم از لحاظ ارزشی و هم وزنی مثبت است. در این بازه زمانی تراز تجاری به لحاظ ارزشی یکمیلیارد و ۵۷۹میلیون دلار و به لحاظ وزنی ۱۴میلیون و ۸۵۱هزار تن مثبت است. در فصل اول سال۱۴۰۳ صادرات معدن و صنایع معدنی، ۲میلیارد و ۹۷۸میلیون دلار به وزن ۱۵میلیون و ۷۲۴هزار تن و واردات یکمیلیارد و ۴۰۰میلیون دلار به وزن ۸۷۳هزارتن بودهاست، با اینوجود صادرات معدن و صنایع معدنی نسبت به مدت مشابه سالقبل به لحاظ ارزشی ۱۰درصد و به لحاظ وزنی یکدرصد کاهش داشتهاست. معدن و صنایع معدنی همچنین سهم ۲۲درصدی از صادرات غیرنفتی در سهماهه امسال داشتهاند.
دنیایاقتصاد:
در چهار سالاخیر بایدن، مجموعهای از قوانین کلیدی را وضع کردهاست تا وابستگی خود را به چین، بهعنوان تامینکننده اصلی بسیاری از کالاها، کاهش دهد. قوانینی چون «قانون کاهش تورم»، «قانون زیرساختها» و «قانون چیپس و علم» گامهای مهمی در این مسیر بودهاند.
چالش میان معدن و محیطزیست موضوعی قدیمی است که بارها برای حل آن تلاشهایی شده، اما شاید تاکنون راهکار مشترکی در دستور کار قرار نگرفته است. بخش معدن به سبب ماهیت، خود را درون مجموعه بزرگ منابع طبیعی و محیطزیست جانمایی میکند. لازمه بقای بخش معدن، تعامل جدی با هریک از بخشهای مزبور و نیز تامین بیشتر منافع ملی است که به باور متولیان منابع طبیعی و محیطزیست، این بخش هیچگاه نتوانسته است همگام با حفظ منافع مردم، در پی حداکثرسازی تعامل با محیطزیست و منابع طبیعی، گامی شایسته بردارد.
حوزه معدن همیشه جزو فعالیتهای اقتصادی پرچالش در کشورمان بوده است. از یکطرف مدعی هستیم که حدود ۱۰درصد ذخایر معدنی جهان در ایران قرار گرفته است؛ هرچند بهدلیل فقر فاحش اکتشافات هیچوقت برای این آمار دلایل کافی ارائه نشده است. اما اگر آن را با مسامحه بپذیریم و حتی به کمتر از آن یعنی ۵درصد هم رضایت دهیم، زمانی که وارد محاسبات اقتصادی میشویم، مشاهده میکنیم که بهرغم این پتانسیل، کشور ما نقش قابلتوجهی در گردش مالی معدن و صنایع فرآوری دنیا ندارد.
دنیای اقتصاد:
صنایع ایران با چالش جدی انرژی مواجه شدهاند که تاثیرات منفی قابلتوجهی بر تولید و اقتصاد کشور گذاشتهاست. قطعیهای مکرر برق در تابستان۱۴۰۳ منجر به کاهش چشمگیر تولید در بخشهای مختلف صنعتی شدهاست. در صنعت سیمان، تولید تا ۷۰درصد کاهشیافتهاست؛ این کاهش تولید و افزایش قیمت، تاثیر منفی بر صنعت ساختوساز گذاشتهاست.
دنیایاقتصاد:
درحالیکه اقتصاد ایران دهههاست با چالش وابستگی به نفت دستوپنجه نرم میکند، نگاهها به سمت بخش معدن بهعنوان ناجی بالقوه اقتصاد کشور چرخیده است، اما آیا توسعه بخش معدن میتواند ایران را از دام نفرین منابع رها کند یا صرفا تکرار همان الگوی ناکارآمد در قالبی جدید خواهد بود؟
دنیایاقتصاد:
آخرین گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت تولیدکننده بخش معدن در تیرماه ۱۴۰۳، تصویری پیچیده و چندبعدی از وضعیت این صنعت کلیدی ارائه میدهد. این دادهها، فراتر از اعداد و ارقام صرف، روایتگر داستانی از چالشها، فرصتها و تحولات عمیق در یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی کشور هستند. شاخصکل قیمت تولیدکننده بخش معدن با رسیدن به عدد ۲۱۳۰.۷ در تیرماه، افزایشی ۳.۶درصدی را نسبت به ماه قبل نشان میدهد.
دنیایاقتصاد:
صنعت معدن و صنایع معدنی مسوول حدود ۱۰درصد از انتشار گازهای گلخانهای جهانی هستند. طبق گزارش آژانس بینالمللی انرژی (IEA) در سال۲۰۲۱، این بخش سالانه ۳.۶گیگاتن دیاکسیدکربن منتشر میکند. این آمار نشاندهنده ضرورت تغییر رویکرد این صنعت به سمت انرژیهای سبز است. پیشبینیها حاکی از آن است که مصرف انرژی در بخش معدن و فلزات تا سال۲۰۵۰، ۳۶درصد افزایش خواهد یافت.
دنیای اقتصاد:
بخش معدن در کانادا یکی از ارکان اساسی اقتصاد این کشور محسوب میشود. کانادا با برخورداری از منابع غنی معدنی شامل طلا، نقره، مس و زغالسنگ، توانسته است جایگاه خود را بهعنوان یک تولیدکننده پیشرو در بازارهای جهانی تثبیت کند. معدنکاری نهتنها به ایجاد اشتغال برای صدهاهزار شهروند کانادا کمک کرده، بلکه نقشی کلیدی در توسعه مناطق کمتر توسعهیافته این کشور ایفا میکند. با توجه به پیشرفتهای فناوری و نوآوریهای مستمر در این حوزه، کانادا در تلاش است تا با رعایت استانداردهای زیستمحیطی و بهبود روشهای استخراج، در مسیر توسعه پایدار حرکت کند، بااینحال در سالهای اخیر و پس از رکود ناشی از همهگیری کرونا، این صنعت روزهای خوبی را سپری نمیکند.
دنیایاقتصاد: آخرین آمارها نشان میدهد تولید فولادخام جهانی برای ۷۱کشور که به انجمن جهانی فولاد (worldsteel) گزارش میدهند، در ژوئیه ۲۰۲۴ به ۱۵۲.۸میلیونتن رسیده که نسبت به ژوئیه ۲۰۲۳ کاهش ۴.۷درصدی داشتهاست.
دنیایاقتصاد:
جهان امروز در حال تجربه یک انقلاب در حوزه تکنولوژی و همچنین بخش انرژی است. در این بین بخش معدن نیز در حال تطبیق خود با این تحولات جهانی است. اتوماتیکشدن تجهیزات و استفاده از ماشینآلات برقی، یکی از نمودهای این دگرگونی در بخش معدن است، درحالیکه شاید ۲۰سالپیش صحبتکردن از کامیونهای اتوماتیک که بدوناستفاده از راهبر و همچنین سوختهای فسیلی فعالیت کنند، به رویا شبیه بود، امروزه بسیاری از شرکتها در حال استفاده از این ماشینها هستند؛ تجهیزاتی که به گفته کارشناسان، در کمتر از ۱۰سال بهسرعت جایگزین ماشینآلات سنتی خواهند شد. روندی که در آن، ایمنی کارگران افزایش خواهد یافت، گازهای گلخانهای کمتری منتشر خواهد شد و در نهایت کارآیی در بخش معدن بهبود خواهد یافت.
دنیای اقتصاد:
صنعت سنگ با تشکیل کنسرسیوم و رعایت استانداردهای جهانی میتواند از ظرفیتهای خود استفاده و میزان صادرات و ارزآوری این حوزه را افزایش دهد. به گزارش «دنیایاقتصاد» صنعت سنگ میتواند یکی از صنایعی باشد که با توسعه صادرات علاوهبر ارزآوری برای کشور توسعه اقتصادی و اشتغالزایی را نیز بههمراه داشتهباشد. اما در سالهای اخیر تصمیمات غیرکارشناسی و وضع عوارض صادراتی در دهه۹۰ باعث شد این بازار به رقبا واگذار شود؛ در حالی که مزیتهای فراوانی در حوزه سنگ وجود دارد که با بهرهبرداری از آنها در کنار ارتقای تکنولوژی و دانش بهویژه در بحث برش سنگ میتوان سهم این حوزه در صادرات را افزایش داد.
دنیایاقتصاد: معدنکاری یکی از قدیمیترین فعالیتهای بشری است. قدمت معدنکاری به تمدنهای باستانی برمیگردد. در آن زمان، مردم مواد معدنی و فلزات را برای ساخت ابزار و تجارت استخراج میکردند. امروزه معدن کاری در حال تجربه یک انقلاب فناوری است. در سالهای اخیر، تقاضای جهانی مواد معدنی افزایش یافتهاست و همین مساله باعثشده تا بخش معدن برای پاسخ به این افزایش تقاضا، بهدنبال ابزارهایی باشد که کارآیی را در بخشهای مختلف زنجیره ارزش معدن بهبود بخشد.
دنیایاقتصاد:
بحران کمآبی، چالشی جدی برای صنایع معدنی است. جانمایی نادرست صنایع در مناطق کمآب، هزینههای تولید را افزایش داده و قدرت رقابت محصولات ایرانی را در بازارهای جهانی کاهش دادهاست. کارشناسان معتقدند راهکارهایی چون بهینهسازی مصرف آب، استفاده از فناوریهای پیشرفته و بازنگری در سیاستهای صنعتی میتواند به حل این چالش کمک کند. تجربه کشورهایی مانند چین، استرالیا و شیلی نشان میدهد که با مدیریت صحیح منابع آبی، میتوان صنعت معدن پررونقی حتی در شرایط اقلیمی خشک داشت.
دنیای اقتصاد:
سیاستگذاران در حوزه معدن در بسیاری از کشورها با یک چالش اساسی روبهرو هستند. این سوال همواره پیشروی کشورهای دارای منابع معدنی قرار دارد که آیا باید منابع معدنی بهصورت خام به دیگر کشورها صادر شود یا اینکه بهتر است تا با ایجاد یک زنجیره تولید در داخل کشور، منابع معدنی را به کالاهای پیچیدهتر تبدیل کرد؟ با توجه به اینکه اندونزی، بهعنوان یکی از مهمترین کشورهای معدنی جهان محسوب میشود، بررسی تجارب این کشور در حوزه سیاستگذاری معدنی، میتواند حاوی نکات حائزاهمیت برای سیاستگذاران در سایر کشورها باشد. اندونزی بزرگترین تولیدکننده نیکل در جهان است و مقادیر قابلتوجهی مس، کبالت، قلع و طلا تولید میکند. در سال۲۰۲۳، در حدود ۱۲درصد از تولید ناخالص داخلی اندونزی مربوط به بخش معدن بودهاست.
مواد معدنی حیاتی که برای طیف وسیعی از فناوریهای انرژی پاک ضروری هستند، در سالهای اخیر بهدلیل افزایش تقاضا، نوسانات قیمتها، تنگناهای زنجیره تامین و نگرانیهای ژئوپلیتیک در دستور کار سیاستگذاری قرارگرفتهاند. ماهیت پویای این بازار نیازمند شفافیت بیشتر و اطلاعات قابلاعتماد برای تسهیل تصمیمگیری آگاهانه است. انتقال از سوختهای فسیلی به منابع انرژی پاک به مواد معدنی ضروری و حیاتی در راستای انتقال انرژی بستگی دارد. مواد معدنی -مانند مس، لیتیوم، نیکل، کبالت- اجزای ضروری در بسیاری از فناوریهای انرژی پاک امروزیاند که بهسرعت در حال رشد و استفاده در توربینهای بادی، پنلهای خورشیدی و وسایل نقلیه الکتریکی هستند.
بخش معدن و صنایع معدنی یکی از ارکان اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند که در سالهای گذشته بیشتر در اولویت دوم وزرای صمت قرار گرفتهاست. امروز این بخش برای نقشآفرینی بیشتر در اقتصاد و ارزآوری نیازمند توجه بیشتر از سوی وزیر صمت و این وزارتخانه است. به گزارش «دنیایاقتصاد» وزارت صنعت، معدن و تجارت اصلیترین وزارتخانه برای بخش معدن و صنایع معدنی است. از سوی دیگر این بخش با چالشهایی مواجه است که باید با تعامل با دیگر وزارتخانهها حل شود. بهعنوان مثال در چند سالاخیر کمبود برق و گاز و عدمتوسعه نیروگاهها از سوی وزارت نیرو و عدم توسعه میادین گازی از سوی وزارت نفت، باعث شد تا صنعت مهمی همچون صنعت فولاد نتواند از ظرفیتهای موجود بهرهبرداری کند.
دنیای اقتصاد:
واردات معدن و صنایع معدنی طی دو ماههاول۱۴۰۳، ۹۱۲میلیون دلار و به وزن ۵۷۶هزار تن بودهاست. واردات معدنی در این بازه زمانی به نسبت مدت مشابه سالگذشته، ۱۹درصد از نظر ارزشی افزایش و ۱۴درصد به لحاظ وزنی کاهش داشتهاست. در دو ماههاول۱۴۰۳ واردات معدنی، به لحاظ ارزش ۱۴۶میلیون دلار افزایش و به لحاظ وزن ۹۶هزارتن کاهش داشتهاست.
دنیایاقتصاد:
جهان، هدف کنار گذاشتن انرژیهای کربن محور را دنبال میکند؛ همین مساله باعثشده تا تقاضا برای مواد معدنی خام که پیشنیاز تولید پنلهای خورشیدی و وسایل نقلیه الکتریکی محسوب میشوند، افزایش یابد، در نتیجه انتظار میرود تقاضای بالاتر برای مواد معدنی، باعث گسترش استخراج و تولید این محصولات شود. بهعنوان نمونه، مجمعجهانی اقتصاد پیشبینی میکند تولید مواد معدنی از جمله گرافیت، کبالت و لیتیوم تا سال۲۰۵۰ نزدیک به ۵۰۰درصد افزایش یابد تا تقاضای روبهرشد برای فناوریهای انرژی پاک برآورده شود. قاره آفریقا حدود ۳۰درصد منابع معدنی جهان را در اختیار دارد؛ به همیندلیل این قاره در سالهای آینده، مرکز انرژی جهان خواهد بود.
دنیایاقتصاد:
صنعت مس در سالهای اخیر در پی رشد قیمتهای جهانی با جهش خوبی همراه شده اما فعالان مس در کشور بهویژه در سالهای اخیر با چالشهایی مواجه هستند که سرعت توسعه در این حوزه را کاهش دادهاست. بخشی از این مشکلات ناشی از سیاستگذاریهای نادرست است. سیدحجت زینلی عضو هیاتمدیره انجمن مس ایران درخصوص مشکلات پیرامون تولید مس در کشور گفت: فعالان صنعت مس با چالشهای متعددی در روند فعالیت و کسبوکار خود روبهرو هستند که ازجمله مهمترین این مشکلات میتوان به کمبود نیروی انسانی، روند فزاینده و غیرمنطقی حقوق دولتی معادن در سالهای اخیر، نرخ ارز و تفاوت قابلتوجه میان بهای دلار در بازار آزاد و دلار نیمایی، سیاست قیمتگذاری دستوری و ... اشاره کرد.
دنیای اقتصاد:
معدن، نقطه آغازین تولید صنعتی است و از همین رو، منابع معدنی اصلیترین و ابتداییترین مواد موردنیاز برای آغاز هرگونه فعالیت صنعتی بهشمار میروند. همین تعریف ساده، به روشنی نشاندهنده جایگاه حیاتی و اهمیت راهبردی معدن بهعنوان پیشران اصلی هر نوع فعالیتی در راستای خلقثروت و کسب قدرت در جهان است. گزارش پیشرو با تشریح وضعیت فعالیتهای معدنی، تاثیر آن بر زنجیرههای ارزش جهانی و مهمتر از همه، امنیت غذایی و تولید محصولات خوراکی و آثاری که همه این مسائل بر تحولات ژئوپلیتیک روز جهان خواهند داشت بهدنبال ارائه تصویری شفافتر، از اهمیت روند فعالیتهای معدنی و آثار آن بر تحولات بخش صنعت است.
دنیایاقتصاد:
صادرات معدن در دو ماه اول ۱۴۰۳ کاهش ۱۹درصدی داشتهاست. بررسی وضعیت صادرات، واردات و تراز تجاری بخش معدن در دو ماهه ۱۴۰۳ حاکی از تراز تجاری مثبت این بخش است.
دنیای اقتصاد:
در عصر صنعتیشدن و پیشرفت فناوری، سنگآهن بهعنوان مادهاولیه اصلی تولید فولاد، نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی کشورها ایفا میکند. این کانی ارزشمند که از دل زمین استخراج میشود، همچون شریانی پرتپش، خون را در رگهای صنعت و اقتصاد جهان به گردش درمیآورد. از صنعت سخت و ساز تا خودروسازی پیشرفته و شهرسازی تا ماشینآلات صنعتی، همه و همه مدیون وجود این مادهمعدنی هستند. کارشناسان معتقدند ایران بهعنوان ششمین تولیدکننده سنگآهن در جهان، پتانسیل بهره اقتصادی از این بخش را دارد.
دنیایاقتصاد:
عملیات معدنی شامل فعالیتهای مختلفی میشود که هرکدام بهصورت مجزا میتوانند بر قیمت تمامشده اثرگذار بوده و آن را افزایش دهند؛ این در حالی است که بخش معدن درگیر چالشهایی است که هرکدام بهطور اختصاصی باعثشده تا با افزایش هزینهها، معدنیها را نسبت به ادامه راه دلسرد کند. حال تامین مواد ناریه و افزایش قیمت آن از چالشهایی است که این روزها معدنیها با آن مواجه هستند و باید دولت با تصمیمات کارشناسی به سمت رفع آن برود. بخش معدن در حوزه تامین مواد ناریه با چالشها و مشکلات بسیاری همراه است و در صورتیکه به هر دلیلی بخش انفجار یک معدن با مشکلات متعددی روبهرو شود، بدونشک بر روی بخشاعظمی از عملیات معدنکاری تاثیر مستقیم خواهدگذاشت.
دنیای اقتصاد:
سیاستهای ارزی بانکمرکزی زنگ خطر صادرات فولاد را بهصدا درآورده است و آمارها نشان میدهد فصل بهار چندان برای صادرکنندگان فولاد خوشیمن نبودهاست. بازگشت ۱۰۰درصدی ارز به سامانه نیما در این ماهها مانند ترمزی در مقابل صادرات فولادیها عمل کردهاست. به گزارش «دنیایاقتصاد» صنعت فولاد با توسعههای پیدرپی و افزایش ظرفیت تولید در تلاش است تا علاوهبر تامین نیاز داخلی، حضور پررنگی در بازارهای صادراتی داشتهباشد. این نگاه باعث شد تا صنعت فولاد در دههگذشته نقش مهمی در افزایش صادرات غیرنفتی داشتهباشد، اما رفتهرفته در ۳سالاخیر با بروز چالشهایی همچون سیاستهای ارزی، وضع عوارض صادراتی، کمبود انرژی و... صادرات و ارزآوری این حوزه تحتتاثیر قرارگرفت.
دنیای اقتصاد:
در ایران هیچگاه سهم بخش معدن از تحقیق و توسعه از ۰.۰۸درصد فراتر نرفته است، در صورتیکه سهم این شاخص درکشور استرالیا بهطور متوسط ۱۵درصد بودهاست. بررسیها همچنین حاکی از آن است که حدود ۴درصد از کل هزینههای نوآوری و تحقیق و توسعه در صنایع به بخش معدن اختصاص دارد. کارشناسان در این زمینه معتقدند زیستبوم نوآوری، منجر به توسعه پژوهش و فناوری در بخش معدن و صنایع معدنی کشور خواهد شد. از طرفی همکاری نزدیک و تعاملی بخش دولتی و حاکمیتی و بخشخصوصی برای توسعه معدنی کشور ضرورت دارد. در حوزه فرآوری جهتگیری کلی فناوری در جهان به سمت استفاده از فناوریهای پیشرفته با راندمان بالا، استحصال تمام مواد معدنی با ارزش و مصرف کمتر آب و انرژی است. صنایع معدنی در مصرف انرژی شدت بالایی دارند و در سایر مواردی چون تحقیق و توسعه، نیاز به نیروی انسانی و سرمایه بالاتر از حد متوسط میان صنایع است لذا صنایع معدنی در جهان نسبت به فعالیتهای تحقیق و توسعه، نوآوری و فناوری حساس هستند. از طرفی با حرکت به سمت فناوریهای دیجیتال در معدن، بهرهوری تولید ارتقا خواهد یافت.
دنیایاقتصاد:
چینیها با تسلط بر بخش تامین مواد اولیه و تولیدات معدنی جهان، فشار را بر اروپا افزایش دادهاست. شواهد چند گزارش رسمی از سه موسسه مکنزی، یوروسیستم و واحد تحقیقات اتحادیه اروپا نشان میدهد دستکم در ۵۰درصد زنجیرههای تامین متصل به سه کشور آلمان، اسپانیا و ایتالیا، هیچ اقدامی برای جایگزینی با چین اتخاذ نشده و اروپاییها مستاصل ماندهاند.
دنیای اقتصاد:
ایران در حالی رتبه ششم دنیا از نظر میزان ذخایر روی را دارد که همچنان میزان استخراج این فلز با توجه به پتانسیلهای موجود در کشور اندک است، قیمت و تقاضای این فلز جهانی نیز اگرچه با فراز و نشیبهایی همراه است، اما به دلایل زیستمحیطی، اقبال به این فلز رو به افزایش است؛ از همینرو ضروری است رفع چالشهای مربوط به فرآیند تولید و بهرهبرداری از معادن فلزاتی همچون روی در اولویت سیاستگذار قرار گیرد.
دنیای اقتصاد:
تصویب محدودیتهای کربن (Carbon tax) در اتحادیه اروپا باعثشده تا محصولات معدنیای که تولید گازهای گلخانهای کمتری دارند، از اهمیت ویژهای برخوردار شوند.
دنیایاقتصاد:
یک کارشناس حوزه معدن و صنایع معدنی کشور با بررسی وضعیت معادن و صنایع معدنی کشور، آزادسازی واردات ماشینآلات معدنی، جلوگیری از آییننامههای خلقالساعه و حل مشکلات نقدینگی را از اولویتهای دولت آینده در بخش معدن عنوان کرد.
دنیای اقتصاد:
مقیاس تولید، مساله مهمی است که در فضای سیاستگذاری اقتصادی ایران ابدا جدی گرفته نمیشود، بااینحال هر نوع حرکت برای تحول صنعتی کشور صرفا از مسیر توسعه صنایعی شکل خواهد گرفت که در مقیاس اقتصادی و در سطح بنگاههای رقیب جهانی ظاهر شوند. نگاهی به آمارهای تولید فولاد در مهمترین واحدهای صنعتی جهان نشان میدهد بزرگترین بنگاههای ایران در بخش تولید فولاد تنها حدود ۷ تا ۸ درصد مقیاس بزرگترین بنگاه جهان تولید میکنند. موضوعی که موجبشده تا نهتنها قیمت تمامشده فولاد ساخت ایران اقتصادی نباشد، بلکه در صورت حذف یارانههای انرژی حتی زیانآور نیز باشد. ردهبندی استیلدیتا نشان میدهد بزرگترین واحد تولید فولاد ایران در حالی چهلو دومین کارخانه تولید فولاد جهان است که گروه چینی بائو بزرگترین واحد تولید فولاد است. گروه ایرانی نیز در حالی در سالحدود ۱۰میلیونتن فولاد تولید میکند که مجموع تولید گروه چینی بائو بیش از ۱۳۰ میلیون تن فولاد در سالاست.
ایران با در اختیار داشتن حدود ۷درصد از ذخایر معدنی جهان در زمره کشورهای دارای پتانسیل بسیار بالا در این حوزه است. کشوری که با قرارگرفتن روی کمربند فلززایی آلپ-هیمالیا (بیش از ۱۵درصد از ذخایر معدنی جهان بر روی این کمربند قرار دارد)، دارای ۳۵ محیط مستعد کانهزایی، ۸۹ تیپ مادهمعدنی شناختهشده و ۸۰ نوع از انواع مختلف مواد معدنی است، با این حال شواهد موجود حاکی از ناکامی کشور در فعالسازی و استفاده بهینه
دنیای اقتصاد:
شرکتهای معدنی هم بهعنوان مشاغلی که در حالحاضر الزامات جدید برای آنها تعریف و اعمال میشود و هم بهعنوان تامینکننده مواد معدنی حیاتی که برای تولید باتری خودروهای برقی، پنلهای خورشیدی و توربینهای بادی و سایر محصولات استفاده میشوند، ارتباط نزدیکی با بحث انتقال انرژی دارند. با درنظر داشتن بهروزشدن قوانین، در این یادداشت دستورالعملها و الزامات مرتبط با تغییرات آبوهوایی در حال ظهور را موردبحث قرار میدهیم. به ارائه مثالهایی از نحوه تعدیل فعالیتهای شرکتهای معدنی در واکنش به انتقال انرژی پرداخته میشود و اشکال جدیدی از تامین مالی را که مشارکتکنندگان صنعت میتوانند دنبال کنند، توضیح داده میشود.
دنیایاقتصاد:
جدیدترین بررسی صورتگرفته نشان میدهد صادرات محصولات فولادی و مصنوعات آنها طی دو ماهه نخست سال۱۴۰۳ در مقایسه با دو ماهه نخست سال۱۴۰۲، هم از نظر ارزشی و هم از نظر وزنی افت داشته است. به گزارش گمرک ایران، در دو ماهه نخست سال۱۴۰۳، در مجموع یکمیلیون و ۸۵۰هزار تن محصولات فولادی، به ارزش ۹۴۱میلیون دلار از کشور صادر شدهاست که در مقایسه با ارقام مدت مشابه سالقبل به وزن ۲میلیون و ۲۴۴هزارتن و یکمیلیارد و ۲۲۰میلیون دلار، کاهشی ۱۸درصدی در وزن و ۲۳درصدی در ارزش دلاری داشتهاست.
افسانه سلطانی/ کارشناسارشد مدیریت اطلاعات
سجاد ادهمی / کارشناس ارشد حوزه معدن و صنایع معدنی
بهرغم آشفتگی ژئوپلیتیک و عدماطمینان اقتصادی در سال۲۰۲۳، سرمایهگذاری در بخش فناوری به رشد قابلتوجه خود ادامه داد و بر این باور عمومی تاکید کرد که بزرگترین نوآوریهای جهان در زمان تنشهای اقتصادی و سیاسی بزرگ متولد شدهاند. با درنظرگرفتن این موضوع، برخی از روندهای سرمایهگذاری در بخش فناوری مورد بررسی قرارگرفتهاست.
دنیای اقتصاد:
شرکتهای معدنی از استخراج مواد معدنی با ارزش بهرهمند میشوند، اما اغلب هزینه آن بهحساب جامعه و محیطزیست است. هرچند تنظیم و قانونگذاری این فعالیتها به چارچوب و سیاستهای ملی هر کشوری بستگی دارد، با این حال اجرای درست اقدامات همچنان مشکل است. برای گذار بهسوی «معدنسازی پایدار»، دولتها و شرکتها باید تاثیرات اجتماعی معدنکاری را بشناسند و قوانین و مقرراتی را وضع کنند که نیاز به همفکری مستمر با جامعه در طول عمر معدندارد.
محمد فهیمینیا / پژوهشگر هوشمصنوعی و هوشمندسازی معادن
امید اصغری / دانشیار دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران
سال۲۰۲۲ سالی برجسته برای هوشمصنوعی (AI) بودهاست. عرضه ChatGPT، Midjourny و Bard باعث شد تا تواناییهای هوشمصنوعی مولد و مدلهای پایه به خانهها و کسبوکارها در سراسر جهان آورده شود، درحالیکه جریان اولیه این فناوریها در صنایع مرتبط با کاربر نهایی بودهاست، با این حال هوشمصنوعی مولد (gen AI) پتانسیل بسیار زیادی در برنامههای صنعتی و شرکتی دارد.
دنیای اقتصاد:
تراز تجاری بخش معدن در سال۱۴۰۲ مثبت است، با اینوجود واردات معدنی هم به لحاظ ارزش و هم به لحاظ وزنی در سالگذشته با افزایش همراه بودهاست. بررسی آمار تجارت در سال۱۴۰۲ حاکی از آن است که میزان رشد واردات در این سالدر مقایسه با صادرات بیشتر بودهاست، درحالیکه صادرات در سال۱۴۰۲ به لحاظ ارزشی ۱۱درصد و به لحاظ وزنی۳۲ درصدنسبت به سال۱۴۰۱ رشد داشتهاست، بررسی واردات این بخش حاکی از افزایش ۳۹درصدی ارزشی و ۱۷درصدی وزنی است.
دنیای اقتصاد:
اینترنت اشیا (IoT) بهعنوان یکی از موضوعات پیشروی فناوری و ارتباطات، نقش بسیار مهمی در بهبود و بهینهسازی صنایع مختلف ایفا میکند. یکی از صنایعی که اینترنت اشیا توانسته تحولات چشمگیری را ایجاد کند، معدن و صنایع معدنی است. باتوجه به محدودیتها و سختیهای این صنعت، استفاده از فناوری اینترنت اشیا بهمنظور بهبود عملکرد، کاهش هزینهها و افزایش ایمنی بیشتر در معدنها امری ضروری بهحساب میآید. سنسورهای هوشمند برای اندازهگیری و مانیتورینگ اطلاعات محیطی، استفاده از راهبردهایی مانند تحلیل دادهها و هوشمصنوعی بهمنظور بهبود فرآیندهای تصمیمگیری و بهینهسازی عملکرد، دستیابی به سیستمهای اتوماسیون پیشرفته و استفاده از روباتهایی هوشمند بهمنظور افزایش ایمنی بیشتر و... همه نوآوریهایی هستند که بهوسیله اینترنت اشیا در معادن امکانپذیر شدهاست. استفاده از اینترنت اشیا در معادن میتواند به شرکتها کمک کند تا این چالشها را بهبود بخشند و بهسرعت به نتایج مثبتی دستیابند. این مقاله از خبرگزاری (Mining technology) به بررسی این نوآوریها و بیم و امید کاربرد آنها خواهد پرداخت.
دنیای اقتصاد -سیدسجاد موسوی:
صنعت فولاد بهعنوان یکی از صنایــــــــع ارز آور کشـــور پتانسیلهای بالایی برای جذب سرمایهگذار و صادرات کالا و خدمات فنی-مهندسی دارد. بر همین اساس همزمان با نمایشگاه اکسپو۲۰۲۴ تهران، نشستی بهمنظور ارائه توانمندیهای صادراتی این صنعت با حضور مسوولانی از وزارت صمت، سازمان توسعهتجارت، انجمن تولیدکنندگان فولاد، مدیران شرکتهای فولادی و همچنین مهمانانی از ۱۰کشور خارجی از جمله کوبا، ونزوئلا، پاکستان و... برگزار شد.
مژده درمنده - امید اصغری
کارشناسارشد مدیریت اطلاعات دانشگاه تهران / عضو هیاتعلمی دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران
تجزیهوتحلیل دادهها تغییرات عمدهای را در دنیای تجارت ایجاد کردهاست. شرکتها از تجزیهوتحلیل دادهها سود میبرند تا تاثیر مثبتی بر عملکرد، درآمدهای روبهرشد و کارآیی خود داشته باشند. بدونشک، یکی از حوزههایی که پتانسیل زیادی در تجزیهوتحلیل دادهها دارد، صنعت معدن است.
بررسی صادرات غیرنفتی طی سال۱۴۰۲ به تفکیک بخشهای عمده و مقایسه با سالقبل نشان میدهد معدن و صنایع معدنی سهم ۲۸درصدی از صادرات داشتهاند. صادرات معدن و صنایع معدنی در سال۱۴۰۲، ۱۳میلیارد و ۵۳۷میلیون دلار به وزن حدود ۶۴ میلیون تن بوده که به لحاظ ارزشی نسبت به سالقبل ۱۱درصد و از لحاظ وزنی ۳۲درصد افزایش داشتهاست. ارزش واحد این بخش اما ۱۶درصد کاهش داشتهاست، بهعبارتی قیمت فروش بخش معدن و صنایع معدنی در بازارهای جهانی کاهش یافتهاست. میزان صادرات معدنی در سال۱۴۰۱، ۱۲میلیارد و ۱۷۱میلیون دلار بودهاست. صادرات صنایع معدنی در سه بخش صنایع معدنی فلزی، صنایع معدنی غیرفلزی و معدن صورت میگیرد. صنایع معدنی فلزی سهم ۱۹.۹درصدی، صنایع معدنی فیرفلزی سهم ۲.۶درصدی و بخش معدن سهم ۴.۹درصدی از صادرات داشتهاست. این سه بخش در مجموع سهم ۲۷.۴درصدی از صادرات ۱۴۰۲ داشتهاند. صادرات صنایع معدنی فلزی در مجموع ۹میلیارد و ۸۲۸میلیون دلار به وزن حدود ۱۴.۵ میلیون تن بودهاست. صادرات صنایع معدنی فلزی نسبت به سالقبل، از لحاظ ارزش یکدرصد و به لحاظ وزن ۸درصد افزایش داشتهاست.
دنیای اقتصاد:
وجود حدود ۶۸ نوع مادهمعدنی در ایران سبب شدهاست تا کشور ما از جمله کشورهای غنی در حوزه معدن بهشمار برود. براساس آمارهای منتشر شده، ایران جایگاه پانزدهم را در بین کشورهای معدنخیز دنیا، جایگاه سوم در آسیا و نخست را در خاورمیانه به خود اختصاص دادهاست و در برخی ذخایر مانند مس (رتبه دوازدهم)، آهن (رتبه نهم) و سرب (رتبه پانزدهم) و روی (رتبه سیزدهم) جایگاه خوبی در جهان دارد. همچنین در تولید برخی مواد معدنی مانند گچ (رتبه دوم)، کرومیت (رتبه نهم)، آهن (یازدهم)، مس (رتبه شانزدهم) و اورانیوم (رتبه سیزدهم) از جمله کشورهای مطرح بهشمار میرود. علاوه بر موارد ذکر شده، بیش از ۱۰معدن فعال در رتبه جهانی در کشور موجود است.
دنیایاقتصاد:
صنعت معدن جهانی مدتهاست که با اثرات زیستمحیطی قابلتوجهی از جمله انتشار کربن و تخریب اکوسیستم همراه بودهاست، با این حال در سالهای اخیر، تغییر چشمگیری در چشمانداز مالی رخ دادهاست، بهطوری که تامین مالی سبز و سرمایهگذاری بهعنوان محرکهای کلیدی و تلاش برای کربنزدایی در بخش معدن موردتوجه قرار گرفتهاست.
طی تفاهم نامه ای که ۱۷ آبان سال گذشته با حضور مدیرعامل شرکت فولاد اقلید با محمدمهدی مستقیمی مدیرعامل شرکت بینالمللی مهندسی ایران (ایریتک )در راستای همگرایی بیشتر با پیمانکار EPC پروژه احداث کارخانه آهن اسفنجی اقلید انجام شد این شرکت توانسته تقریبا در۵ماه گذشته عملکرد قابل قبولی از خود نشان دهد و این همگرایی منجر به افزایش ۴ برابری سهام شرکت در طی این مدت شده است.
دنیای اقتصاد:
استفاده از فناوریهای نو در معادن روند روبهرشدی در دنیا دارد. در بسیاری از کشورهای معدنخیز دنیا فناوریها دیجیتال و نو و استفاده از هوشمصنوعی، جایگزین شیوههای سنتی شدهاست. بررسیها حاکی از آن است که این فناوریها علاوهبر افزایش کارآیی و بهرهوری در معادن، به کاهش هزینهها و خطرات انسانی منجر شده است. عملیات معدنی اغلب شامل کار در شرایط دشوار و خطرناک است.
دنیایاقتصاد:
همه در حال تجدیدنظر در قیمت مس هستند و این بزرگترین سیگنال به بازیگران فلز سرخ در سرتاسر جهان برای سرمایهگذاری بیشتر در این بخش است. دادههای موسسه معتبر فیچسلوشن نشان میدهد مس مسیر همواری برای ورود به کانالهای قیمتی بالاتر دستکم در ۵ سالآینده خواهد داشت. مرور گزارش اخیر موسسه فیچ با عنوان «Copper Quarterly metals Report» نشان میدهد سرمایهگذاران در حال تجدیدنظر در پیشبینی میانگین سالانه قیمت مس در سال۲۰۲۴ از ۸۸۰۰دلار درتن به ۹۲۰۰دلار درتن هستند. موضوعی که بهمعنای رشد ۴۰۰دلاری میانگین قیمت سالانه این فلز است.
دنیای اقتصاد -گروه صنعت و معدن:
مس اینک زیر ذرهبین فعالان بازار است تا سرنوشتی را که قرار است برای آن رقم بخورد، بررسی کنند. زمانی نهچندان دور در سال۲۰۲۲، قیمت مس به بالاترین نقطه خود در تاریخ رسید. بعدتر مس عرضهشده در بازار نیویورک پس از صعود به بالاترین سطح ثابت یکساله، خطر سقوط به زیر ۴دلار در پوند (۸۸۲۰دلار در تن) را تجربه کرد و در سهماهه اول سالدر قیمت ۴.۰۱۱۵دلار در پوند کار خود را پایان داد. همین روند قیمت را مس در بازار فلزات لندن پس از رسیدن به بالاترین قیمت خود یعنی ۹۱۱۶.۴۵۰دلار در ۱۸مارس نیز دنبال کرد.
دنیایاقتصاد:
ارزشافزوده معدن در پاییز ۱۴۰۲ با رشد ۰.۳درصدی به حدود ۲۹.۶هزار میلیاردتومان رسیدهاست. بررسیها حاکی از آن است که روند رشد ارزشافزوده بخش معدن از بهار ۱۴۰۱ تا پاییز ۱۴۰۲ نوسانی است. بر این اساس رشد ارزشافزوده بخش معدن در بهار ۱۴۰۱، منفی۱.۵درصد و در تابستان، پاییز و زمستان همین سالبه ترتیب ۰.۷درصد، ۳درصد و ۰.۶درصد بودهاست. بررسی روند رشد ارزشافزوده بخش معدن در ۱۴۰۲ در سه فصل بهار، تابستان و پاییز به ترتیب ۱.۳درصد، ۱.۷درصد و ۰.۳درصد ثبت شدهاست.
دنیایاقتصاد: عملکرد بخش صنعت و تجارت خارجی ایران در سالهای اخیر، آینه تمامنمای سیاستهای صنعتی و چالشهای اقتصادی درون کشور است. بررسی گزارش آماری منتشرشده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد نشان میدهد در حوزه صادرات بهرغم افزایش حجم محصولات و بالطبع افزایش مقدار مواد اولیه استفاده شده، ارزش صادرات کاهش داشتهاست و در مقابل با کاهش وزن واردات، میزان دلار بیشتری به بازارهای جهانی پرداخت شدهاست.
دنیای اقتصاد -گروه معدن و صنایع معدنی:
تراز تجاری بخش معدن در ۱۱ماهه ۱۴۰۲ بهمیزان ۶میلیارد و ۱۷۷میلیون دلار مثبت است. بررسی آمار صادرات و واردات معدنی در ۱۱ماهه ۱۴۰۲ حاکی از آن است که در این مدت صادرات معدن و صنایع معدنی به میزان ۱۲میلیارد و ۲۸۹میلیون دلار به وزن ۵۷.۹۷۹هزار تن بودهاست. در این مدت واردات معدنی به میزان ۶میلیارد و ۱۱۳میلیون دلار و به وزن ۴.۴۳۵هزار تن بودهاست. براین اساس تراز تجاری در این بخش ۶میلیارد و ۱۷۷میلیون دلار از لحاظ ارزشی و ۵۳.۵۴۴هزار تن به لحاظ وزنی مثبت بودهاست.
دنیایاقتصاد:
بهرهبرداری از معادن بدون درنظرگرفتن ابعاد مختلف آن، میتواند پیامدهای ناخواسته فراوانی را بهدنبال داشتهباشد. بخش معدن و صنایع معدنی در بسیاری از کشورها از جمله مهمترین مسیرها در رسیدن به توسعهپایدار بودهاست. این مهم در برخی از کشورهای دارای معدنی نیز علاوهبر اینکه منجر به توسعهپایدار نشده، بلکه بهعنوان منبع اصلی درآمدی دولت، یک نظام ناکارآمد را بهوجود آورده است. وجود معادن و کانسنگهای معدنی در هر نقطهای از دنیا که باشد برای آن منطقه یک امتیاز و غنیمت بهشمار میآید که با یک مدیریت صحیح و کارآمد و برنامهریزی دقیق میتواند به سکوی پرتابی برای آن منطقه بدل گشته و شکوفایی و پیشرفت را به ارمغان آورد. برای عبور از این بحران مدیریت مسائل معدن خصوصا بسط معادن سبز را میتوان پیشنهاد کرد.
دنیای اقتصاد:
کسبوکارهای خانوادگی، ستون فقرات قدرت اقتصادی و جامعه مدرن هستند. بهعنوان اقتصاد نمره یک جهان در بخش صنعت، بیش از ۹۰درصد از کسبوکارهای آلمانی توسط خانوادهها اداره میشوند. بهندرت هیچ کشور دیگری دارای چنین پایه قوی برای کارآفرینان است. در هند، ژاپن، آمریکا و در بسیاری از کشورهای صنعتی این خانوادهها هستند که با دست بهدستکردن قدرت اداره یک بنگاه دانش و اراده تداوم تولید و رشد اقتصادی را از نسلی به نسل بعد منتقل میکنند.
دنیایاقتصاد:
بررسی صادرات، واردات و تراز تجاری به تفکیک بخشهای عمده طی ۱۰ ماهه ۱۴۰۲ حاکی از آن است که تراز تجاری مثبت بخش معدن به لحاظ وزنی و ارزشی است. براساس آمار۱۰ ماهه ۱۴۰۲، صادرات بخش معدن ۱۱۰۶۵میلیون دلار به وزن ۵۲۳۸۴هزارتن بودهاست. واردات نیز طی این مدت ۵۵۸۷میلیون دلار به وزن ۴۰۵۶هزارتن بودهاست. براین اساس تراز تجاری بخش معدن د ر۱۰ ماهه امسال، ۵۴۷۸میلیون دلار و به لحاظ وزنی ۴۸۳۲۸هزارتن و مثبت است.
دنیای اقتصاد -گروه معدن و صنایع معدنی:
تورم سالانه معدن در چهار فصل منتهی به پاییز۱۴۰۲ نسبت به دوره مشابه سالقبل افزایش ۴۷درصدی را نشان میدهد. بیثباتیهای اقتصادی، تورم ساختاری، بخشنامههای خلقالساعه، روند نزولی سرمایهگذاری در بخش معدن، ماشینآلات و زیرساختهای فرسوده از جمله عواملی هستند که باعثشده قیمت تولیدکننده بخش معدن همچنان روند افزایشی داشتهباشد. قیمت مواد اولیه، هزینه انرژی، حملونقل و دستمزد نیز رشد هزینهها در بخش معدن را بهدنبال داشتهاست. از طرفدیگرحقوق بالای دولتی و قیمتگذاری دستوری بهجای تعیین نرخ براساس عرضه و تقاضا نیز علاوهبر اینکه بر سودآوری معادن تاثیرگذار بوده، افزایش هزینههای تولیدکننده بخش معدنی را بهدنبال داشتهاست.
دنیای اقتصاد:
پیشبینیها حاکی از آن است که تقاضای جهانی مس با رشدی تقریبا دو برابری، از کمی بیش از ۲۵میلیون تن در سال٢٠٢١ به نزدیک به ۴۹میلیون تن در سال٢٠٣٥ برسد. براساس بررسیهای صورتگرفته، همچنین افزایش میانگین سالانه قیمت جهانی کاتد مس در ٢٠ سالاخیر ٣٠٠درصد بودهاست. با افزایش نوسانات قیمتی، سهم تجاری بالادست زنجیره مس از ۶۶ به ٨٣درصد افزایشیافته است. نکته قابلتامل در این روند این است که تجارت در زنجیره مس بیشتر در بالادست آن و با هدف توسعه زنجیره برای تولید محصولات با فناوری پیشرفته است.
دنیایاقتصاد:
گروه بیاچپی بهعنوان رهبر جهانی تولید سنگآهن، نقشی اساسی در زمینه پاکسازی صنعت فولاد دارد. گزارشهای اخیر این شرکت به سهامدارانش نشان میدهد بیاچپی (BHP) تلاش دارد تا به یک شرکت کاملا سبز تبدیل شود. این گروه عظیم معدنی که همراه با دو بازیگر هندی صنعت معدن؛ یعنی آرسلورمیتال و تاتا مجموعا تولید ۱۷درصد از کل تولید سالانه فولاد جهان را برعهده دارند، در سه گام تلاش میکند تولید خود را سبز و پاک کند. از آنجا که انتشار هشتدرصد از کل آلایندههای کربن متعلق به صنعت فولاد است، نقش بیاچپی در کربنزدایی بهعنوان سرحلقه تامین سنگ برای دامنه گستردهای از فولادسازان جهان حیاتی است.
دنیایاقتصاد: اخذ صلاحیت فنی و مالی هرچند منجر به توسعه بخش معدن میشود اما در تصمیمات اخیر، اخذ این صلاحیت حتی برای برخی فعالان معدن و پیمانکاران هم سخت شدهاست؛ این در حالی است که بخش معدن باید در برنامه هفتم توسعه به رشد ۱۳درصدی رسیده و از سویی دیگر به سمت معدنکاری هوشمند برود. حال با سختشدن شرایط اخذ صلاحیتهای فنی و مالی بهنوعی کار از ابتدا سخت شده و بسیاری عطای معدنکاری را به لقایش میبخشند. بخش معدن امروز تشنه سرمایهگذاری است تا بتواند عقبماندگیهای گذشته را جبران کند اما چنین تصمیماتی میتواند فرصت این جبران را از معدنیها بگیرد.
دنیای اقتصاد:
کلید کاهش تولید کربن در اقتصاد جهان دست کیست؟ گزارش اخیر مجمع جهانی اقتصاد تاکید دارد بدونتوجه به همکاریهای بینرشتهای در صنایع مختلف امکان تغییر وضعیت تولید کربن در جهان وجود ندارد. این موضوع در مورد صنعت فولاد شدت بیشتری دارد. فولاد بزرگترین بخش تولیدکننده کربن در سیاره زمین است که با بیش از ۱۰۰رشته و شاخه صنعتی و تولیدی در ارتباط است. همین موضوع باعثشده تا پاکسازی این صنعت به یک اولویت جهانی تبدیل شده و طرحهای بسیاری برای کربنزدایی از سوی مجامع و نهادهای بینالمللی پیشنهاد شود.
قریب به یکسال پیش با اعلام یکی از مسوولان وزارت صمت، غوغای رسانهای برای کشف ذخایر بزرگ لیتیوم در استان همدان رخداد و سر وصدای زیادی به راهانداخت. شوربختانه این خبر خیلی سریع در رسانههای بینالمللی نیز انعکاس یافت و اعداد و ارقام نامتجانس در عیار و ذخیره و مقایسه آن با ذخایر جهانی ابتدا سبب تعجب و پس از آن پوزخند اهالی فن شد. خبر، کشف ذخیره قطعی ۸.۵میلیون تن کانسنگ لیتیوم با عیار میانگین ۷۰گرم برتن بود و اینکه ایران دارنده چهارمین ذخایر لیتیوم جهان است، اما این همه ماجرا نیست. پس از اندکی، به گزارش خبرگزاری مهر، یکی از اعضای کارگروه معدن ریاستجمهوری در یک برنامه تلویزیونی گفت که شاید به اشتباه این اعداد گفته شدهاست و ایران صاحب ۲۰درصد لیتیوم جهان نیست و نباید آمار غلط ارائه کرد، پس از آن خبرگزاری دانشجو نیز آن را «یک اشتباه محاسباتی» نامید و برآورد کرد که ۵۰۰تن لیتیوم کشف کردهایم، نه ۸.۵میلیون تن.
دنیای اقتصاد:
ذخایر و پتانسیل معدنی یکی از مهمترین مزیتهای کشور است، بررسیها اما حاکی از این است که اهمیت این بخش استراتژیک نادیده گرفته شده و بخش معدن همچنان جایگاه واقعی خود را در اقتصاد پیدا نکرده است. این در حالی است که بخش معدن به دلیل مزیتهای نسبی و قرار گرفتن اغلب معادن در مناطق محروم میتواند نقش پررنگی در توسعه منطقهای و همچنین ایجاد اشتغال و رفاه در این مناطق ایفا کند. کارشناسان یکی از دلایل عدماستفاده از پتانسیلهای معدنی کشور را نبود حکمرانی متمرکز و توسعهگرا در بخش معدن عنوان میکنند و معتقدند احیای وزارت معادن میتواند در دستیابی به این هدف کمک کند. سیاستگذاری صحیح، تقویت بنیه کارشناسی در اتخاذ تصمیمات، داشتن استراتژی مدون برای توسعه، هماهنگی دستگاههای اجرایی، رفع موازیکاریها، ممانعت از تحمیل هزینه به بخش معدن، فراهم کردن بسترهای رشد سرمایهگذاری در بخش معدن، تسهیل ورود نوآوری و تکنولوژی و تقویت زیرساختها و ماشینآلات، از جمله اقداماتی هستند که با اتخاذ حکمرانی مناسب در بخش معدن باید تحقق یابند.
دنیایاقتصاد: در ۱۰ماهه امسال صادرات محصولات فولادی کاهش ۵.۵درصدی داشته، اما صادرات گندله، کنسانتره و آهن اسفنجی که به نوعی محصول خام محسوب میشوند با افزایش مواجه شده است.
کامران وکیل/ نایبرئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران
بخش معادن کشور با وجود ذخایر متنوع و ارزشمند، میتواند یکی از موتورهای محرک و پیشران در اقتصاد کشور باشد. بهرهبرداری متناسب به همراه تدوین استراتژی هوشمندانه و ایجاد حلقههای بعدی در زنجیره ارزشافزوده به توسعه صنایع پاییندست منجر شده و علاوه بر ارزآوری و تولید ثروت، موجب اشتغالزایی و توسعه اجتماعی چشمگیری به طور یکنواخت در سراسر سرزمین خواهد شد.
دنیایاقتصاد: سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) طی ۹ماه سالجاری افزون بر ۲۴هزار و ۵۰۰میلیارد ریال در بخش اکتشاف سرمایهگذاری کرد. به گزارش ایمیدرو، این سازمان به همراه واحدها و شرکتهای زیرمجموعه طی سهفصل سال ۱۴۰۲ (از ابتدای امسال تا پایان آذر) بیش از ۴۱۳هزار متر حفاری اکتشافی انجام دادهاند که این میزان عملکرد ۹۰.۶درصد از برنامه پیشبینیشده سالجاری را محقق کرده است. طبق برنامه پیشبینیشده قرار است تا پایان سالجاری میزان حفاریهای اکتشافی به ۴۵۶هزار متر برسد. عملکرد فوق حوزههایی از جمله آهن، زغالسنگ، پلیمتال، بوکسیت، مس و طلا را در بر میگیرد و بخشهای زمینشناسی، ژئوشیمی، ژئوفیزیک، حفر ترانشه و چاهک، حفاری و نمونهبرداری و آنالیز را شامل میشود.
هنگامی که مفهوم معدنکاری هوشمند مطرح میشود، ناخودآگاه تصویرسازی ذهنی، ما را به سمت ماشینآلات معدنی با سیستمهای کنترل از راه دور میبرد که در این تصویر، افراد به دور از خطرات و ریسکهای ناشی از معدنکاری سطحی یا زیرسطحی، مشغول به هدایت ماشینآلات و تجهیزات از راه دور به وسیله کنترل گرهای دیجیتال هستند. حقیقت این است که این تصویر ذهنی، از واقعیت معدنکاری هوشمند فاصله زیادی دارد.
بارها گفته شده که جهان در طول ۲۵ سالآینده با شکاف عمیق دسترسی به فلزات موردنیاز برای تحقق هدف کربنصفر در سال۲۰۵۰ روبهروست. آلومینیوم، مس، خاکهای کمیاب و برخی از مواد معدنی نظیر کبالت و نیکل در زمره فلزاتی هستند که احتمالا بخش معدن قادر نیست تولید آنها را همپای رشد تقاضای جهانی بالا ببرد. تنش در دریای سرخ و شعلهکشیدن دوباره جنگ در خاورمیانه نشانداد جهان میتواند هرلحظه به مکان ناامنتری بدل شود. ناامنی هم مساوی با فرار سرمایه و ترس از آینده خواهد بود که در نهایت همه اینها بهمعنای تعویق اهداف جهانی مرتبط با کربنصفر و گذار انرژی است. برای اقتصاد روبهرشد جهان، ریسک ژئوپلیتیکی یکی از عوامل منفی تعیینکننده تصمیمات سرمایهگذاری و عامل اصلی تنش مالی و نوسانات بازار است. نظم جهانی پراکنده بیشتر منجر به اختلال در اکوسیستم بازارها و ایجاد شکاف میشود و بر سرمایهگذاریها بهویژه در بخش معدن اثر میگذارد. سرمایهگذاریهایی که از قضا با هدف انعطافپذیر ساختن اقتصاد جهان و تنوعبخشی به زنجیره تامین جهانی انجامشده اما با وجود تنشهای ژئوپلیتیک و امنیتی، دورنمای این قبیل سرمایهگذاریها مناسب نیست.
دنیایاقتصاد: ارزشافزوده ایجادشده در بخش معدن و صنایع معدنی در مقایسه با کشورهای معدنی پیشرو، متناسب با ظرفیتها و پتانسیلهای کشور نیست. بررسیها نشان میدهد روند کاهشی سرمایهگذاری، ضعف نوآوری و تکنولوژی و عدمتوسعه فعالیتهای تحقیق و توسعه از جمله دلایلی است که منجر به ارزشافزوده پایین بخش معدن در اقتصاد شدهاست. براساس آمارهای رسمی ارزشافزوده بخش معدن از حدود ۱۲.۲هزار میلیاردتومان در سال۱۳۹۵ به ۲۵۰.۱هزار میلیاردتومان در سال۱۴۰۱ افزایشیافته و سهم ارزشافزوده این بخش از تولید ناخالص داخلی طی بازه مذکور از ۰.۹درصد به ۲.۵درصد رسیدهاست.
مساله تربیت و جذب نیروی انسانی نیمهماهر، ماهر و متخصص در بخش معدن و صنایع معدنی، از یکسو و خروج نیروی انسانی کاربلد و مجرب از سوی دیگر همیشه موردبحث متولیان معدن بوده و هست، اما چرا این مسائل مهم هنوز بهعنوان چالشهای اساسی مطرح است؟ معادن کشور به بیش از ۲۴هزار نفر منابع انسانی دانشی، حرفهای و مجرب نیاز دارند، اما نتوانستهاند نیروهای کیفی و علاقهمند خود را جذب و بهکار گیرند.
در برنامه پنجساله هفتم توسعه کشور بر رشد سالانه ۱۳درصدی بخش معدن در راستای تحقق رشد اقتصادی ۸درصدی تاکید شده است. با این حال، بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۳ حاکی از رویکرد انقباضی به بخش صنعت و معدن است. از طرف دیگر بررسی مرکز پژوهشهای مجلس در زمینه لایحه بودجه ۱۴۰۳ در بخش صنعت و معدن حاکی از این است که برخی موارد تاثیرگذار بر بخش معدن در لایحه بودجه مغفول واقع شده است. این مرکز با اشاره به استفاده هدفمند از ابزارهای حکمرانی بخش معدن، بر توسعه سرمایهگذاری در فعالیتهای اکتشافی و تامین اعتبار انجام اکتشافات عمیق تاکید کرده است. همچنین با توجه به اینکه شرکتهای پیمانکار معادن بزرگ از شرکتهای قوی بخش معدن و صنایع معدنی کشور محسوب میشوند که سرمایهگذاریهای فراوانی در بالادست و پاییندست زنجیره فولاد کردهاند و ظرفیتهای بالایی در جهت توسعه آن دارند، این مرکز پیشنهاد کرده است از این ابزار در جهت پیشبرد اهداف اکتشافی کشور استفاده شود.
هوش مصنوعی (AI) بهعنوان یکی از فناوریهای پیشرفته، توانایی تغییر صنایع مختلف را دارد. یکی از صنایعی که هوش مصنوعی میتواند تحولی بزرگ در آن ایجاد کند، صنعت معدن است. با استفاده از تکنولوژیهای هوش مصنوعی، صنعت معدن میتواند بهبود چشمگیری در بهرهوری، ایمنی و پایداری پیدا کند. یکی از مزایای اصلی استفاده از هوش مصنوعی در صنعت معدن، افزایش بهرهوری است.
دنیایاقتصاد: کمبود نیروی تخصصی در بخش معدن باعث شده تا امروز این بخش در آستانه چالشی جدید قرار گیرد. اما برای حل آن باید علاوه بر ایجاد انگیزه میان دانشجویان رشته معدن و زمینشناسی، دانشگاهها نیز بیش از گذشته بر آموزش عملی متمرکز شوند؛ در غیراینصورت هزینههای این بخش به دلیل وارد کردن نیروی متخصص افزایش پیدا خواهد کرد. بخش معدن و صنایع معدنی کشور با توجه به فاکتورهایی برای افق ۱۴۰۴، هدفهایی را مشخص کرد که با دستیابی به آنها میتوان شاهد افزایش بهرهوری در این بخش بود.
دنیای اقتصاد -گروه صنعت و معدن:
کربنزدایی بخش انرژی برای کاهش پیامدهای تغییرات آبوهوایی بیش از هر زمان دیگری در اولویت قرارگرفتهاست، اما چالش موجود در این مسیر این است که گذار انرژی و سرعت رسیدن به انتشار کربنصفر، تقاضا برای مواد معدنی اصلی را افزایش داده و این نگرانی وجود دارد که مواد معدنی پاسخگوی تقاضای آینده نباشد.
دنیایاقتصاد: اتفاقات زیادی در دنیای معدن در سال۲۰۲۳ تجربه شد: سقوط قیمت لیتیوم، سالبد برای کبالت و نیکل، تحرکات مهم معدنی چین، رکورد قیمتی جدید طلا و مداخله دولتها در استخراج معدن در مقیاسی که در دهههای گذشته دیده نشدهاست. در اینجا ترجمه مطلبی از وبسایت تحلیلی- خبری ماینینگ (mining) آمده که در آن خلاصهای از مهمترین اخبار معدنی در سال۲۰۲۳ آورده شدهاست.
دنیایاقتصاد: صنعت فولاد در سالهای اخیر به دلیل قطع برق و گاز بخشی از برنامههای تولیدی خود را از دست دادهاست که نهتنها بر افزایش هزینههای تولید اثر داشته بلکه این موضوع بهنوعی به نفع رقبای صادرکنندگان به بازارهای منطقه است که سهم ایران را از آن خود میکنند. درواقع امروز صنعت فولاد بهجای حرکت در مسیر تولید محصولات خاص بهدنبال رفع چالشهای خود در حوزه زیرساختها از جمله زیرساختهای انرژی است که در تمام این سالها به موازات توسعه در صنعت فولاد ایجاد نشدهاند.
معدنکاری برای تولید، تامین انرژی و مواد لازم سایر صنایع ضروری است. رسیدن به تعادل میان معدنکاری و حفاظت از محیطزیست و جامعه محلی امری ضروری است و در اصطلاح معدنکاری سبز نامیده میشود. مشکلات محیطزیستی ناشی از معدنکاری معمولا به دو بخش تقسیم میشودکه محیطزیست انسانی و محیطزیست طبیعی و تنوعزیستی را دربر میگیرد. در بخش محیطزیست انسانی مسائلی همچون آلودگی آب و خاک، آلودگی هوا و تغییر یا کاهش منابع آب سطحی و زیرزمینی در دسترس از جمله مهمترین تاثیرات مخرب معدنکاری بهشمار میرود که موردتوجه دستاندرکاران بخش معدن قرار گرفتهاست. علاوهبر این تخریب یا چندپارهشدن زیستگاه، تغییر الگوی اشغال فضا-زمان بر اثر صدا و حضور انسان و فعالیت عمرانی-معدنی و آلودگی نوری به شکل مستقیم بر اثرات قبلی افزوده است.
معدنکاری سبز مبتنی بر توسعهپایدار است. اگر قرار باشد این موضوع بهصورت یک مثلث دیده شود، حفظ محیطزیست و مسوولیتهای اجتماعی و اقتصاد در کنار هم مفهوم پیدا میکند. معدنکاری سبز بیشتر یک شیوه تفکر است که باید بهنوعی در فرآیند معدنکاری مورد تاکید قرار بگیرد.
دنیایاقتصاد: وضع عوارض صادراتی برای مواد معدنی و محصولات صنایع معدنی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت منجر به توقف فعالیتها در بخش معادن کوچک و متوسطمقیاس خواهد شد و این تصمیم زنگ خطری است که در بخش معدن بهصدا در آمدهاست.
دنیایاقتصاد: مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی (CSIS) مستقر در واشنگتن، اخیرا گزارشی پیرامون وضعیت بخش معدن در جهان تهیه کرده که نشان میدهد برنامه آمریکا برای حمله به چین از مسیر معدنکاری جدی است. ظاهرا ترس مقامات غربی از تسلط بسیار زیاد چین بر بازار فلزات بهویژه خاکهای کمیاب و حساس موجبشده تا سرمایهگذاریهای هنگفتی در این زمینه در اروپا و آمریکا شکل گیرد. این مرکز که حدود نیمقرن است ارائه راهبردهای کلان و راهحلهای سیاستی برای تصمیمسازی کاخسفید را در اولویت کاری خود قرار داده، نسخه جالبی برای آزادسازی بخش معدن جهان از سلطه چین ارائه کردهاست.
دنیای اقتصاد-نوید خیرخواه:
تاثیر چین بر تجارت معدن در سطح جهان بهعنوان بزرگترین مصرفکننده فلز در جهان، دومین اقتصاد بزرگ جهان و بزرگترین سرمایهگذار پروژههای فلزی خارج از کشور، قابل اغراق نیست، بههمیندلیل است که معدنکاران کانادایی به تحولات سیاسی و اقتصادی چین توجه زیادی داشتهاند. سه اتفاق کلیدی، رویه معدنکاری در کانادا و سرمایهگذاری معدنی در این کشور را در نیمه اول سالمشخص کرد. اولا، کسبوکارهای کانادایی اثرات محدودیتهای سرمایهگذاری جدیدی را که دولت در سالگذشته اجرا کرد، مشاهده کردند که نیاز به تایید وزیران در مورد سرمایهگذاری چین در بخش معدن کانادا دارد. در کنار این محدودیتهای جدید در سرمایهگذاری ورودی چینی، متحدان سنتی کانادا بهدنبال این هستند که زنجیرههای تامین خود را تغییرداده و از چین دور شوند. در نهایت، رشد اقتصادی چشمگیر پساکرونایی و ظهور دفتر سیاسی جدید در چین، واردات فلزات چینی را کاهش دادهاست. این روندهای سیاسی و اقتصادی، جامعه سرمایهگذاران در دسترس معدنکاران کانادایی را تغییرداده و تقاضا را در بزرگترین بازار مصرف فلزات در جهان کاهش دادهاست. مسائل متعددی باعث شدهاست کانادا نسبت به سیاستهای همکاری معدنی خود با چین تجدیدنظر کرده و به ایجاد زنجیره تامین ارزش با همکاری غرب روی بیاورد.
دنیایاقتصاد:
نایبرئیس اتاق ایران با اشاره به هدفگذاری رشد ۱۳درصدی برای بخش معدن در برنامه هفتم توسعه، گفت: رشد فعلی این بخش ۳درصد است و برای تحقق این هدفگذاری باید برای حوزه معدن ساختارسازی شود. محمدرضا بهرامن گفت: در برنامه هفتم توسعه آمده که بخش معدن باید در مدت پنج سال، با رشد پیشبینیشده سالانه ۱۳درصد، بیشترین تاثیرگذاری را بر تحقق رشد اقتصادی کشور، ایفا کند؛ این در حالی است که رشد فعلی بخش معدن خوشبینانه ۳درصد تخمینزده میشود. چطور میتوان چنین هدفی را محقق کرد؟
دنیایاقتصاد:
بخش معدن برای تحقق رشد ۱۳درصدی در برنامه هفتم توسعه نیازمند تامین زیرساختهای اصلی برای تولید است، اما امروز معدنکاران در بحث تامین ماشینآلات با چالشهای جدی مواجه هستند که بهطور مستقیم میزان تولید را نشانه گرفتهاست؛ این در حالی است که بخش معدن در کشورهای معدنی دنیا به سمت هوشمندسازی در حرکت بوده تا با کاهش هزینهها، بهرهوری خود را افزایش دهد. به گزارش «دنیایاقتصاد» تامین ماشینآلات معدنی قصه پر غصه سالهای اخیر معدنکاران شدهاست که توانسته هزینههای تولید و بهرهبرداری از ذخایر معدنی را تحتتاثیر قرار دهد و در ادامه این مسیر و بهصورت دومینووار مشکل را به شکل تامین مواد اولیه در صنایع معدنی نمایان کند. این در حالی است که بخش معدن و صنایع معدنی برنامههای تولیدی بسیاری را برای تحقق چشمانداز خود در دستور کار دارد و عدمتامین مواد اولیه میتواند آنها را هم دستخوش تغییراتی کند.
دنیایاقتصاد- محمدحسین شاوردی:
بدون تقویت تجارت آزاد، خبری از تحقق کربنصفر نیست. این سادهترین توضیح درباره آخرین گزارش صندوق بینالمللی پول درباره روند جهانی توسعه استفاده از انرژیهای پاک است. این گزارش که در مجله توسعه و تامین مالی صندوق بینالمللی پول (F&D) منتشرشده، تاکید دارد تکه تکهشدن (Fragmentation) بازارهای معدنی حیاتی، حرکت جهانی به سمت انرژی پاک را کند میکند، ضمن اینکه تقلای قدرتهای بزرگ برای تامین مواد معدنی استراتژیک میتواند بر فشار قیمتها و افزایش هزینههای گذار سبز برای مهار تغییرات آبوهوایی بیفزاید. محدودیتهای تجاری جدید در بازارهای کالا و مواد خام بهطور گستردهتری از زمان حمله روسیه به اوکراین دوبرابر شدهاست زیرا تولیدکنندگان محدودیتهایی را برای محمولهها اعمال میکنند.
دنیایاقتصاد-نوید خیرخواه:
سرکوب استخراج بدونمجوز طلا توسط پرو موفقیتآمیز نبوده و عملیات دولت پرو در این زمینه کاملا ناپایدار بودهاست. به این ترتیب دولتی دیگر در نقطهای از جهان به واسطه دخالت نافرجام در امور، شاهد شکست خود بود.
دنیایاقتصاد : تامین نیروی انسانی متخصص در بخش معدن کشور کمکم در آستانه رسیدن به نقطه بحرانی است و میتواند فعالیتهای این بخش را با چالش و هزینههای بیشتری همراه کند.
دنیایاقتصاد:
بررسی بخش اول لایحه بودجه سال۱۴۰۳ بیانگر افزایش حقوق دولتی معادن است. براین اساس حقوق دولتی معادن با رشد ۱۳.۴درصدی از ۴۸هزار و ۵۰۰میلیاردتومان به ۵۵هزارمیلیاردتومان افزایش مییابد. بررسیها حاکی از آن است که حقوق دولتی معادن از سال۹۷ تاکنون افزایش ۴۸برابری و از سال۱۳۹۱ تاکنون افزایش ۲۶۹برابری داشتهاست. حقوق دولتی معادن در حالی در سال۹۷، هزار میلیاردتومان بوده که پیشبینی میشود این رقم در سال۱۴۰۳ با افزایش ۵۵ برابری به ۵۵هزار میلیاردتومان برسد، اما در شرایطی حقوق دولتی معادن هرساله افزایش مییابد که براساس قانون اساسا دولت نباید نگاه درآمدی به این حقوق داشتهباشد و درآمد اخذ شده طبق تبصره ماده۱۴ قانون معادن باید در مواردی همچون ماموریتهای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی، ایجاد زیرساخت و احیای مناطق معدنی و... هزینه شود؛ این در حالی است که حقوق دولتی اخذ شده از معادن اغلب بهمنظور جبران کسری بخش دولتی هرساله افزایش مییابد.
دنیــــای اقتصــاد: برگزاری اجلاس کاپ در اماراتمتحدهعربی بهانه خوبی برای بازبینی وضعیت آبوهوایی جهان، میزان سرمایهگذاری برای تحقق اهداف کربنصفر و تغییر بخشهای مهمی نظیر معدن و صنایع معدنی منطبق بر اهداف اقتصاد بدونکربن است. شواهد یک گزارش که از سوی مجمع جهانی اقتصاد ارائهشده، نشان میدهد حجم سرمایهگذاری موردنیاز برای تغییر فرم تولید در صنایع کارخانهای، صنایع سنگین و زیرساختی، صنایع معدنی و بخش معدن بسیار کمتر از انتظار بودهاست. این گزارش که با همکاری شرکت مشاوره اسنچر تهیهشده، تاکید دارد هنوز بخشاعظم فعالیتهای معدنی برای تامین انرژی به سوختهای فسیلی وابستگی عمیقی دارند.
واقعیت این است که در حالحاضر افزایش بیرویه و چند ۱۰برابری حقوق دولتی از سال۱۳۹۷ تاکنون باعث تضعیف معادن و مانع رشد و توسعه صنایع معادنی شدهاست. براساس ماده۱۴ قانون معادن، دارنده پروانه بهرهبرداری بایددرصدی از بهای مادهمعدنی موضوع پروانه را به نرخ روز در سر معدن بهصورت استخراجشده یا کانهآراییشده یا فرآوریشده در چارچوب بودجهمصوب به تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان حقوق دولتی به وزارت صنعت، معدن و تجارت پرداخت کند.
دنیایاقتصاد:
جهان در سال۲۰۲۴ تنشهای بسیاری خواهد داشت. جلد آخرین شماره مجله اکونومیست بهوضوح از تیرهترشدن وضعیت جهان و احتمال ظهور دوباره ترامپیسم در آمریکا حکایت دارد ،اما داستان تنها این نیست. در بخشهای مختلف چالشهای بسیاری پیشروی صنعتگران است و در صدر آنها، مساله تامین مواد اولیه معدنی قرار دارد. معدن بهعنوان پایهایترین بخش از فعالیت صنعتی، برای بسیاری از صنایع حکم یک پشتیبان امن را دارد اما ظاهرا وضعیت در سال۲۰۲۴ برای بازار کامودیتیهای معدنی بسیار متغیر است و معدنکاران بزرگ این حوزه و کشورهای مهم در فعالیت معدنی سالسختی را پیشرو دارند. گزارش تازه موسسه مشاوره «ارنست اند یانگ» نشان میدهد سه بحران بزرگ پیشروی بخش معدن است: بحران نخست نحوه تحقق توسعهپایدار و اهداف مرتبط با آن است. بحران دوم مساله سرمایهگذاری است که به معدن برای پوشش نیازهای جدید جهان قوت میبخشد. بحران سوم نیز مساله امنیت سایبری در گذار به معدنکاری دیجیتال و هوشمند است.
کامران وکیل/ نایبرئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران
بخش معدن امروز برای خلق ارزش بیشتر و بهرهبرداری از ظرفیتهای موجود، نیازمند سرمایهگذاری است؛ این در حالی است که جبران فرصتهای ازدست رفته باید به موازات ایجاد بسترهای موردنیاز معدنکاری هوشمند صورت بگیرد، در غیراینصورت جبران این عقبماندگی بهراحتی موارد قبلی نخواهد بود. سرمایهای که در گام اول باید وارد حوزه اکتشاف شده و در ادامه منجر به تامین مواد اولیه زنجیره ارزش شود.
دنیایاقتصاد: عزم جهانی برای کاهش انتشار کربن باعث رشد تقاضا برای فناوریهای حوزه انرژی پاک شدهاست و از آنجاکه مس نقش اساسی در اقتصاد بدونکربن دارد، این فلز موقعیت استراتژیک و ویژهای پیدا کردهاست. بررسی بازارهای جهانی حاکی از آن است که طی سالهای اخیر رقابت بر سر مس افزایش یافته و این در حالی است که معادن در حال بهرهبرداری پروژههای پیشنهادی تقاضای پیشبینیشده را برآورده نمیکنند و شکاف عرضه و تقاضا رو به افزایش است. همچنین سناریو عرضه در میانمدت کاملا محدود بهنظر میرسد. معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی با بررسی نقش مس در اقتصاد کمکربن و فناوریهای بادی، خورشیدی و همچنین وسیلههای نقلیه الکتریکی عنوان کرده؛ مادامیکه جهان به سمت فناوریهای انرژی تجدیدپذیر حرکت میکند، مس بهعنوان پرمصرفترین فلز مطرح خواهد بود.
دنیایاقتصاد: کاهش ۴۰درصدی بهرهوری معادن به دلیل فقدان ماشینآلات بهروز ضربهای مهلک را بر توسعه معادن ایران وارد کردهاست. فعالیتهای معدنی ایران بهعنوان یکی از بزرگترین دارندگان منابع معدنی و طبیعی جهان در سالیان اخیر با رشد خوبی مواجهشده اما عقبافتادگی تکنولوژی در معادن، مساله مهمی است که باید به آن توجه کرد. یکی از اصلیترین چالشهایی که در بخش معادن ایران وجود دارد، داستان تکنولوژی است و یکی از مصادیق این داستان، ماشینآلات کهنه و فرسوده معدنکاری در ایران هستند.
دنیایاقتصاد: انجمن زغالسنگ ایران در نامهای به رئیسجمهوری بر ایمنی معادن این حوزه تاکید کردهاست. انجمن زغالسنگ ایران که بیش از ۹۰درصد حجم تولید زغالسنگ کشور را نمایندگی میکند و تنها تشکل فعال قانونی در این حوزه است، وظیفه دارد بدون درنظرگرفتن ملاحظات احتمالی، تحلیل حادثه را با تاکید بر علتهای زمینهای جهت جلوگیری از بروز حوادث بعدی ارائه کند.
گروه معدنی فنیکس (Fenix Resources) قرارداد خرید الزامآوری در زمینه تامین سنگ معدن با تولیدکنندگان مشهور سنگآهن استرالیا را به امضا رسانده که به موجب آن قرار است این شرکت در ماه آتی حدود ۵۰۰هزارتن سنگآهن هماتیت با عیار بالا را به گروه فنیکس برساند.
دنیایاقتصاد: با واگذاری ۱۴درصد از سهام معدن نیکل وله و سومیموتو به سهامداران خرد در اندونزی، پروژه مشترک گروه برزیلی وله و گروه ژاپنی سومیموتو آغاز شد. همکاری وله و سومیموتو در این کشور آسیایی وارد دور جدیدی شد. قرار است وله و سومیموتو با توسعه این معادن مهجورمانده، تولید نیکل را در اندونزی افزایش دهند.
دنیایاقتصاد: ستاره هالیوود به صف معترضان به معدنکاری مخرب گروه فرست کوآنتوم (First Quantum) در پاناما پیوست. فرست کوآنتوم که فعالیت گستردهای در معدن مس کبره (Cobre) در پاناما دارد، مدتهاست با اعتصاب کارگران و اعتراض فعالان اجتماعی و محیطزیستی پاناما روبهروست. معترضان میگویند که نگران اثرات بالقوه زیستمحیطی این عملیات مهیب هستند. این افراد از دولت لاورنتینو کورتیزو میخواهند که قانون ۴۰۶ را که ناظر بر امتیاز بهرهبرداری معدنی است بهکار گیرد و امتیاز فرست کوآنتوم مبنیبر حق استخراج مس به مدت ۲۰ سال را لغو کند.
دنیایاقتصاد: مقامات لبنانی میگویند؛ اسرائیل کارخانه بزرگ تولید آلومینیوم در لبنان را منهدم کردهاست. این عملیات که با پهپاد و اوایل صبح روز شنبه رخداده، موجب کاهش سالانه ۵۰ تا ۷۵هزارتن آلومینیوم در این کشور خواهد شد.
دنیایاقتصاد: شیلی و چین بر سر نحوه تولید و ذوب مس به توافق رسیدند. آنتافوگستا؛ معدنکار شیلیایی با هزینههای تصفیه و پالایش (به میزان ۸۰دلار در هرتن و ۸سنت در هر پوند با گروه ذوب جینچوان؛ چهارمین تولیدکننده بزرگ مس چین توافق کرد و این موضوع مسیر را برای عرضه باثبات کنسانتره مس در سالآینده در چین هموار کرد. دو شرکت در حالی با این رویه موافقت کردهاند که سالگذشته این اعداد معادل ۸۸دلار در هرتن و ۸.۸سنت در هر پوند بود. موضوعی که بهمعنای کاهش هزینهای است که معدنکاران بهکارخانههای ذوب مس برای پردازش سنگ معدن و تبدیل آن به فلز تصفیهشده پرداخت میکنند. نرخ این کاهش حدود ۹درصد است که رقم قابلتوجهی است. گفته شده دلیل کاهش این نرخ ، اضافه عرضه در بازار و کاهش تقاضا برای فلز مس است. موضوعی که با توجه به افزایش شدید هزینه تولید مس در سال۲۰۲۳، رخداده و آینده نامعلومی را پیشروی صنعت مس قرار دادهاست.