تحقیق و ترجمه: ترکان صدیق زنده

اکثر ما به محض دیدن یک محله بزرگ و شاخص می‌توانیم آن را شناسایی کنیم یا اگر آن را دیده باشیم با شنیدن این جمله می‌توانیم از آنها نام ببریم؛ ولی به درستی چه چیزی باعث شاخص شدن و منحصربه‌فرد شدن یک محله می‌شود؟ چندی پیش انجمن طراحی آمریکا (APA) بیانیه‌ای را منتشر کرد و طی آن از عموم مردم آمریکا خواست تا اکتبر سال ۲۰۰۸ محله‌ها، خیابان‌ها و مکان‌های عمومی بزرگی را که می‌شناسند به این انجمن معرفی کنند. البته در این بیانیه برخی معیارها نیز ذکر شده تا مردم دقیق‌تر و صحیح‌تر بتوانند به بررسی محله‌ها، خیابان‌ها و مکان‌های عمومی بزرگی که می‌شناسند، بپردازند. در نهایت این انجمن ۱۰ محله بزرگ، ۱۰ خیابان بزرگ و ۱۰ مکان عمومی بزرگی را که در کشور آمریکا واقع شده‌اند، معرفی خواهد کرد. این موضوع ما را بر آن داشت تا به بررسی خصوصیات و معیارهای شاخص بودن یک محله، هم از دید این انجمن و هم از دید غیر بپردازیم.

شاید همه ما بتوانیم یک خیابان، محله یا مکان عمومی جالب و منحصربه‌فردی را به یاد آوریم؛ اما به راستی چه چیزی آن مکان را مکانی به خصوص ساخته است؟ یا چه خصوصیاتی در ساخت یک مکان باید در کنار هم قرار گیرند تا موجب ارتقا و پیشرفت سطح کیفی آن مکان شوند؟ معیارهایی که انجمن طراحی آمریکا در نظر گرفته زمینه‌های مختلف جغرافیایی، محیط قرارگیری (شهر، حومه شهر یا روستا) و جمعیت را شامل می‌شود. در واقع اینها مواردی هستند که در قضاوت این انجمن مورد توجه قرار می‌گیرند.

توصیف یک محله

یک محله می‌تواند بر مبنای یک طرح یا پلان به خصوص که از پیش طراحی شده، ساخته شود یا به صورت طبیعی و تدریجی شکل بگیرد، همین‌طور می‌تواند در مکان‌های مختلفی اعم از پایین یا بالای شهر، حومه شهر یا روستا واقع شده باشد؛ ولی باید برای آن حدودی در نظر گرفت تا دقیق‌تر به ویژگی‌های آن پرداخته شود.

در اینجا برخی ویژگی‌های یک محله را به صورت اجمالی بررسی می‌کنیم.

- آرایش و نحوه قرارگیری خیابان‌ها و دسترسی‌ها در یک محله باید به گونه‌ای باشد که زمان کمتری در عبور و مرور صرف شود و با یک وسیله نقلیه (مانند دوچرخه) بتوان در تمام محله تردد کرد.

- در شهرهای بزرگ، محله‌ها نقش بسیار مهمی را در رفع نیازهای روزمره ایفا می‌کنند. بنابراین ایجاد برخی فضاهایی که به طور روزانه مورد استفاده ساکنان محله قرار می‌گیرند، نقش بسیار مهمی در کاهش ترافیک شهری ایفا می‌کند. مدرسه، مرکز درمانی، مرکز تجاری، پارک یا فضای سبز، بانک،‌ مسجد یا کلیسا و همین‌طور سالن ورزشی از جمله این مکان‌ها هستند.

- از نظر کیفیت بصری یک محله باید از چشم‌انداز مناسبی برخوردار باشد. ایجاد مناظر طبیعی زیبا به ساخت یک دید مطلوب کمک می‌کند. معماران و طراحان ساختمان باید توجه داشته باشند که در یک محله، هماهنگی و سازگاری مناسب در نمای ساختمان‌ها وجود داشته باشد.

- مکان‌های تاریخی و قدیمی از اهمیت ویژه‌ای در یک محله برخوردارند. زیرا بخشی از هویت یک محله را تشکیل می‌دهند.

- تغییرات آب و هوایی از جمله عوامل طبیعی است که انسان‌ها همواره به دنبال راهی برای تعدیل اثرات آن بر زندگی خود بوده‌اند.

- بهداشت محیط از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر کیفیت مطلوب یک محله است.