کسب‌و‌کارپایدار
آیا آمستردام می‌تواند اقتصاد چرخشی را عملی کند؟
کار آقای زیتون بخش کوچکی از تلاش آمستردام برای تبدیل شدن به اقتصاد چرخشی است. یک اقتصاد صنعتی سنتی، از مواد اولیه برای تولید محصولاتی استفاده می‌کند که وقتی دیگر نیازی به آنها نیست، دور انداخته می‌‌‌شوند و این اتفاق گاهی قبل از پایان عمر مفید این محصولات رخ می‌دهد. هدف اقتصاد چرخشی این است که ارتباط بین فعالیت‌‌‌های اقتصادی و استفاده از منابع زمین را قطع کند و شامل استفاده مجدد، تعمیر و به اشتراک‌‌‌گذاری مواد و محصولات می‌شود. تامی شویشلر، مدیرعاملURC، میگوید: «چرخشی شدن، داغ‌‌‌ترین موضوع این روزهای صنعت مد و لباس است. همه برندها به دنبال این هستند که بدانند چطور می‌توانند پایدار باشند. تعمیرات لباس بخشی از آینده چرخشی بودن برای برندها خواهد بود. اگر این تغییرات رخ دهند، نیاز به یک راه‌حل سیستمی داریم. قرار نیست چیزی از طرف مصرف‌کننده باشد.»
در حال حاضر، URC با برندهایی مثل پاتاگونیا، اسکاچ اند سودا و دیکاتلون همکاری می‌کند و لباسهایی را که به تعمیر نیاز دارند ظرف یک هفته به آنها تحویل می‌دهد. شویشلر میگوید با تحویل بیش از ۴۰۰ لباس تعمیرشده در هفته یا حدود ۲۰هزار لباس در سال، هدف آنها این است که تا سال ۲۰۲۶ به تعمیر ۲۰۰هزار لباس در هر سال برسند. صنعت لباس، به واسطه ظهور فست فشن، یکی از پرضایعات‌‌‌ترین بخش‌‌‌ها شناخته می‌شود، به طوری که طبق اعلام مجمع جهانی اقتصاد، سه‌چهارم لباسهایی که تولید می‌‌‌شوند یا سوزانده شده یا دور ریخته می‌‌‌شوند. بنیاد «الن مک‌‌‌آرتور» میگوید تولید لباس از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ دو برابر شده و این در حالی است که مدت زمان استفاده از لباس‌‌‌ها ۴۰درصد کاهش یافته است.
با اینکه پایداری در دستور کار خیلی از کشورها قرار گرفته، دولت هلند برنامه‌‌‌های جسورانه‌‌‌ای ترتیب داده تا اقتصاد این کشور را هر‌چه سریع‌‌‌تر چرخشی کند. در سال ۲۰۲۰ آمستردام خودش را اولین شهر دنیا معرفی کرد که با تمرکز بر مواد غذایی و زباله‌‌‌های آلی، کالاهای مصرفی و بهبود محیط‌زیست، به ایجاد اقتصاد چرخشی متعهد است. هلند قصد دارد در یک برنامه هفت‌ساله، استفاده از مواد خام جدید را به نصف برساند و تا سال ۲۰۵۰ هم اقتصاد خود را به طور کامل چرخشی کند؛ یعنی فقط بر مواد بازیافتی و استفاده‌شده متکی باشد. این موضوع می‌تواند برای صنعت ساخت‌وساز یک چالش بزرگ باشد، چون بیش از ۳۰درصد منابع طبیعی برای ساخت‌وساز استخراج می‌‌‌شوند و این صنعت عامل ۲۵درصد ضایعات جامد در دنیاست. یک استارت‌آپ هلندی به نام «ماداستر» (Madaster)، امیدوار است بتواند در این آمارها تغییراتی ایجاد کند.
این شرکت یک امکان ثبت‌نام آنلاین ایجاد کرده که مواد استفاده شده در ساختمانهای آمستردام و همچنین اطلاعات در مورد استفاده مجدد از آنها در پایان عمرشان را جمع‌‌‌آوری می‌کند. پابلو ون دن بوش، مدیر این استارت‌آپ میگوید: «محیط ساخت‌وساز از انرژی و مواد اولیه زیادی استفاده می‌کند. اگر بتوانیم به جای ساختن چیزهای جدید و ضایعات بیشتر، از مواد استفاده مجدد کنیم، هم به کاهش انتشار کربن کمک کرده‌‌‌ایم و هم به کاهش تولید ضایعات.» او اضافه می‌کند که ماداستر در همکاری با مقامات آمستردام، یک چشم‌‌‌انداز دیجیتال از ساختمانهای درون شهر ایجاد کرده است. این چشم‌‌‌انداز کمک می‌کند تشخیص دهند که چه موادی در چه ساختما‌‌‌ن‌‌‌هایی قابل استفاده مجدد است. ون دن بوش به دفتر المپیک در آمستردام اشاره می‌کند که به جای تخریب، کاملا بازسازی شد. «سنگ‌‌‌های طبیعی که در نمای بیرونی ساختمان به کار رفته بود، سالم درآورده شد و برای کف همان ساختمان مورد استفاده قرار گرفت.»
با وجود این نوآوری‌‌‌ها، هنوز راه زیادی در پیش است. آژانس ارزیابی زیست محیطی هلند، در گزارش «پیشرفت اقتصاد چرخشی ۲۰۲۲» خود اعلام کرد «با اینکه تلاش‌‌‌های سیاستی انجام شده تاکنون یک اقتصاد چرخشی را در هلند پی‌‌‌ریزی کرده و ساختار آن را فراهم کرده، اما اقتصاد این کشور هنوز عمدتا به صورت خطی عمل می‌کند.» ویلم ون ویندن، استاد نوآوری اقتصاد شهری در دانشگاه علوم کاربردی آمستردام، میگوید: «نگرانی من این است که کشور و شهر ما اهداف تعیین‌شده را محقق نکند. مشکلی که وجود دارد این است که مدل چرخشی و اقداماتی که در راستای آن انجام می‌شود، در حال حاضر هزینه‌‌‌برتر از فعالیت‌‌‌های خطی هستند. تا وقتی دولت اقدامات جدی‌‌‌تری انجام ندهد، اتفاق مهمی نمی‌‌‌افتد. برای عملی کردن اقتصاد چرخشی به سرمایه‌گذاری‌‌‌های گسترده‌‌‌تری نیاز داریم. خیلی از کسب‌و‌کارها این تحول را عملی نمی‌‌‌کنند، مگر اینکه قانون سختگیرانه‌‌‌ای آنها را ملزم به این کار کند.»
با همه اینها، آمستردام اقداماتی را برای تشویق استارت‌آپ‌‌‌ها به تاثیرگذاری بیشتر در بخش اقتصاد چرخشی شروع کرده است. یکی از این اقدامات که در همکاری مشترک موسسه شهری AMS و شتاب‌دهنده سرمایه‌گذاری خطرپذیر راک‌‌‌استارت شروع شده، برنامه‌‌‌ای دو ماهه است که به ۲۰ شرکت نوپا برای تامین سرمایه کمک می‌کند. گای وینسنت، از مدیران این برنامه میگوید: «این برنامه برای کمک به استارت‌آپ‌‌‌ها طراحی شده تا در حوزه‌‌‌هایی مثل غذا، انرژی، ساخت‌وساز و اقلیم راه‌حل‌‌‌های چرخشی ارائه دهند.» او اضافه می‌کند که در فضای اقتصاد چرخشی، استارت‌آپ‌‌‌ها نسبت به شرکت‌های بزرگ با چالش‌‌‌های بیشتری مواجهند.
