دیجیتالی شدن، روند رشد قاره کهن در سال ۲۰۲۳ را تغییر می‌دهد
مسیر احیای تولید آسیا
تردیدهای آسیا برای شدت بخشیدن به اقتصاد دیجیتال به دلایل مشخصی رخ داده است. پس از احیای سریع اقتصاد آسیا در پساکووید، روند رشد در حال تضعیف است؛ چرا که تنگنای مالی، کاهش تقاضای خارجی و افت صادرات، در کنار کند شدن رشد اقتصادی چین، چشم‌‌‌انداز دیجیتالی‌شدن آسیا را در هاله‌‌‌ای از ابهام فرو برده است. جدا از این وضعیت، آنچه اهمیت دارد زخم‌‌‌های عمیق اقتصادی آسیا ناشی از پاندمی و رشد ضعیف بهره‌‌‌وری طی سالیان گذشته است که بر چشم‌‌‌انداز رشد بلندمدت منطقه تاثیر عمیقی گذاشته است. اما بهرغم این چالش‌‌‌ها، تحلیل صندوق بین‌المللی پول این است که آسیا به کمک دیجیتالی شدن مسیر امیدوارکننده‌‌‌ای برای افزایش بهره‌‌‌وری در پیش دارد؛ تحولی که می‌‌‌تواند چشم‌‌‌انداز اقتصاد آسیا و تبدیل این قاره به رهبر تولید در جهان را تغییر دهد. بررسی‌‌‌های آخرین گزارش پژوهشگران صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که فناوری‌‌‌های دیجیتال می‌‌‌توانند کارآیی بخش‌‌‌های دولتی و خصوصی را افزایش دهند، دسترسی مالی را گسترش داده و دسترسی به آموزش را بهبود بخشند و بازارهای جدیدی را با اجازه دادن به شرکت‌ها برای ارائه خدمات به مشتریانی که دور از این قاره ساکن هستند، باز کنند. بهعنوان مثال، در طول پاندمی، دیجیتالی‌شدن به تخصیص بهتر منابع در حوزه سلامتی و رفاه اجتماعی منتج شد و امکان ارائه سریع امداد و در عین حال کنترل هزینه‌‌‌های عمومی ناشی از این پدیده را فراهم کرد.
روی دیگر اقتصاد دیجیتالی، حمایت از انعطاف‌‌‌پذیری بنگاه‌‌‌های صنعتی، خدماتی و اقتصادی در طول همه‌گیری بود؛ جایی که در کنار امکان حمایت مالی بزرگ از اقشار، امکان کار از راه دور و فروش آنلاین را برای مشاغل خرد کارگران، دانشجویان و صنعتگران فراهم کرد.
آسیا که در سالیان اخیر یکی از کانون‌‌‌های اقتصاد دیجیتال بوده، در زمینه صنعت روباتیک و تولید نسل4 سرمایه‌گذاری انبوهی داشته و در نقطه‌‌‌ای بسیار بهتر از دو قاره اروپا و آمریکا قرار دارد. این موضوع دلیل محکمی دارد و آن تحولات دیجیتال آسیا در سال‌های اخیر است که به بروز طیف گسترده‌‌‌ای از نوآوری‌‌‌ها، از اتوماسیون تولید تا پلتفرم‌‌‌های تجارت الکترونیک و پرداخت‌‌‌های آنلاین، منجر شده است. این منطقه درست قبل از همه‌گیری 60درصد از پتنت‌‌‌های فناوری‌‌‌های دیجیتال و رایانه را به خود اختصاص داده بود، در حالی که دودهه قبل این میزان تنها 40درصد بود. آسیا بهعنوان پیشران تولید صنعتی از دامنه گسترده‌‌‌ای از فناوری‌‌‌های نسل4 از جمله روباتهای صنعتی برخوردار است که در کمتر جایی از جهان چنین اقبالی صورت گرفته است.
چین به‌تنهایی حدود 30درصد از مصرف بازار روباتهای صنعتی را به خود اختصاص داده است و این روند باید ادامه پیدا کند. چرخی در دنیای اقتصاد دیجیتال از برآمدن برخی برندهای آسیایی در کنار غول‌‌‌های غربی حکایت دارد. راکوتن ژاپن، گروه علی‌‌‌بابا از چین و گروه GoTo از اندونزی، هر سه از بازیگران اصلی تجارت الکترونیک جهان هستند و درآمدهایی مشابه آمازون و والمارت دارند. پیشگامی هند در زیرساخت‌‌‌های دیجیتال معروف به خوشه (stack)، این کشور را به نمونه‌‌‌ای برجسته از نحوه تحول پرداخت‌‌‌های دیجیتال و ایجاد بستری فراگیر برای دسترسی عموم مردم به امور مالی تبدیل کرده است. جمعیت رو به رشد جوانان در بنگلادش، اندونزی و ویتنام به‌سرعت فناوری‌‌‌های جدید را پذیرفته و به پایگاه مشتریان بالقوه قابل‌توجهی برای اقتصاد دیجیتال تبدیل شده‌‌‌اند.
پرسش از چرایی بروز این امر گویای نکات جالبی درباره قاره آسیا به‌ویژه بخش شرقی آن است. روند دیجیتالی‌شدن منطقه در سالیان اخیر شدت گرفته و نسبت درخواست‌‌‌های ثبت اختراع برای کار از راه دور و فناوری‌‌‌های تجارت الکترونیک در طول پاندمی و هزینه‌‌‌های مربوط به تجارت الکترونیک افزایش یافته، به‌طوری که آسیا در حال حاضر نزدیک به 60درصد از خرده‌‌‌فروشی آنلاین جهان را به خود اختصاص داده است. درآمد تجارت الکترونیک در سال 2020 در ویتنام، اندونزی و هند 40 تا 50درصد رشد کرد و از بیشتر کشورهای جهان پیشی گرفت. این افزایش سریع به دلیل دور شدن مصرف‌کنندگان از پرداخت‌‌‌های نقدی و در نتیجه رونق جایگزین‌های دیجیتال، به‌ویژه کیف پول‌‌‌های الکترونیکی و کارت‌‌‌های پیش‌پرداخت، رخ داده است. بهرغم این تحول، شکاف‌‌‌های دیجیتالی آسیا به‌ویژه در مناطق شرقی چشمگیر است و از همین ناحیه، رشد بهره‌‌‌وری محدود شده است.
دسترسی به فناوری‌‌‌های دیجیتال پیشرفته در داخل کشورها و شرکت‌ها بسیار ناهموار است. برای نمونه گزارش صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که شرکت‌های کوچک و متوسط با موانع قابل‌توجهی برای دسترسی و استفاده از فناوری‌‌‌های دیجیتال روبه‌رو هستند. گزارش تازه IMF گویای این موضوع است که تقریبا نیمی از شرکت‌های کوچک و متوسط و حدود یک‌سوم شرکت‌های بزرگ در آسیای نوظهور و در حال توسعه، مشکلات تامین منابع مالی را بهعنوان مانع بزرگ برای پذیرش فناوری جدید گزارش می‌دهند. توجه به این مهم از آن جهت حیاتی است که سطوح پایین دیجیتالی‌‌‌سازی و مشکلات در دسترسی و پذیرش فناوری‌‌‌های جدید در بنگاه‌‌‌های صنعتی و خدماتی، کار از راه دور یا امکان فروش آنلاین را برای این شرکت‌ها دشوار کرده و تداوم پاندمی در شرق آسیا، وزنه سنگینی به پای فعالان اقتصادی این بخش از جهان بسته است.
نفوذ آهسته فناوری در شرکت‌های پیشرو هم زیربنای شکاف فناوری است. محدودیت‌هایی مانند کمبود نیروی کار که از دانش دیجیتال برخوردار باشد، در کنار دسترسی نابرابر به زیرساخت‌‌‌های دیجیتال و ضعف در محیط قانونی (فقدان قانون کافی در مورد حفاظت از داده‌‌‌ها و حقوق مالکیت معنوی)، مانع اشتراک‌‌‌گذاری اطلاعات و اعتماد به پذیرش فناوری در این بنگاه‌‌‌های پیشرو است. شکاف‌‌‌های دیجیتالی همچنین مانع بهره‌‌‌مندی کارگران از مزایای کامل مشارکت در اقتصاد جدید و دستیابی به پتانسیل کامل خود می‌شود.
بهعنوان مثال، با تنها یک‌چهارم کل جمعیت که از اینترنت استفاده می‌کنند، اندونزی یکی از پایین‌‌‌ترین ضریب نفوذ اینترنت را در جنوب شرقی آسیا دارد و این در حالی است که دسترسی به اینترنت در ویتنام و بنگلادش مقرون‌به‌صرفه اما اغلب کند است.
توصیه صندوق بین‌المللی پول این است که صنایع در کنار تمرکز روی دیجیتالی شدن و استقبال از فناوری‌‌‌های نسل4 صنعت، روی ارتقای دانش دیجیتال کارکنان خود به‌ویژه نیروهای جوان متمرکز شوند. دولت‌‌‌ها نیز باید بر توسعه زیرساخت‌‌‌های دیجیتالی شدن اقتصاد و بسترسازی برای توسعه بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات اهتمام ورزند. طراحی مکانیزم‌‌‌هایی برای بهبود دسترسی صنایع بزرگ و بنگاه‌‌‌های کوچک و متوسط به تامین مالی به‌منظور ورود به دیجیتالی شدن از مهم‌ترین روندهایی است که در صورت تحقق، اقتصاد آسیا را کماکان در جریان رقابت نگه داشته و شانس تبدیل شدن این قاره به موتور اقتصاد جهان را افزایش می‌دهد.
