کدام شرکت‌ها باید در نشست تغییرات اقلیمی حضور پیدا می‌کردند اما نکردند؟
غایب بزرگ «کاپ ۲۹»
گروهی از بانک‌های توسعه چند‌جانبه، از جمله «گروه بانک جهانی» و «بانک توسعه آسیایی» متعهد شده‌‌‌اند تا سال ۲۰۳۰، ۱۲۰ میلیارد دلار به کشورهای با درآمد متوسط و پایین کمک مالی کنند. بنیاد «اکیومن» گفته طی پنج سال آینده، ۳۰۰ میلیون دلار به کشاورزان مزارع کوچک کمک خواهد کرد. این مبلغ قرار است به سمت استارت‌آپ‌‌‌ها و کسب و کارهای کوچکی در آفریقای غربی و شرقی، هند، آمریکای لاتین و پاکستان سرازیر شود که به دنبال سازگاری با تغییرات آبوهوایی و توسعه راه‌حل‌‌‌های کشاورزی سبز هستند. بنیاد راکفلر، صندوق اقلیم سبز و بانک بازسازی و توسعه اروپا از دیگر موسساتی هستند که متعهد به کمک مالی شده‌‌‌اند.
فرش قرمز زیر پای غول‌‌‌های نفتی
امسال نیز به رسم هر سال، بسیاری از رهبران شرکت‌های مطرح جهان در این مراسم حضور دارند. مدیران شرکت‌های انرژی به طور خاص و رسمی به این اجلاس دعوت شده‌‌‌اند و به نوعی مهمان افتخاری هستند. این در حالی است که فعالان محیط‌زیست، نقش شرکت‌های نفت و گاز را در این نشست به چالش می‌‌‌کشند. به گزارش گاردین، دست کم ۱۳۲ مدیر و کارکنان ارشد شرکت‌های نفت و گاز به اجلاس دعوت شده و نشان ویژه دریافت کرده‌‌‌اند. نشان ویژه به این معناست که آنها شخصا از سوی رئیس‌جمهور دعوت شده‌‌‌اند. کارشناسان اجلاس می‌‌‌گویند این نشان، معادل فرش قرمز است و به معنای استقبال ویژه از مهمان‌هاست. از جمله افرادی که این نشان را دریافت کرده‌‌‌اند، مدیرعامل شرکت نفت آرامکو و مدیر شرکت بریتیش پترولیوم هستند.
یکی دیگر از مهمانان ویژه، شرکت «آکوا پاور» عربستان است که مدیر آن «مارکو آرچلی» همراه با ۲۴ نفر از کارکنانش در اجلاس حضور یافته است. یکی دیگر از مهمانان ویژه، «موری آچینکلاس»، مدیرعامل بریتیش پترولیوم است که همراه با ۷ نفر از اعضای تیمش در مراسم شرکت کرده. این شرکت، سابقه طولانی همکاری با آذربایجان و حضور در این کشور را دارد و یکی از مهره‌‌‌های کلیدی در عملیات نفتی این کشور است. «درن وودز»، مدیر اکسان‌‌‌موبیل نیز از جمله مهمانان ویژه اجلاس است.
طبق گزارش گاردین، دست کم ۱۷۷۳ لابی حوزه نفت و گاز و زغال‌سنگ نیز اجازه حضور در کاپ ۲۹ را داشته‌‌‌اند. این رقم، از تعداد نمایندگان تقریبا همه کشورها در کنفرانس بیشتر است. اجلاس امسال بیشتر شبیه میدان مبارزه است که در یکسو شرکت‌های نفت و گاز و لابی‌‌‌ها هستند و در سوی دیگر، فعالان محیط‌زیست. این فعالان خواستار این شده‌‌‌اند که میزبان‌‌‌ها بر اساس معیارهای زیست محیطی انتخاب شوند. آذربایجان که به تازگی تولید گاز خود را افزایش داده از نگاه فعالان محیط‌زیست، میزبان مطلوبی محسوب نمی‌شود. سال گذشته کاپ ۲۸ در امارات برگزار شد. رئیس اجلاس، «سلطان الجابر» بود که شغل اصلی‌‌‌اش، مدیریت شرکت نفت ابوظبی است. برخی از بلندپایه‌‌‌ترین چهره‌‌‌های حوزه اقلیمی نیز نگرانی خود را در مورد اثرات صنعت سوخت‌‌‌های فسیلی و دولت‌‌‌های نفتی در این اجلاس مطرح کرده‌‌‌اند. کشورها در باکو گرد هم آمده‌‌‌اند تا برای جمع‌‌‌آوری پول نقد موردنیاز کشورهای در حال توسعه برای کاهش انتشار کربن، تدابیری بیندیشند، در حالی که این شهر، خود مورد انتقاد بسیاری از فعالان محیط‌زیست است.
شهر آلاینده، میزبان اجلاس آب و هوا
اجلاس کاپ در باکو برقرار است؛ شهری که سابقه نه‌چندان درخشانی در رابطه با آلودگی هوا دارد، آن هم در کشوری که یکی از تولیدکنندگان عمده نفت خام و گاز طبیعی است. کمی آن‌سوتر از شهر میزبان، ساحل دریای خزر قرار دارد که یکی از قربانیان آلودگی نفتی است. ورود ضایعات نفتی به آب بزرگ‌ترین دریاچه جهان، جان آبزیان از جمله ماهی‌‌‌ها و فوک‌‌‌ها را به خطر می‌‌‌اندازد. ال گور، معاون سابق رئیس‌جمهور آمریکا که حالا فعال حوزه محیط‌زیست است در گفت‌‌‌وگویی اختصاصی با یورونیوز گفته مدت‌‌‌هاست ریاست این اجلاس به طور مکرر به دولت‌‌‌های نفتی واگذار می‌شود و این از نگاه او، «مضحک» و «بی‌‌‌معنی» است. او خواستار مقرراتی شده که کشورهای فاقد برنامه عملی آب‌وهوا را از میزبانی اجلاس سالانه منع و نفوذ شرکت‌های سوخت فسیلی متوقف کند.
او گفته: «دبیرکل سازمان ملل باید در انتخاب محل برگزاری اجلاس‌‌‌ها نقش داشته باشد. سه سال متوالی است که کشورهای نفتی میزبان اجلاس‌‌‌های کاپ بودهاند. بدیهی است که این رویه باید اصلاح شود.» او گفته مدیران شرکت‌ها نیز باید فقط در صورتی اجازه حضور در اجلاس را داشته باشند که شرکت‌هایشان، استانداردهای مشخصی را رعایت کنند. او در ادامه افزوده: «معیار باید این باشد: آیا شرکت مربوطه توانسته به تعهدات کربن صفر در کشور خود پایبند باشد؟ آیا به قدر کافی از سود خود برای گذار به انرژی پاک استفاده می‌کند؟ آیا دست از لابی‌گری ضد محیط‌زیست و سبزشویی برمی‌‌دارد؟»
به باور او شرکت‌هایی که نتوانند این معیارها را رعایت کنند باید از لیست مهمان‌‌‌ها حذف شوند. اظهارات آقای گور همزمان است با نامه‌‌‌ای سرگشاده از سوی چند چهره شاخص از جمله مری رابینسون، رئیس‌جمهور سابق ایرلند؛ سایمون استیل، مدیر کنوانسیون چارچوب تغییر اقلیم سازمان ملل؛ و بان کی مون، دبیرکل سابق سازمان ملل که خواهان اصلاحات در اجلاس‌‌‌های سالانه کاپ شده‌‌‌اند. آنها معتقدند یکی از کاستی‌‌‌های این اجلاس‌‌‌ها، فقدان جلسات مستمر علمی است که لازمه مقابله با بحران آب و هوا هستند. به نظر می‌رسد اجلاس‌‌‌های کاپ، بیش از آنکه جایی برای یافتن راه‌حل‌‌‌های علمی و عملی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی باشند، محلی برای تجدید دیدار رهبران و تظاهر به حمایت از محیط‌زیست هستند.
اما برخی از حامیان می‌‌‌گویند پروسه برنامه‌‌‌ریزی و انتخاب میزبان کاپ شاید بی‌‌‌عیب و نقص نباشد اما همین اجلاس‌‌‌ها توانسته‌‌‌اند طی یک دهه گذشته، جهان را به طرز چشمگیری به سوی پیشرفت سوق دهند. و هر اصلاحاتی باید در راستای تقویت این روند باشد. به باور آنها، تشکیل اجلاس‌‌‌ها در کشورهای در حال توسعه و کوچک به هیچ عنوان بد نیست چرا که این تنها اجلاسی است که برای این کشورها این امکان را فراهم می‌کند که با قدرت‌‌‌های اقتصادی جهان دیدار و تعامل کنند.
غیبت رهبران مالی آمریکایی
مقابله با تغییرات آب و هوایی نیازمند منابع مالی بزرگ است. تقریبا همه حضار اجلاس در این مورد با هم اتفاق نظر دارند. آنچه نقطه اختلاف‌نظر است این است که چه کسی باید این کمک‌‌‌های مالی را تقبل کند؟ یورونیوز در گزارشی اعلام کرده که مسوولیت کمک به کشورهای در حال توسعه، بر عهده بانک‌های بین‌المللی بوده و هست. طبق آمارهای منتشر‌شده توسط این خبرگزاری، بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲، کمک‌‌‌های مالی بانک‌های موسوم به توسعه چند‌جانبه تقریبا سه برابر شده. همین کمک‌‌‌ها بوده که باعث شده سال ۲۰۲۲، هدفی که سال ۲۰۰۹ تعیین شده بود، یعنی تامین مالی سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار به کشورهای در حال توسعه، محقق شود. اما طبق تخمین‌‌‌ها رقم کمک سالانه باید حدودا پنج برابر شود تا گرمایش به ۱.۵ درجه سانتی‌‌‌گراد محدود شود.
در همین حال، گزارش‌‌‌ها حاکی از عدم‌حضور برخی از چهره‌‌‌های مطرح مالی در کاپ ۲۹ هستند. بانک‌های لویدز، بانک آو آمریکا، گروه بانکداری HSBC، بلک‌‌‌راک، دویچه بانک و استاندارد چارترد از غایبان مراسم امسال هستند. با توجه به اینکه کاپ امسال، کاپ مالی نام گرفته و هدفش، تامین مالی پروژه‌‌‌های آب و هوایی است، عدم‌حضور این شرکت‌های بزرگ یک نشانه است: آب و هوا برای برخی از شرکت‌ها دیگر یک اولویت نیست بلکه یک هدف در حال محو شدن است. سال گذشته، حضور مدیران مالی مطرح جهان در امارات، بسیار قابل‌توجه بود. در کاپ ۲۶ در اسکاتلند نیز چهره‌‌‌های شاخصی از بانک‌های مهم، شرکت‌های مدیریت مالی و بیمه‌‌‌ها دیده می‌‌‌شد که نشان می‌‌‌داد بیزنس‌‌‌های بزرگ بالاخره آستین‌‌‌ها را بالا زده‌‌‌اند و آب و هوا را جدی گرفته‌‌‌اند. اما امسال، شرایط فرق کرده.
برخی از این افراد گفته‌‌‌اند چالش‌‌‌های لجستیک و فقدان فرصتهای تجاری، دلیلشان برای عدم‌حضور در اجلاس است. مدیر یکی از این شرکت‌ها به فایننشال تایمز گفته: «تو زمانی به مهمانی می‌‌‌روی که دیگران هم بروند.» البته تعداد مهمانان، محل برگزاری اجلاس و زمان‌بندی آن نیز در بی‌‌‌انگیزگی افراد بی‌‌‌تاثیر نبوده. تنها چند روز از انتخابات آمریکا گذشته و بسیاری از رهبران مالی ترجیح می‌دهند برای اجلاسی که ترامپ با آن میانه‌‌‌ای ندارد، وقت و انرژی نگذارند.
