بانک‌های دولتی تجاری سرآمد وام‏‏‌های کلان طولانی‏‏‌مدت

اکوایران : تا پایان پاییز ۱۴۰۲ در میان ۲۴ بانکی که آمار آنها منتشر شده بیشترین سهم تسهیلات غیر‌جاری برای بانک‌های دولتی تجاری و بیشترین سهم تسهیلات پرداخت‌شده به اشخاص مرتبط برای موسسات اعتباری غیر‌بانکی بوده است. به گزارش اکوایران، تسهیلات کلان غیرجاری و تسهیلات اعطا شده به اشخاص مرتبط دو نوع مهم از تسهیلات بانکی هستند که ارقام آنها می‌تواند عملکرد بانک‌ها را نشان دهد. منظور از تسهیلات کلان غیر‌جاری، وام‌‌‌های درشتی است که دو ماه یا بیشتر از تاریخ سررسید آنها گذشته اما بازپرداخت نشده است. منظور از تسهیلات اشخاص مرتبط، وام‌‌‌هایی است که به اشخاص یا بنگاه‌‌‌های مرتبط با بانک پرداخت می‌شود. انباشت تسهیلات کلان غیر‌جاری بانک را در خطر ورشکستگی قرار می‌دهد و پرداخت بیش از حد تسهیلات به اشخاص مرتبط تعارض منافع و رانت به وجود آورده و منافع سپرده‌‌‌گذاران را به خطر می‌‌‌اندازد.

در این گزارش آمار این دو نوع تسهیلات در ۲۴ بانک و موسسه اعتباری کشور به تفکیک بانک‌های دولتی تجاری، دولتی تخصصی و توسعه‌‌‌ای و غیردولتی تجاری در پاییز ۱۴۰۲ مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی نشان می‌دهد بیشترین سهم خالص تسهیلات غیر‌جاری به کل خالص تسهیلات در بانک‌های دولتی تجاری و بیشترین سهم خالص تسهیلات به اشخاص مرتبط در موسسات اعتباری غیر‌بانکی وجود داشته است.

بیشترین سهم تسهیلات غیر‌جاری در بانک‌های دولتی تجاری

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در پاییز امسال مجموعا ۲‌هزار و ۶۶۶‌هزار میلیارد تومان تسهیلات جاری و غیر‌جاری از سوی ۲۴ بانک اعطا شده است. از این تسهیلات بخشی از آنها جاری و بخشی از آنها غیر‌جاری بوده است. تفاوت این دو در تاریخ سررسیدشان است. تسهیلات جاری تاریخ سررسید کوتاهی دارند و باید به موقع بازپرداخت شوند در حالی که تسهیلات غیر‌جاری سررسید دو ماه یا بیشتر دارند. در این فصل بیشترین سهم خالص تسهیلات غیر‌جاری مربوط به بانک‌های دولتی تجاری شامل بانک‌های سپه، مسکن و پست‌بانک بوده است. خالص تسهیلات پرداخت شده از سوی این بانک‌ها ۴۰۳‌هزار و ۳۹۰ میلیارد تومان بوده که از این رقم ۱۲۲‌هزار و ۹۶۰ میلیارد تومان یعنی ۳۰.۵‌درصد غیر‌جاری بوده است. بنابراین می‌توان گفت این بانک‌ها از نظر اعتبار و نقدینگی در ریسک بالاتری قرار دارند.

همچنین سهم تسهیلات غیر‌جاری بانک‌های دولتی تخصصی و توسعه‌‌‌ای شامل بانک‌های کشاورزی، توسعه تعاون و توسعه صادرات برابر با ۲۷.۱‌درصد بوده است. در این بانک‌ها ۲۸۴‌هزار میلیارد تومان تسهیلات جاری و غیر‌جاری پرداخت شده که ۷۷‌هزار میلیارد تومان آن غیر‌جاری بوده است. بانک‌های غیردولتی تجاری شامل ۱۷ بانک تجارت، گردشگری، پارسیان، دی، ایران‌زمین، اقتصاد نوین، آینده، سرمایه، سامان، صادرات، ملت، رفاه کارگران، شهر، پاسارگاد، خاورمیانه و سینا با ۲۱.۴‌درصد سهم تسهیلات غیر‌جاری در رده بعدی قرار گرفتند. در این بانک‌ها یک‌هزار و ۹۱۳‌هزار میلیارد تومان تسهیلات جاری و غیر‌جاری پرداخت شده که ۴۱۲‌هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان آن از نوع غیر‌جاری بوده است.

همچنین در موسسات اعتباری غیر‌بانکی غیردولتی شامل موسسه ملل نیز ۴۶‌هزار و ۷۲۰ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده که از این مقدار ۱۱.۹‌درصد آن برابر با ۵‌هزار و ۵۸۰ میلیارد تومان با سررسید بیش از دو ماه یا به اصطلاح غیر‌جاری بوده است. اما در تسهیلات اشخاص مرتبط اوضاع بانک‌ها متفاوت بوده و موسسات اعتباری بیشترین سهم پرداخت این نوع تسهیلات را داشته‌‌‌اند.

بیشترین سهم تسهیلات اشخاص مرتبط در موسسات اعتباری غیر‌بانکی

تسهیلات به اشخاص مرتبط شاخصی از سلامت عملکرد بانک‌هاست. بانک مرکزی قوانینی وضع کرده تا بانک‌ها نتوانند از حدی بیشتر به اشخاص مرتبط با خود تسهیلات بدهند تا از ایجاد تعارض منافع و رانت جلوگیری شود. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد در پاییز 1402 موسسات اعتباری غیر‌بانکی غیردولتی با 62.2‌درصد سهم از کل تسهیلات پرداخت‌شده به اشخاص مرتبط بدترین عملکرد را در این مورد داشته‌‌‌اند. در این نوع بانک 29‌هزار و 60 میلیارد تومان تسهیلات به اشخاص مرتبط با بانک پرداخت شده است. بانک‌های دولتی تخصصی و توسعه‌‌‌ای با 29‌هزار و 529 میلیارد تومان که 10.4‌درصد از کل تسهیلات پرداختی آنها را تشکیل می‌دهد، در رده دوم قرار گرفته‌‌‌اند. در رده‌‌ سوم بانک‌های غیردولتی تجاری قرار دارند. این بانک‌ها در مجموع 193‌هزار و 670 میلیارد تومان تسهیلات به اشخاص مرتبط پرداخت کرده‌‌‌اند که 10‌درصد از کل تسهیلات جاری و غیر‌جاری آنها را شامل می‌شود. در بانک‌های دولتی تجاری نیز سهم پرداخت تسهیلات به افراد مرتبط 0.2‌درصد بوده و این بانک‌ها مجموعا 670 میلیارد تومان تسهیلات به اشخاص مرتبط داشته‌‌‌اند.