«دنیای اقتصاد» درآمدهای بانکی ناشی از تسهیلات و سپردهگذاری را بررسی میکند
سود و زیان بانک‌ها در ۹ ماه
عایدی اعتباردهندگان از اعتباردهی
اعتباردهی، روح اصلی بانک
یکی از کاربردهای اصلی بانک در هر کشوری، انتقال اعتبارات از دارندگان آن به سمت متقاضیان است. درواقع بانک با دریافت سپرده از دسته‌‌‌ای مشتریان خود و تخصیص این سپرده‌‌‌ها به دسته‌‌‌ای دیگر از مشتریان که نیازمند این سپرده هستند، جریان اعتباری را ایجاد میکند که هم برای دارندگان سرمایه سودسازی داشته و هم موجب می‌شود افرادی که نیازمند دریافت اعتبار هستند، نیاز خود را برطرف کنند. در این میان معمولا سود 3 یا 4 درصدی به عنوان کارمزد بانک در این فرآیند از اعتبارگیرندگان دریافت می‌شود که یکی از منابع اصلی درآمدهای بانک‌ها در ایران است. در نتیجه سودسازی بانک از این بخش مشخص میکند که یک بانک چقدر در مدیریت ریسک اعتبارات خود موفق بوده و توانسته با سرمایه‌‌‌ای که از مشتریان خود دریافت کرده است، درآمدزایی داشته باشد.
درواقع بانکی که نتواند سوددهی مناسبی از این بخش داشته باشد، نتوانسته بخش اعتبارات خود را به‌درستی مدیریت کند. درچنین شرایطی بانک معمولا به سمت استقراض از دیگر بانک‌ها یا دولت رفته تا بتواند حداقل سود سپرده‌‌‌های خود را بپردازد، این موضوع، به‌خصوص استقراض از دولت، یکی از اصلی‌‌‌ترین عوامل ایجاد تورم در کشور است. علاوه بر این موضوع، بانک‌ها در اقتصاد ایران یکی از منابع اصلی تامین اعتبارات بخش تولید هستند و بانکی که نتواند سودسازی مناسبی در بخش سپرده‌‌‌ها و سرمایه‌گذاری‌‌‌های خود داشته باشد، نمی‌تواند تاثیر چندانی در حوزه اعتبارات داشته باشد.
عوامل موثر بر زیاندهی بانک‌ها در این بخش
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، بانک در ازای سپرده‌‌‌ای که از مشتریان خود دریافت میکند، باید به این افراد سودی بپردازد که هرساله توسط شورای پول و اعتبار مشخص می‌شود. البته نباید از این نکته غافل بود که بانک‌ها در مبالغ کلان، برای دریافت سپرده بیشتر ممکن است سودهای غیررسمی بالاتری را هم پیشنهاد دهند که البته خلاف قوانین است. به هر حال بانک موظف است به سپرده‌‌‌گذاران سود دهد و این سود از محل تسویه وام‌‌‌های پرداختی صورت می‌گیرد. در واقع بخش زیادی از سود پرداختی اعتبارگیرندگان از بانک به سپرده‌‌‌گذاران تعلق می‌گیرد و بانک مبلغ کمتری از این سود را به عنوان کارمزد خود دریافت میکند. معمولا این سود پرداختی در صورت‌های سود و زیان بانک‌ها با عنوان هزینه سود سپرده‌‌‌ها شناخته می‌شود.
زمانی که بانک موفق نشود مطالبات خود را از اعتبارگیرندگان وصول کند، هزینه سود سپرده‌‌‌ها از میزان درآمد دریافتی بانک از این محل کاهش داشته و با پیشی گرفتن هزینه سود سپرده‌‌‌های بانک از درآمدهای آن در بخش درآمد تسهیلات اعطایی و سپردهگذاری و اوراق بدهی از بین رفته و در نهایت بانک در این بخش زیان شناسایی میکند. بر اساس صورت سود و زیان 9 ماهه سال‌جاری، 7 بانک از بین 19بانک بررسی شده، در این بخش زیان‌‌‌ده بوده‌‌‌اند.
عملکرد بانک‌ها در این حوزه
پیش‌تر به اهمیت عملکرد بانک‌ها در حوزه اعتبارات اشاره شد. در این حوزه شاید بتوان گفت بهترین عملکرد مربوط به بانک شهر بوده است. این بانک موفق شده از زیاندهی در این بخش خارج شود. بانک شهر در صورت سود و زیان میان‌دوره‌‌‌ای خود برای دوره منتهی به پایان آذر سال 1400، زیان 832 میلیارد تومانی شناسایی کرده بود. اما در گزارش 9ماهه منتهی به آذر سال‌جاری این بانک در بخش درآمدهای ناشی از سپردهگذاری و تسهیلات توانسته سود 3هزار و 398 میلیارد تومانی شناسایی کند که رشد 508 درصدی درآمدهای بانک شهر در این بخش را نشان می‌دهد که موجب شده در جایگاه پنجم سودده‌ترین بانک در بخش درآمدهای ناشی از تسهیلات و سپرده‌‌‌گذاری‌‌‌ها قرار گیرد.
پس از این بانک، بانک سامان با رشد 127 درصدی درآمدهای این بخش، در جایگاه بعدی قرار دارد. این بانک توانسته درآمدهای خود را از حدود یک‌هزار و 216 میلیارد تومان به 2هزار و 757 میلیارد تومان افزایش دهد که به نسبت رشد خوبی در این بخش محسوب می‌شود. پس از بانک سامان، بانک ملت با رشد 95 درصدی درآمدهای حوزه تسهیلات و سپرده‌‌‌گذاری‌‌‌ها قرار دارد. درآمدهای این بانک در گزارش 9 ماهه سال 1400 مبلغ 21هزار میلیارد تومان گزارش شده که در گزارش 9ماهه سال‌جاری، درآمدهای بانک ملت در این بخش به بیش از 41هزار میلیارد تومان رسیده است. علاوه بر رشد مناسب درآمدهای این بخش، این بانک بیشترین میزان درآمد از این بخش را درمیان دیگر بانک‌های عرضه‌شده در بازار سرمایه کشور داشته است که البته نکته طبیعی است؛ چراکه این بانک یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های کشور است.
پس از بانک صادرات، بانک پاسارگاد در جایگاه دوم بیشترین درآمدهای این بخش قرار دارد. در گزارش سال گذشته، این بانک حدود 8هزار و 621 میلیارد تومان درآمد از این بخش شناسایی کرده بود. این درآمدها در گزارش 9 ماهه سال‌جاری به بیش از 15هزار و 354 میلیارد تومان رسیده است. با توجه به این موضوع، گزارش‌‌‌ها حاکی از رشد 71 درصدی درآمدهای بانک از این بخش است که به نوبه خود عدد چشمگیری است. شاید ضعیف‌‌‌ترین عملکرد میان بانک‌های سودده این حوزه مربوط به بانک کارآفرین باشد. درآمدهای این بانک از بخش تسهیلات و سپردهگذاری در گزارش 9ماهه سال گذشته حدود یک‌هزار و 469 میلیارد تومان گزارش شده بود که در سال‌جاری این عدد با کاهش تنها یک درصد، به یک‌هزار و 459 میلیارد تومان رسیده است.
زیان بانک‌ها در بخش درآمد تسهیلات و سپردهگذاری
در این بخش شاید بتوان گفت ضعیف‌‌‌ترین عملکرد مربوط به بانک رفاه کارگران بوده است. این بانک موفق شده بود در گزارش سال گذشته در این بخش سود یک‌هزار و 302 میلیارد تومانی را شناسایی کند. ولی در گزارش سال‌جاری این بانک زیان یک‌هزار و 237 میلیارد تومانی شناسایی کرده است. این موضوع نشان از آن دارد که درآمدهای بانک رفاه در این بخش، افت 195 درصدی داشته است. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این بخش یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی بانک‌ها به‌خصوص در ایران محسوب می‌شود که اگر به درستی اداره نشود، باتوجه به وابستگی بالای اقتصاد کشور به این بخش می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند.
