دبیرکل انجمن صنایع لوازم‌‌خانگی ایران معرفی کرد
مزاحم اصلی تولید لوازم خانگی
عباس هاشمی در ابتدای این جلسه با تشریح وضعیت این انجمن گفت: «گفته می‌شود صنعت لوازم خانگی پس از خودرو دومین صنعت بزرگ کشور است. انجمن لوازم خانگی نیز از بزرگ‌ترین تشکل‌‌های ملی است که بالغ بر ۴۰ سال از تاسیس آن می‌گذرد. در حال حاضر ۲۸۵ واحد صنعتی عضو این انجمن در حال تولید قطعات و محصول نهایی هستند و ۹۰ درصد بازار را در اختیار دارند. این صنعت برای ۲۸۰ هزار نفر اشتغال مستقیم و یک میلیون نفر نیز اشتغال غیرمستقیم ایجاد کرده است.» وی در ادامه به صنعت لوازم خانگی کشور اشاره داشت و افزود: «این صنعت نیز سابقه ۷۰ ساله دارد و حالا گردش مالی سالانه آن نزدیک به ۷ میلیارد دلار است. تنوع محصولات یکی از مزیت‌های این صنعت است و بازار گسترده داخلی و منطقه‌ای دارد. در کشور ما به دلیل نرخ‌‌های پایین دستمزد، حمل و نقل و انرژی ارزان و سایر مزیت‌های دیگر، پتانسیل بالایی برای ساخت لوازم خانگی وجود دارد که می‌تواند بازارهای داخلی و منطقه را پوشش دهد. در حال حاضر عمق ساخت داخل به صورت متوسط ۷۵ درصد است که در صنایعی مانند تلویزیون ۳۵ درصد، وسایل گازسوز ۱۰۰ درصد و لباسشویی و یخچال نیز بین ۶۵ تا ۷۵ درصد عمق ساخت داخل وجود دارد.»
این فعال صنعت لوازم خانگی کشور سهم ارزش افزوده لوازم خانگی را ۴/ ۱ درصد عنوان کرد و گفت: «طی سه سال گذشته از ناحیه ساخت داخل ۱۶۰ تا ۱۷۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی صورت گرفته است البته به دلیل وجود برخی مشکلات در مسیر این صنعت مانند نوسان‌های ارزی یا قیمت‌گذاری دستوری، سهم ارزش افزوده در سال‌های اخیر نزولی بوده است. البته تعداد واحدهای تولیدی زیاد است و در خیلی از محصولات درجه تمرکز متفاوتی داریم. به عنوان مثال در کالایی مانند کولر گازی شاید ۱۰ تا ۱۲ واحد تولیدی داریم ولی ۸۶ درصد تولید کولرگازی کشور در اختیار ۴ واحد تولیدی است. در پکیج نیز بین ۸ تا ۱۰ واحد تولیدی داریم ولی درجه تمرکز آن ۹۲ درصد است که دو واحد این درصد تولید را در اختیار دارند. در کل ۸۵ درصد محصولات بازار تولید داخل است که نیاز ارزی تولید لوازم خانگی در کشور حدود ۳/ ۱ میلیارد دلار است.» هاشمی همچنین نیاز ارزی به مقیاس سال ۱۴۰۰ را حدود ۳/ ۱ میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: «یعنی برای تولید همان میزان سال ۱۴۰۰ به ۳/ ۱ میلیارد دلار ارز نیاز داریم. صادرات سالانه نیز ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار است که نشان می‌دهد تراز ارزی صنعت منفی است. برای مثبت کردن تراز نیاز است به صادرات فکر شود.»
تاثیر وام تهیه لوازم خانگی ایرانی
اخیرا وزارت صمت با همکاری شبکه بانکی کشور از صدور کارت‌های اعتباری ۳۰، ۵۰ و ۱۰۰ میلیون تومانی برای خرید کالاهای ایرانی خبر داده است. این کارت‌ها در قالب تسهیلاتی که بانک‌ها در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهند قرار است با سود ۱۸ درصد به کسانی که تمایل به خرید این قبیل کالاها دارند تعلق بگیرد. دبیرکل انجمن صنایع لوازم‌‌خانگی در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه «دنیای اقتصاد» درباره تاثیر این وام و کارت‌های اعتباری بر بازار لوازم خانگی کشور گفت: «استفاده از این کارت‌های اعتباری در دنیا مرسوم است. البته استقبال از آن بستگی به میزان سود آن دارد که ظاهرا در کشور برای زوج‌های جوان پایین‌تر ولی برای سایر افراد با نرخ ۱۸ درصد است. با توجه به تورم ۴۴ درصدی موجود در کشور و برای کسانی که توان اقتصادی پایین‌تری دارند به نظر می‌رسد دریافت ۱۸ درصد سود عدد بالایی باشد اما شاید با توجه به میزان همین تورم فعلا چاره و راه‌حل دیگری نیز وجود ندارد و برای خرید لوازم خانگی به عده‌ای کمک کند.»
وی در ادامه درباره سوال دوم خبرنگار روزنامه «دنیای اقتصاد» در این جلسه درباره شرایط و آینده تولید لوازم خانگی هوشمند و استفاده از اینترنت اشیا در این وسایل گفت: «اینترنت اشیا یا iot در ایران تا اندازه‌ای اتفاق افتاده و از آن استفاده می‌شود. ولی تولید لوازم خانگی هوشمند چند پله از اینترنت اشیا بالاتر است. یعنی کالا و محصول متفاوتی تولید می‌شود. در نمایشگاه امسال بخشی را خواهیم داشت که شرایط تولید محصولات لوازم خانگی هوشمند در جهان و ایران را بررسی خواهد کرد و بهتر است که تولیدکننده‌های ایرانی در این رویداد حضور داشته باشند.»
شاه‌بیت مشکلات صنعت
این فعال صنفی درباره شرایط صادرات لوازم خانگی کشور نیز گفت: «در بخش صادرات با توجه به پتانسیل‌های موجود جای کار زیادی وجود دارد. در حال حاضر میزان صادرات سالانه ما ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار است که با توجه به شرایط قبل ما نشان می‌دهد تراز عرضه صادرات منفی است و نیاز است که دولت به بخش صادرات اهمیت بیشتری بدهد. در این ارتباط دیدگاه بخش‌های مختلف باید تغییر کند و نیازمند فعالیت‌های درون‌بنگاهی هستیم.»
وی همچنین درباره مهم‌ترین مشکلات موجود صنعت لوازم خانگی کشور نیز گفت: «متاسفانه مشکلات تا حدودی مسیر تولید را تحت‌الشعاع قرار داده است. یکی از بزرگ‌ترین آنها تهیه و تامین مواد اولیه است که عدم اطمینان واحدهای تولیدی و صنعتی را در پی داشته است. در بخش مواد اولیه همچون فولاد، مس، آلومینیوم و پتروشیمی تغییر مداوم نرخ ارز و میزان عرضه در بورس کالا باعث شده به لحاظ کمی و کیفی تامین مواد اولیه دچار نوسان باشد و امکان انعقاد قراردادهای بلندمدت نیست. اما شاه‌بیت تمام مشکلات صنعت در ایران و خصوصا لوازم خانگی تورم است. که به عنوان مزاحم تولید برای تولید کنندگان مشکل‌ساز شده‌است، همچنین تفاوت نرخ ارز آزاد با نرخ ارز نیمایی آسیب جدی به صادرات می‌‌زند. تحریم‌ها هم باعث افزایش هزینه مبادلات، محدودیت نقل و انتقال ارز، محدود شدن همکاری با شرکا و ... شده و در این شرایط بانک‌ها نیز به دلیل محدودیت منابع، سیاست‌های انقباضی در پیش گرفته‌‌اند.» به گفته وی در شرایطی که افزایش هزینه تولید باعث افزایش نیاز به سرمایه در گردش صنایع شده و بانک هم سیاست انقباضی در پیش گرفته، باید صنایع مادر مثل فولاد، مس، پتروشیمی و... سیاست فروش اعتباری را راه‌‌اندازی کنند. اما این مواد اولیه در بورس به صورت نقدی عرضه می‌شود.
هاشمی درباره موانع خرید اعتباری از شرکای خارجی نیز گفت: «در سال‌های قبل حتی امکان خرید دو‌ساله از شرکای خارجی بود.اما الان چون جزو اف‌ای‌تی‌اف نیستیم و اتهامات حمایت از تروریسم را مطرح کرده‌‌اند این امکان وجود ندارد. البته دچار خودتحریمی هم هستیم چون بانک مرکزی می‌گوید منشأ ارز باید مشخص باشد. بنابراین فروش اعتباری از این طریق هم از بین رفته است.» وی همچنین درباره عرضه قطره‌چکانی واحدهای تولیدی گفت: «منطقی نیست که گفته شود تولیدکنندگان احتکار می‌کنند چون نیاز به سرمایه در گردش دارند.»
دبیرکل انجمن صنایع لوازم‌‌خانگی در همین خصوص بیان کرد: «این در حالی است که موضوع تحریم‌ها همچنان تداوم دارد که با خود مشکلاتی همچون زیاد شدن هزینه صادرات، محدودیت نقل و انتقالات ارزی، عدم اتصال به شبکه ارزش جهانی تولید و تجارت و ... را به دنبال دارد.»
هاشمی همچنین با اشاره به بوروکراسی زائد اداری، اضافه کرد: «در کنار مشکلات یاد شده، محدودیت منابع ریالی از سوی بانک‌ها و سیاست‌های انقباضی بانکی سبب شده هزینه‌های سرمایه‌‌گذاری افزایش یابد.»
معضل قیمت‌گذاری دستوری
این فعال صنعت لوازم خانگی کشور به قیمت‌گذاری دستوری هم اشاره کرد و گفت: «با وجود افزایش هزینه‌های تولید و نرخ ارز اما ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت همچنان به سرکوب قیمتی می‌‌پردازند که منجر به کوچک شدن فضای تولید می‌شود.» وی به عدم واردات لوازم خانگی هم اشاره کرد و افزود: «صنعت لوازم خانگی نیاز به حمایت‌‌های موقت دارد که در همین مدتی که واردات ممنوع بود پیشرفت‌های خوبی در حوزه تولید داشتیم.»
چین و ترکیه، رقبای ایران در اوراسیا
هاشمی در ادامه با اشاره به بازار اوراسیا ادامه داد: «سالانه این کشورها ۳۰۰ میلیارد دلار واردات دارند که ۹۰ درصد بازار مربوط به روسیه است. قبلا به لحاظ استانداردی ورود به روسیه سخت بود، اما الان با توجه به تحریم‌ها بازار روسیه بازار خوبی برای صنعت کشور ما است. اما چین و ترکیه رقیب ایران در این بازار هستند. اگر از این ۳۰۰ میلیارد، سه درصد هم بگیریم نزدیک ۱۰ میلیارد ارزش صادرات خواهد بود.»
وی همچنین با بیان اینکه به دلیل رکود نسبی در بازار، تولیدکنندگان به فروش اعتباری روی آورده‌‌اند، درباره جدیدترین وضعیت اوراق گام گفت: «در گذشته وزارت صمت اوراق گام را منتشر می‌کرد که فرآیند زنجیره تامین را بدون گردش نقدینگی مدیریت می‌کند. به این شکل که بعد از اعتبارسنجی اوراق می‌گیرید و برای خرید از آن استفاده می‌کنید. اصل اوراق گام برای صنایع مادر کارآیی دارند، اما در لوازم خانگی که در‌گیر تامین‌کننده‌های مختلف است، شاید نهایتا ۹ درصد مشکلات را به دوش بکشد. در نهایت این اوراق چون قابلیت تنزیل در بورس داشت به بیراهه رفتند و متوقف شد. اما درخواست کردیم دوباره راه بیفتد تا به بخشی از مشکلات کمک کند.»
قاچاق در صنعت لوازم خانگی
قاچاق کالا یکی از مشکلات در ایران محسوب می‌شود که باعث زیان و آسیب به تولیدکننده می‌شود. این اتفاق در بخش لوازم خانگی بسیار پر‌رنگ و مشهود است. دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی درباره وضعیت قاچاق در این صنعت گفت: «در حال حاضر ۳۵درصد از بازار لوازم خانگی در کشور قاچاق است و در بسیاری از بازارهای ته‌لنجی و مناطق آزاد کالای ناشناس قاچاق وجود دارد. این بازار به صورت اسمی با ممنوعیت مواجه است و عملا در بازارهای ته لنجی، مناطق آزاد شاهد ورود کالاهای ناشناس و شناس لوازم خانگی هستیم. در صورتی که نظارت بر این بازار وجود داشت در حال حاضر باید به جای ۳۵درصد، ۴درصد از کالاهای خارجی در بازار وجود داشت.»
جزئیاتی از نمایشگاه صنعت لوازم‌‌خانگی
وی در ادامه به برگزاری بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی صنعت لوازم‌‌خانگی (Hamex ۲۰۲۲) اشاره کرد که از ۲۹ آذر تا دوم دیماه در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار خواهد شد و گفت: «ثبت نام نهایی ۵۱۶ شرکت در این نمایشگاه انجام شده که ۴۵۶ شرکت داخلی هستند و هشت برند خارجی نیز با متراژ ۲۶۳ متر مربع و همچنین برپایی پاویون چین متشکل از هفت شرکت با ۱۱۸ مترمربع متراژ در نمایشگاه حضور خواهند داشت. مجموع متراژ اختصاص یافته در این نمایشگاه ۳۹ هزار و ۶۸۹ متر مربع است که شامل ۲۰ سالن سرپوشیده و همچنین فضای باز است.»
هاشمی با اشاره به گرید «A پلاس» این نمایشگاه که بالاترین گرید در رتبه‌‌بندی نمایشگاه‌هاست، تاکید کرد: «بر همین اساس ملزم به برگزاری چند رویداد علمی همزمان با برپایی نمایشگاه، انعقاد قراردادهای صادراتی و پذیرایی از چندین هیات خارجی هستیم. انعقاد تفاهم‌‌نامه برپایی نمایشگاه در خارج از ایران از جمله دیگر برنامه‌هایی است که در نمایشگاه امسال اجرایی خواهد شد.»
این مقام صنفی، برگزاری سمینار علمی همراه با پنل‌‌های تخصصی «فرصت‌‌های سرمایه‌‌گذاری مشترک و صادراتی صنعت لوازم‌‌خانگی در کشورهای همسایه با تمرکز بر اوراسیا» و همچنین رویداد تخصصی با تمرکز بر توسعه عمق ساخت داخل و رونمایی و توسعه تولید لوازم‌‌خانگی هوشمند را از دیگر برنامه‌های این نمایشگاه برشمرد.
