چگونه واسطه‌ها به بورس کالا نفوذ می‌کنند؟
بی‌ثباتی در قیمتگذاری زنجیره فولاد
قیمتگذاری روال منطقی و ثابتی ندارد
درباره قیمتگذاری در زنجیره فولاد نایب‌رئیس هیات‌‌مدیره ایران غلتک در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد: مهم‌ترین مشکل قیمتگذاری در زنجیره فولاد که بارها بر آن تاکید شده، موضوع دستوری بودن است. فرهاد منفرد در پاسخ به این پرسش که برخی مواقع فولادسازان از قیمت‌‌های جهانی استقبال می‌کنند و برخی مواقع مبنای کار خود را قیمت جهانی در نظر نمی‌گیرند، گفت: زمانی که قیمت‌‌های جهانی بالاست، معمولا فولادسازان از قیمت‌‌های جهانی استقبال می‌کنند؛ اما زمانی که قیمت ارز و دلار نوسانی است، چندان متقاضی قیمت‌‌های جهانی نیستند.
مشکل آن است که تولیدکننده شرایط ثابتی ندارد که خود را با بازار جهانی تطبیق دهد. متغیرهای بسیاری وجود دارد که سبب می‌شود قیمتها روال منطقی و ثابتی نداشته باشند.
وی در پاسخ به این پرسش که قیمتها را چگونه محاسبه می‌کنند، گفت: یک زمانی قیمت شمش برمبنای قیمت شمش خوزستان تعیین می‌شد و این قیمت مبنای قیمتگذاری در کل زنجیره فولاد و حتی قراضه و مواد اولیه قرار می‌گرفت.
هرچند در محاسبه فرمول‌‌گذاری قیمت فولاد همچنان قیمت شمش خوزستان مبنا قرار می‌گیرد، اما موضوع آن است که بخشنامه‌های متعدد که در زمینه قیمتگذاری وضع می‌شود، فضا را به‌طور کلی تغییر داده است، به‌‌گونه‌‌ای که هرچند در بازار بورس کالا برمبنای درصدی از قیمت جهان و سایر عوامل داخلی تعیین می‌شود، اما باز همچنان قیمتها دستوری است و این موضوع سبب می‌شود که دلال‌‌ها ورود کنند.
دلالان در بورس کالا حضور دارند؟
این کارشناس فولاد در ادامه خاطرنشان کرد: با وجود بورس کالا، همچنان این دلال‌‌ها هستند که در بازار نفوذ دارند. البته باید یادآور شد که منظور دلال‌‌های خرده‌‌پا در بازار نیستند، بلکه دلالان بزرگی که هم در بازار بورس و هم در زمینه صادر کردن بخشنامه‌ها نفوذ دارند و در این بازار دخالت می‌کنند و به نوعی تعیین‌‌کننده هستند.
منفرد در ادامه با تاکید بر این موضوع که باید تغییرات فولاد و ارز همسو باشند، تصریح کرد: موضوع آن است که در بازار داخلی شاهد هستیم که قیمت فولاد و ارز همانند الاکلنگ عمل می‌کند و این موضوع در تولید شمش، میلگرد و تیرآهن و حتی قراضه صحت دارد و بر قیمت آنها نیز تاثیرگذار است.
نوسان قیمتها به‌دلیل نفوذ دلالان
نایب‌رئیس هیات‌‌مدیره ایران غلتک در ادامه یادآور شد: برخی مدعی هستند که با وجود دستوری بودن قیمتها، دست دلالان از بازار کوتاه می‌شود، این در حالی است که باوجود بورس کالا به هیچ عنوان دست دلالان از بازار کوتاه نشده است و همچنان در این بازار نفوذ دارند و حتی با نفوذ این دلالان قیمتها نوسان پیدا می‌کند. در چنین شرایطی طبیعی است که تولیدکنندگان از سود لازم بهره‌‌مند نشوند. حتی در برخی شرایط تولیدکنندگان به‌‌صورت غیرمستقیم مجبور می‌شوند که به این واسطه‌ها متوسل شوند. اگر خریداری برای محصول خود نیابند، نیازمند این واسطه‌ها می‌شوند، چراکه این واسطه‌ها به‌‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در بازار حضور دارند.
روال ثابتی برای قیمتگذاری در بازار فولاد وجود ندارد
منفرد در ادامه با تاکید بر این موضوع که روال ثابتی برای قیمتگذاری در بازار فولاد وجود ندارد، گفت: نحوه قیمتگذاری ثبات ندارد و به همین دلیل زمینه را برای حضور دلالان فراهم می‌کند. این در حالی است که اگر روال قیمتگذاری براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شد، بدون شک حضور واسطه‌ها در بازار بسیار کمرنگ‌تر از اکنون می‌شد. بخشنامه‌ها متعدد است و تصمیم‌گیری‌‌ها در لحظه است و همین موضوع فرصت را برای حضور واسطه‌ها مهیا کرده است. حتی واسطه‌ها با اقدامات خود در این بازار دست به شایعه‌‌سازی زده و بازار را در دست خود می‌گیرند.
این کارشناس فولاد در ادامه خاطرنشان کرد: دولت طرح یک میلیونی مسکن را اعلام کرد و همین موضوع اگر در هر کشور دیگری عنوان می‌شد تمام بازارها از رکود خارج می‌شدند، اما در ایران این طرح جزو اولویت‌های آخر قرار گرفته است.
تاثیر عوامل خارجی بر قیمتها
منفرد در ادامه با اشاره به گران شدن مواد اولیه و تاثیر آن بر قیمت مواد اولیه عنوان کرد: یکی از عواملی که سبب گران شدن فولاد می‌شود، افزایش قیمت مواد اولیه و فروآلیاژهاست. برای نمونه قیمت نیکل و مولیبدن پس از جنگ روسیه و اوکراین سه‌‌برابر افزایش پیدا کرد و از کیلویی ۶۵۰ هزار تومان به ۵/ ۲ میلیون رسید. این مواد اولیه بسیار مورد نیاز فولادسازان آلیاژی و غلتک‌‌سازان است، طبیعی است که با گران شدن این مواد محصول نهایی این واحدها نیز افزایش پیدا کند، چراکه دلیلی ندارد زمانی که یک تولیدکننده مواد اولیه خود را گران می‌‌خرد، مجبور شود محصول نهایی خود را در بورس کالا و بازار داخلی گران به فروش برساند. با این روال بسیاری از واحدها در قراردادهای بلندمدت خود دچار مشکل می‌شوند.
وی در پایان یادآور شد: اتفاقاتی که در بازار ایران روی می‌دهد به هیچ عنوان قابل پیش‌‌بینی نیست، بخشنامه‌های غیرکارشناسی وضع و پس از مدتی ملغی می‌شود. فولادسازان با قیمت‌‌های گران مواد اولیه را خریداری کرده و با هزینه تمام‌‌شده بالا کالا را وارد بازار می‌کنند، اما مجبور به فروش با قیمت پایین‌‌تر هستند. از سوی دیگر با موضوعاتی همچون تامین به‌‌موقع برق و گاز در طول سال روبه‌رو هستند که روی هزینه تمام‌‌شده آنها اثرگذار است. با این روال حتی قادر به برنامه‌‌ریزی یک‌ساله برای خود نیستند و همین فقدان برنامه زمینه را برای حضور واسطه‌ها در بازار مهیا می‌کند.
