درستکارى دنیا را جاى بهترى می‌کند. بدون اعتماد مردم به یکدیگر، جامعه از هم پاشیده می‌شود. به همین دلیل درستکارى یکی از موضوعات جذاب تحقیقات دانشگاهى است و محققان اغلب در شرایط کنترل شده آزمایشگاهى به بررسی میزان درستکاری افراد جامعه می‌پردازند. البته جامعه مورد بررسی در این نوع تحقیقات بیشتر افراد مرفه و تحصیلکرده غربى هستند. آلن کهن (Cohn)و همکارانش از دانشگاه میشیگان از پژوهشگرانی هستند که به این موضوع علاقه‌مند بوده و در مورد رفتارهاى اقتصادى در کشورهاى مختلف جهان تحقیق کرده‌اند. در یکی از پژوهش‌های این گروه، ١٧ هزار نفر در ٣٥٥ شهر از ٤٠ کشور دنیا در بررسى درستکارى اجتماعى شرکت کردند. طبق گزارش همکاران تیم تحقیقاتى دکتر کهن در نشریه علم (Science)، افراد مختلفی از کشورهایی که دامنه آنها از کانادا تا تایلند و از روسیه تا پرو کشیده شده در این پژوهش شرکت کرده و کیفی را که پیدا کرده بودند، به یکی از کارکنان مراکزى عمومى مثل بانک‌ها، موزه‌ها و ادارات پلیس تحویل داده‌اند. کیف موردنظر در این آزمایش یک کیف پلاستیکى بود که محتویات داخل آن دیده می‌شد. محتویات این کیف شامل ٣ عدد کارت ویزیت (با آدرس ایمیل و نام یک مرد از آن کشور)، یک صورت اقلام خرید (به زبان آن کشور) و یک کلید بود. در بعضی موارد ١٣/ ٤٥ دلار، به پول محلى، در کیف قرار داشت.  نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که در ٣٨ کشور از ٤٠ کشور، کیف و بیشتر اوقات همراه با پولى که در آن بود، برگردانده شد. به‌طور دقیق‌تر در کشورهای مورد بررسی ۵۱ درصد با پول و ۴۰ درصد بدون پول بازگردانده شده است. این درحالی است که آمارها نشان می‌دهد درصد درستکاران در کشورهاى مختلف با یکدیگر تفاوت دارد. به‌عنوان مثال کشورهاى اسکاندیناوى بیشترین و آسیایی و آفریقایی کمترین درصد درستکاران را دارند. اما نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در کمال شگفتی تفاوت بین دو گروه در هر کشور کما بیش در حدود ۱۱ درصد بوده و در میان کشورهای مختلف این درصد ثابت بوده است. در ضمن، احتمال برگرداندن کیفى که پول بیشترى داشت حدود ۱۰ درصد بیشتر بوده است. البته باید به این نکته توجه داشت که آزمایش پول بیشتر فقط در ٣ کشور انجام شده است. اما محققان از این پژوهش نتیجه گرفته‌اند درحالی‌که کیفی گم شود که پول بیشتری در آن باشد، افراد بیشتری تمایل دارند تا کیف را به صاحب آن بازگردانند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که پول بیشتر درستکاری بیشتری می‌آورد.  نکته جالب دیگر این است که این نوع درستکارى فردى در میزان انتظارات از افراد انعکاس ندارد. هنگامى که دکتر کهن و تیم او روى یک گروه ٢٩٩ نفرى (که همگى داوطلبانان آمریکایى بودند) تحقیق کردند، اغلب پاسخ دهندگان پیش‌بینى کردند که هرچه پول کیف بیشتر باشد احتمال نگه داشتن آن بیشتر می‌شود. این سوال از ٢٧٩ اقتصاددان با تحصیلات دانشگاهی پرسیده شد و آنها نیز پاسخ کم و بیش مشابه با افراد عادی را دادند.  به نظر می‌رسد براى بقا، مقدارى بدبینى در رابطه با انگیزه‌هاى دیگران لازم است. به این ترتیب، احتمالا می‌توان رفتار مردم را این‌گونه توجیه کرد. در واقع یکی از بحث‌های مهم میان دانشمندان زیست و مردم‌شناس مانند دکتر کهن و اقتصاددانان این است که اقتصاددانان معتقدند مردم برای به‌دست آوردن سود شخصی تلاش می‌کنند. این درحالی است که مردم‌شناسان معتقدند انگیزه‌های درونی مانند انجام عمل خوب می‌تواند برخی از تصمیماتی را که اقتصاد متعارف نمی‌تواند توضیح مناسبی برای آن داشته باشد، به خوبی توجیه کند. این درحالی است که بسیاری از اقتصاددانان به این موضوع نپرداخته‌اند.

اخبار مرتبط