قدرت نوینی در شمال پدیدار می‌شود؟
با کاهش قدرت روسیه و تداوم جنگ اوکراین، این کشورها از استقلال سیاسی و قدرت عمل بیشتری برخوردار شده اند. این افزایش استقلال و قدرت ممکن است باعث نزدیکی این کشورها به هم و ایجاد ائتلافی قدرتمند در شمال ایران شود. یکی از این کشورها که روز به روز بر قدرت سیاسی اش افزوده می شود، قزاقستان است. نزدیکی قزاقستان به آذربایجان، دیگر کشوری که در حال قدرت گرفتن است، می تواند تحولاتی را در شمال ایران ایجاد کند.
نشنال اینترست در مقاله جدیدش به موضوع قزاقستان پرداخته است. این مقاله به قلم هارون کارچیچ (Harun Karčić) روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی است که در گزارش ها و مقالاتش به مسائل بالکان، ترکیه و خاورمیانه می‌پردازد.
در خلاصه این تحلیل آمده است: "قزاقستان تمام ویژگی های کلاسیک یک قدرت متوسط (middle power) را دارد: موقعیت استراتژیک، منابع طبیعی فراوان، و تعهد به اصول و همکاری بین المللی."
در زیر خلاصه ای از مطلب کارچیچ در نشنال اینترست را مرور می کنیم:
قزاقستان؛ یک قدرت متوسط جدید در آسیای میانه
قاسم جومارت توقایف، رئیس‌جمهور قزاقستان سعی دارد که با تبدیل کشورش به یک «قدرت متوسط» وجهه دیپلماتیک آن را ارتقا دهد. این اصطلاح بر کشورهایی اطلاق می شود که نه قدرت‌های بزرگ به حساب می آیند و نه کوچک، اما می‌توانند فراتر از یک قدرت صرفاً منطقه‌ای باشند. برای مثال، کانادا یک قدرت میانی است. استرالیا نیز نمونه دیگری در این زمینه است.
قدرت‌های متوسط غالباً با قدرت اقتصادی خود (مثلاً به دلیل منابع انرژی‌شان) شناخته می شوند. آنها معمولاً از طریق نیروی نظامی اعمال نفوذ نمی کنند، بلکه از طریق ابزارهای دیپلماتیک سعی در حل منازعات منطقه ای و جهانی و افزایش قدرت خود دارند.
قزاقستان تمام ویژگی های کلاسیک یک قدرت میانی را دارد: موقعیت استراتژیک، منابع طبیعی فراوان، و تعهد به اصول و همکاری بین المللی. قزاقستان به طور مداوم بر چندجانبه گرایی و حل مناقشات دیپلماتیک بین المللی تاکید کرده است. یکی از عوامل کلیدی که در ظهور قزاقستان به عنوان یک قدرت متوسط نقش دارد، تعهد این کشور به میزبانی و شرکت در کنفرانس های سیاسی بین المللی است. در سال های اخیر، قزاقستان خود را به عنوان یک کشور بی طرف برای گفتگو و میانجیگری معرفی کرده است. به عنوان مثال، در ژانویه ۲۰۱۷، این کشور میزبان مذاکرات سطح بالا در مورد جنگ داخلی سوریه بود که در آن، دولت سوریه، نیروهای مخالف، و بازیگران منطقه ای مانند روسیه، ایران و ترکیه شرکت کرده و در آستانه گرد هم آمدند.
همچنین، در سال ۲۰۱۳، قزاقستان مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۵ (ایالات متحده، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان) را میزبانی کرد که سرانجام به انعقاد و امضاء برجام منجر شد.
قزاقستان به عنوان یکی از اعضای غیردائم شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۸، عملکرد بسیار خوبی داشت و به همین ترتیب، در رسیدگی به بحران بشردوستانه در افغانستان پس از آشفتگی سیاسی این کشور در سال ۲۰۲۱ نقش آفرینی کرد.
قزاقستان موضع خود را در قبال بحران اوکراین، سیاست عدم به رسمیت شناختن دونتسک و لوهانسک به عنوان کشورهای مستقل، اعلام کرد اما همزمان روابطش با روسیه را ادامه داد. چنین ثبات شجاعانه ای در پیشبرد بی طرفی استراتژیک در منطقه ای حساس در کنار روسیه و چین باعث شده قزاقستان جایگاه سیاسی مخصوص خود را به دست آورد.
نزدیکی قزاقستان به آذربایجان و ظهور قدرتی جدید در قلمرو دریای کاسپین
نشنال اینترست بعد از مرور موقعیت استراتژیک قزاقستان و شرایط خاصی که در آن واقع است، بر این موضوع تاکید می کند که احتمال نزدیکی قزاقستان به آذربایجان زیاد است.
این دو در دو سوی دریای خزر قرار دارند و هر دو از جمله کشورهای جداشده از شوروی به حساب می آیند و همین امر، قرابت تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی آنها را نشان می دهد.
نویسنده نشنال اینترست ادامه می دهد: هر کدام از این دو کشور دارای منابع اقتصادی مختلف هستند. همزمان با قزاقستان، آذربایجان هم یک بازیگر مهم در قفقاز جنوبی و یک قطب مهم ترانزیتی برای تامین نفت و گاز است که اروپا و آسیا را به هم متصل می کند. توافق دوجانبه اخیر آذربایجان و قزاقستان می تواند این دو کشور را بیش از همیشه به هم نزدیک کند.
در واقع، نزدیکی آذربایجان و قزاقستان از طریق توافقات اقتصادی و همکاری های مختلف در زمینه راهسازی و کشتیرانی آغاز شده اما می تواند در سال‌های آینده وارد فاز سیاسی هم بشود که در این صورت، احتمال شکل گیری یک قدرت بزرگ در شمال ایران زیاد است.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
