سفر رئیس موساد به آمریکا برای ضربه زدن به مذاکرات برجام؟

با نزدیک شدن تلاش ها برای احیای برجام به خط پایانی، طرف های عضو مذاکرات بر شدت تلاش های خود می افزایند.

در انتظار پایان تابستان

مذاکرات احیای برجام به حساس ترین مراحل خود رسیده است و به نظر می رسد طرفین اصلی گفتگوها عزم خود را برای عبور از خط پایان جزم کرده اند. با این همه یک اتفاق غیرمنتظره، تغییر در محاسبات و یا تعلل از جانب هر کدام از طرف ها می تواند جریان امور را به سمت خلاف پیش بینی ها به پیش راند.

روز گذشته، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در گفتگو با یک روزنامه اتریشی تائید کرد:««ما به لحظه حساسی رسیده‌ایم و من خوشبین هستم، این آخرین میلی‌مترهاست.  این [توافق] جهان را کمی امن‌تر می‌کند».

با این همه بورل متذکر شده فرصتی برای مذاکرات بیشتر وجود ندارد و تنها چند روز برای رسیدن به توافق فرصت داریم. به گفته او: «من کسی نیستم که ضرب‌الاجل‌های موقت تعیین کند. اما می‌دانم که پس از تابستان، از سرگیری مجدد مذاکرات بسیار دشوار خواهد بود. ما تنها چند روز فرصت داریم، زیرا پس از پایان تابستان وارد یک سری تحولات سیاسی دیگر خواهیم شد».

مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا ضمن اذعان به توافق طرفین در مورد «بخش بسیار مهم» برای بازگشت به برجام در پیش از این، یادآور شد که مسائل باقی‌مانده می‌تواند توافق نهایی را از بین ببرد. پیش از این خبرگزاری بلومبرگ، به نقل از منابع آگاه نوشته بود که حل‌ و فصل اختلافات باقی‌مانده میان ایران و آمریکا ممکن است «هفته‌ها طول بکشد».

تهران در حال بررسی است

بورل در شرایطی نسبت به ضرورت تسریع در تصمیم گیری در پایتخت ها را هشدار داده که روز گذشته، نورنیوز، رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در حساب کاربری توئیتر خود نوشت: «بررسی دقیق پاسخ‌های آمریکا به محورهای اصلاحی ایران در خصوص ایده‌های هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپایی همچنان در سطوح کارشناسی در جریان است و این روند حداقل تا پایان هفته جاری ادامه خواهد داشت».

با این حال، به رغم اعلام این خبر از سوی نورنیوز، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، روز گذشته گفت نمی‌تواند زمان مشخصی را برای اینکه چه زمانی پاسخ ایران داده خواهد شد، اعلام کند. به گفته ناصر کنعانی «موضوع پاسخ طرف آمریکایی در جلسات تخصصی و کارشناسی در حال بررسی است، زمان مشخصی را نمی‌توانم اعلام کنم برای اینکه بگویم چه زمانی پاسخ ایران داده خواهد شد اما در اولین فرصتی که جمع‌بندی شکل بگیرد و جزئیات بررسی شود، پاسخ داده خواهد شد».

در اوایل ماه اگوست، پس از نزدیک به ۱۶ ماه مذاکره بر سر احیای برجام، اتحادیه اروپا پیش نویسی را که «متن نهایی» توافق توصیف کرده، برای تصمیم گیری به پایتخت های عضو مذاکرات ارسال کرد. اتحادیه اروپا پس از دریافت پاسخ ایران آن را «معقولانه» توصیف کرد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در ۲۴ آگوست هم گفته که دولت بایدن پاسخ خود را به نظرات ایران در مورد پیش‌نویس اتحادیه اروپا ارسال کرده است.

خوش بینی در واشنگتن

در همین شرایط، جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا در گفت‌وگو با شبکه خبری سی‌ان‌ان، ضمن ابراز خوش بینی نسبت به روند احیای احتمالی برجام، بار دیگر اذعان داشته که مذاکره‌کنندگان در مقایسه با دو هفته پیش به امضای توافق نزدیک‌تر شده‌اند. با این حال او متذکر شد که با وجود تمایل تهران برای رفع موانع اساسی، برخی اختلاف نظرها میان طرف‌ها همچنان پابرجاست.

کربی، حل مشکلات خاورمیانه و بهبود وضعیت منطقه را وابسته به توافق هسته ای با ایران توصیف کرده و گفته جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده همچنان بر این باور است که دیپلماسی و بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، مطلوب‌ترین رویکرد در تعامل با جمهوری اسلامی است.

میانجیگران منطقه ای آستین ها را بالا زده اند

به موازات تلاش های بین المللی، بازیگران منطقه ای هم در این لحظات به تلاش های خود برای اثر گذاشتن بر جریان مذاکرات ادامه می دهند. روز گذشته محمد بن عبدالعزیز الخلیفی،‌ معاون وزیر خارجه قطر با انریکه مورا،‌ هماهنگ کننده مذاکرات احیای برجام در اتحادیه اروپا و رابط گفتگوهای غیرمستقیم تهران واشنگتن تلفنی گفتگو کردند.

الخلیفی در این تماس تلفنی از تلاش‌های اتحادیه اروپا برای نزدیک تر کردن همه طرف‌ها برای امضا توافق احیا برجام قدردانی کرد. این در حالی است که یک روز پیش از آن، در روز شنبه الخلیفی برای دومین بار طی یک ماه گذشته به تهران سفر کرده با علی باقری کنی معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی دیدار کرده بود. خبرگزاری رسمی قطر (قنا) گزارش داد که در این دیدار الخلیفی بر اهمیت پیشبرد احیای توافق هسته ای برجام تاکید کرده و با بیان اینکه این توافق به نفع امنیت و ثبات منطقه است، گفته: «قطر منتظر است که به زودی بین آمریکا و ایران توافق شود.»

همچنین شب گذشته وزیر خارجه عمان با همتای ایرانی خود گفتگوی تلفنی کرده و بر ادامه تلاش‌های جدی در خصوص احیای برجام تاکید کرده است.

حسین امیرعبدالهیان، وزیر خارجه ایران نیز با بیان این‌که پاسخ طرف آمریکایی با دقت در حال بررسی است، گفته تهران با پایان یافتن بررسی و جمع‌بندی نظرات خود را اعلام خواهد کرد. حسین امیرعبداللهیان در گفت‌وگو با بدر البوسعیدی ضمن تاکید دوباره بر تضمین «انتفاع اقتصادی» ایران و رعایت «خطوط قرمز» جمهوری اسلامی بار دیگر یادآور شده: «تا در مورد همه‌چیز توافق نشود، نمی‌توان از رسیدن به توافق خوب و پایدار سخن گفت».

سفر رئیس موساد به واشنگتن

همزمان با تلا شها برای نهایی کردن توافق بر سر احیای برجام، اسرائیل، در مقام سرسخت ترین مخالف برجام اولیه و احیای کنونی این توافق بر دامنه اقداماتش شدت بخشیده است.

در طول هفته گذشته مقاماتی در سطح وزیر دفاع و مشاور امنیت ملی این رژیم، با سفر به واشنگتن تلاش داشتند که کاخ سفید را نسبت به بازگشت به برجام منصرف نمایند. روزنامه جرازلم پست هم گزارش داده یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل درخواست کرده تا در جریان سفر به نیویورک و حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با جو بایدن٬ رئیس‌جمهور آمریکا٬ دیدار کند. در روزهای اخیر گزارش شده بود که بایدن درخواست تماس تلفنی لاپید را رد کرده بود. بنا بر گزارش جرازالم پست، لاپید امیدوار است روز ۲۰ سپتامبر با جو بایدن دیدار کند.

همچنین یک مقام ارشد اسرائیل به خبرگزاری فرانسه گفت که داوید بارنیا، رئیس موساد، به منظور شرکت در نشست‌هایی غیرعلنی در کنگره ایالات متحده درباره ایران تا یک هفته آینده به واشینگتن سفر می‌کند. در روزهای اخیر بارنیا توافق هسته ای با ایران را یک «فاجعه استراتژیک» برای اسرائیل خوانده بود. با این حال رسانه‌های اسرائیل ادعا کرده اند که در روزهای اخیر یائیر لاپید نخست‌وزیر این رژیم دیوید بارنیا را به‌خاطر اظهارنظر درباره ایران و حمله به دولت بایدن توبیخ کرده چراکه از دستورالعمل‌های تل‌آویو در مورد ایران تخطی کرده است. بارنیا گفته بود آمریکا در حال عجله برای دستیابی به توافقی با ایران است که  «برای اسرائیل بسیار بد و بر اساس دروغ» است.