منتقدان اقتصادی آماده همکاری برای رفع مشکلات هستند
محمدرضا سبزعلیپور اقتصاددان و رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در واکنش به سخنان روز گذشتۀ آقای روحانی که پس از اعتراضات چند روزۀ بازاریان ایراد گردید گفت: پیشرفت در بُعد اقتصادی، لازمه بقا و شکوفایی یک نظام اجتماعی و سیاسی است. پیشرفت اقتصادی با شاخص های متعددی سنجیده میشود. رشد تولید سرانه در جامعه، نرخ بیکاری، نرخ تورم، توزیع درآمد بین آحاد مردم جامعه، متوسط میزان تحصیلات نیروی کار، دسترسی به خدمات آموزشی و بهداشتی، امید به زندگی، میزان تولیدات فرهنگی، تأمین زندگی در زمان بازنشستگی و بیکاری از جمله شاخص های پیشرفت اقتصادی است.
در دنیای امروز که ارتباطات، وسیع، گسترده و سریع شده است جوامع مختلف از اوضاع همدیگر بخوبی مطلع اند. رشد و پیشرفت اقتصادی در یک جامعه نسبت به جوامع دیگر نشان از توانمندی بیشتر نظام اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در بهبود وضع مردم آن جامعه دارد. پیشرفت و توسعۀ اقتصادی موجب اعتماد به نفس جامعه و مردم میشود. پیشرفت اقتصادی موجب حفظ سرمایه های انسانی و جلوگیری از فرار مغزها و حتی جذب مغزهای خارجی به کشور شده و سرمایه های انسانی جامعه را تقویت میکند که خود متعاقباً موجب پیشرفت بیشتر جامعه نیز میشوند. پیشرفت اقتصادی باعث افزایش توان مادی جامعه برای تقویت توان دفاعی، تقویت منابع مادی و انسانی برای توسعۀ فرهنگی و فکری جامعه میشود. پیشرفت اقتصادی موجب بهبود شرایط زندگی خانواده ها و زمینه ساز تقویت بنیاد خانواده و کاهش فسادهای اجتماعی، اخلاقی و مالی میشود.
باتوجه به اهمیت پیشرفت اقتصادی، یکی از دغدغه های مهم جامعه و مدیران آن به ناچار و بدرستی پیشرفت اقتصادی است. برخی از ابعاد مهم در چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور، مربوط به شاخصهای پیشرفت اقتصادی است؛ بطوریکه جایگاه ایران به مقام نخست در منطقه برسد. بسیاری از تذکرات، توصیه ها و نصایحی که در تریبونهای عمومی مطرح میشود مربوط به معیشت مردم و عملکرد جامعه در حوزه پیشرفت اقتصادی است. باتوجه به نرخ بالای رکود، تورم و بیکاری و نرخ رشد ناچیز اقتصادی در شرایط فعلی و کاهش شدید پول ملی میتوان گفت که در بیشتر سالهای دهۀ گذشته پیشرفت و توسعۀ اقتصادی کشور با آنچه میتواند مطلوب باشد فاصله زیادی داشته است. چنین شرایطی طبیعتاً این سوال مهم را مطرح میکند که چالشهای پیشرفت اقتصادی کشور کدامند؟ پاسخ به این سؤال و ریشه های آن را میتوان در پیشینه تاریخی، ساختار سیاسی یا فرهنگی جست‌وجو کرد و آثار آن ریشه ها را در حوزه پیشرفت اقتصادی تحلیل نمود و همچنین اثر پیشرفت یا عدم پیشرفت اقتصادی را نیز بر علل ریشه‌ای در حوزه های تاریخی، سیاسی و فرهنگی بررسی کرد. ولی محدودۀ این گفتار، بررسی چالشهایی است که مستقیماً پیشرفت و توسعۀ اقتصادی را محدود میکند بدون آنکه به جست وجوی عمیق‌تر ریشه این چالش ها در حوزه های تاریخی، سیاسی و اجتماعی بپردازد.
وی افزود: در حوزه اقتصاد، چالشهای اصلی پیشرفت را میتوان در دو لایه طبقه بندی کرد. لایه اول مبانی ذهنی و فکری، و لایه دوم نمودهای مهم لایه ذهنی و فکری است. از منظر آنچه که عرض خواهد شد، چالشهای پیشرفت اقتصادی ایران تورم، بیکاری، رکود، توزیع درآمد، کمبود سرمایه‌گذاری نیست!! همه این نشانه ها و عوارض، ناشی از چالشهای ذهنی و فکری در حوزه پیشرفت اقتصادی است. اینکه در اقتصاد چگونه باید تورم را کنترل کرد، دیگر مسئلۀ مبهم و حل نشده‌ای نیست. بر اساس گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۶، تورم در بیش از ۱۷۰ کشور جهان، زیر ۸ درصد بوده است. یعنی بیش از۱۷۰ کشور جهان توانسته‌اند تورم را به هر شکل ممکن مهار و مدیریت نمایند. یا مشکل افزایش سرمایه گذاری و کاهش بیکاری در بسیاری از کشورهای در حال توسعه یا تازه توسعه یافتۀ موفق نظیر کره جنوبی، برزیل، چین و ترکیه حل شده است. آنچه مهم است و باید حل شود مبانی ذهنی و فکری است که بستر تنظیم و اِعمال راه حل مشکلات بالا را میسر می‌سازد.
علیپور تأکید نمود: دولتها میتوانند نقش تعیین کنندۀ مثبت یا منفی و بازدارنده ای در پیشرفت اقتصادی ایفا نمایند. نقش دولتها حاصل ذهنیت دولتمردان و مدیران اَرشد در مورد نقش دولت است. یک ذهنیت، دولت را عامل توسعه و پیشرفت میداند. براساس
این ذهنیت، دولت برای پیشرفت، طرحهای عمرانی و سرمایه گذاری را رأساً انجام میدهد. برای نشان دادن پیشرفت بیشتر، باید تعداد طرحهای انجام شده یا افتتاح شده توسط دولت افزایش پیدا کند. تعداد سد‌ها، ورزشگاهها و کارخانه های احداث و افتتاح شده توسط دولت، آمار پیشرفت آن جامعه را نشان میدهد. اما ذهنیت دیگری، دولت را «خدمتگزار و زمینه ساز توسعه» میدانند. در این ذهنیت، نقش دولت زمینه سازی برای فعالیت مردم در پیشرفت اقتصادی کشور است. در این ذهنیت دولت در خدمت عاملین پیشرفت اقتصادی قرار میگیرد و نه آنکه خود مستقیماً عامل توسعه باشد. براساس این ذهنیت دولت فقط در زمینه احداثِ امکانات زیربنایی فیزیکی مانند: ساخت و احداث شبکه راه ها و بنادر و ارائه خدمات زیربنایی مانند آموزش و بهداشت و امنیت فعالیت میکند و سیاستهای مالی، پولی و واردات و صادرات و روابط بین‌الملل را در جهت تسهیل توسعه و پیشرفت تنظیم میکند و در اصل سیاستگذار و بسترساز میشود. برپایه این ذهنیت بیشترین سعی دولت به میدان کشاندن ظرفیتها و توانایی موجود در در دست مردم در عرصه پیشرفت و توسعۀ اقتصادی است. درصورت فعال شدن استعداد ها و توانایی های مردم در عرصه پیشرفت اقتصادی و زمینه سازی و حمایت دولت از آنها، پیشرفت شتاب گرفته و جامعه با همه توان و ظرفیتهای خود و نه فقط توان محدود دولت با سرعت تمام به پیش میرود.
این اقتصاددان اظهار داشت: شخصاً اعتقاد دارم که دولت باید « سیاستگذار، خدمتگزار و زمینه ساز توسعه» باشد. یعنی دولت میبایست بسترساز فعالیت مردم و بخش های خصوصی در پیشرفت و آبادانی اقتصادی کشور بوده و در خدمت عاملین پیشرفت اقتصادی قرار گیرد و نه آنکه خود را مستقیماً عامل توسعه بداند. دولت دوازدهم نیز از این قاعده مستثنی نبوده و باید بسترساز فعالان اقتصادی آنهم فعالان بخش خصوصی باشند نه رقیب و مانع فعالیت آنها، لذا باتوجه به مشکلات و بیماریهای اقتصاد ایران، اینجانب کسی بودم که تلاش میکردم که از سالها پیش تا به امروز فریاد بزنم و منصفانه انتقاد کنم تا سیاستمداران و دولتمردان را از اوضاع کشور و از بحرانها و حوادثِ در پیش آگاه نمایم لکن آنچه بیش از سایر موارد، مورد توجه و تأکیدم بوده عدم وابستگی دولت روحانی به نفت و درآمد های نفتی است چرا که از نگاه منِ حقیر، وابستگی به نفت تبعات زیادی را متوجه اقتصاد ایران کرده و اگر وابستگی به نفت ادامه داشته باشد ثبات آیندۀ ایران بیش از پیش خدشه دار خواهد شد.
وی همچنین عنوان کرد: بطور قطع میدانم که مشکلات اقتصادی ایران علی الخصوص درمان رکود و تورم، تنها راهکار اقتصادی نداشته و راهکارهای سیاسی، بین المللی و.... غیره ای نیز دارد که در آیندۀ نزدیک بطور مفصل راجع به آن صحبت خواهم کرد ولیکن صراحتاً اعلام میکنم که دولت روحانی به تنهایی توان نجات اقتصاد ایران را ندارد و تا موانع و مشکلات سیاستِ داخلی و خارجی حل و فصل نشود اوضاع به همین شکل و شاید بدتر از این باقی خواهد ماند فلذا باتوجه به عمرِ نسبتاً کوتاه دولت دوازدهم و همچنین باعنایت به گرفتاریهایی که دولت با آن روبرو شده و توان ابراز و اعلان آنها را هم ندارد پس داد و فریاد بیش از حد و انتقادات پی در پی ما در عمر باقیماندۀ دولت دوازدهم، هیچ مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه همگی باید دست به دست هم دهیم تا مشکلات اقتصادی کشور را یکی پس از دیگری برطرف کنیم.
سبزعلیپور با اشاره به مدیریت دولت تدبیر و امید طی پنج سال گذشته تصریح کرد: متأسفانه عملکرد غلط دولت و دهها مورد از سیاستها و برخوردهای ناپختۀ دولتمردان، رفته رفته زمینه ناهنجاریهای اقتصادی را بوجود آورده که محصول آن، وقایع چند ماه اخیر و تجمعات خیابانی بازاریان طی روزهای جاری شده است، هرچند که دولت به انحاء مختلف سعی کرده تا تمام تقصیرها را به گردن دیگران بیاندازد و یا حداقل شریکی را در خصوص اتفاقات اخیر برای خود دست و پا کند و یا اینکه دلایل گرانی ارز و گرانی های وحشتناک روزهای گذشته را غیر اقتصادی اعلام نماید تا از این طریق خود را از اتهامات مبرا و عملکرد گذشتۀ دولت را موفق جلوه دهد!! بله، دلیل این بحران تا حدود زیادی اقتصادی نیست بلکه بیشتر نشأت گرفته از سوء مدیریت مسئولین امر میباشد!! با این حال میتوان به فاکتورهایی اشاره و استناد نمود که نقش دولت را حتی بیش از تحریمها در بوجود آمدن بحرانهای اقتصادی چند ماه گذشته در بازار سکه و ارز و کاهش ارزش پول ملی مشخص میکند که پیشتر در مصاحبه ها و سخنانم به کررات به این موارد اشاره نموده ام و اینک جهت پرهیز از انتقاد مجدد از دولت، از یادآوری و اشاره به آنها در این نوشته خودداری میکنم.
علیپور گفت: لازم به ذکر است که در حال حاضر لاستیک چهار چرخ اقتصاد و امورات پولی، بانکی و ارزی کشور پنچر میباشد و تا زمانیکه پنچری این لاستیک ها بطور اصولی گرفته نشود، ماشین اقتصاد و بازار ارز زمین گیر خواهند شد. متأسفانه دولت محترم بجای پنچرگیری اصولی، هر از چندگاهی این چهار چرخ را باد میکند و تا کمی ماشین از زمین بلند میشود، اعلام مینماید که همه مشکلات حل شده اما دریغ از اینکه چند روز بعد دوباره باد لاستیک های سوراخ و پنچر این ماشین خالی و مجدداً اقتصاد زمین گیر میشود!!
حال چند روزی است که بحث استعفاء و جابجایی دولتمردان بویژه مقامات اقتصادی جهت سر و سامان دادن به مشکلات اقتصادی و پولی و ارزی کشور مطرح شده که از این بابت باید صراحتاً عرض کنم که دیگر جابجایی اشخاص به تنهایی افاقه نمیکند زیرا تا زمانیکه ماشین اقتصاد ایران پنچر میباشد، جابجایی رانندۀ این خودروی پنچر هیچ گرهی از مشکلات را باز نخواهد کرد.
زیرا دیگر نسخۀ اشخاصی همچون اعضاء تیم اقتصادی حال حاضر دولت و یا دیگر حضرات دولتی، شفابخش این اقتصاد مریض و رافع مشکلات علی الخصوص گرانی و تورم و معضلات پولی و ارزی کشور نیست زیرا بطور کلی، تیم اقتصادی دولت اصلی و ابدا طی پنج سال گذشته نمرۀ قابل قبولی دریافت نکرده و این تیم برای درمان خود نیازمند طبیب و نسخه و درمان میباشد!! پس بارها گفته ام که با جابجایی حسن به جای حسین و نقی جای تقی، مشکلات اقتصادی و ارزی و پولی ایران حل و فصل نخواهد شد زیرا باید ابتدا سیاستهای غلط را تغییر دهند و چهار چرخ پنچر ماشین اقتصاد را بطور اصولی پنچرگیری بکنند سپس کنترل این ماشین را به راننده های باتجربه ای بسپارنند تا گرهی از مشکلات باز شود در غیر اینصورت، فعلاً باید منتظر بروز مشکلات و بحرانهای بیشتری در عرصه اقتصاد و سیستم پولی و ارزی کشور باشیم.
رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در پایان اظهار داشت: روز گذشته رئیس جمهور محترم در اولین اظهارات خود پس از تجمعات خیابانی بازاریان، بمنظور دفع بحران و غلبه بر مشکلات اقتصادی، ظاهراً دست دوستی بسوی همۀ جناحها و منتقدین دراز کردند که نه تنها از این بابت خوشحالم بلکه احساسم بر این است که سخنان روز گذشته آقای روحانی بوی آشتی میداد و برعکس همیشه بنوعی آشتی جویانه سخن گفتند!! خدا را از این بابت شُکر میکنم زیرا اولین اصل مردم سالاری و موفقیت دولت، به رسمیت شناختن حق مخالفین و منتقدان خویش است. یعنی اینکه دولت یا حاکمیت حق ندارد بخش اعظمی از جامعه را فقط بخاطر اینکه منتقد عملکردها میباشند را از عرصه سیاسی کشور حذف کند بلکه به تعبیر دیگر باید بپذیریم که در کنار دولت، صداها و حرفهای دیگری هم هستند که حق حیات دارند و چه بسا در برخی موارد نظرات و دیدگاه های آنها درست و قابل استفاده نیز میباشد.
فلذا باعنایت به سخنان آشتی جویانۀ آقای روحانی، اینجانب بعنوان نقاد ومنتقد اقتصادی دولت برای چندمین بار طی پنج سال گذشته، مجدداً اعلام میکنم که دست ما برای حل مشکلات اقتصادی و دفع بحران همچنان بسوی دولت دراز است لکن امیدوارم که دولت جناب آقای روحانی نیز برای ایجاد اتحاد و غلبه بر مشکلات دستش را قلباً و بطور واقعی بسوی ما و همه فعالان اقتصادی منتقد دراز کند. مع الوصف باعنایت باینکه بزرگان و دلسوزان نظام جهت ایجاد وفاق، آرامش و غلبه بـرمشکلات مکرراً ما را به تعامل و همکاری با دولت توصیه و تشویق مینمایند از همین تریبون صراحتاً خدمت آقای روحانی عرض میکنم که منتقدین اقتصادی از جمله بندۀ حقیر جهت رفع مشکلات اقتصادی و دفع بحران موجود آماده همکاری با دولت تان میباشند البته فقط به شرطی که شما و دولتمردان تان همچون گذشته باز هم دست رد به سینۀ ما نزنید!!! درکل به لحاظ اینکه هنوز دیر نشده و امید به بهبود اوضاع و رفع مشکلات وجود دارد از همین رو بخش اقتصاد و فعالان اقتصادی آماده تعامل با دولت جنابعالی میباشند لکن تعامل بلندمدت و ماندگار، همیشه دو طرفه بوده و نوعی درک متقابل را میطلبد و داشتن تعامل نیز دلیل بر این نیست که ما مشکلات، معضلات و بعضاً بی تدبیریها را به دولت و دولتمردان محترم گوشزد و متذکر نشویم. مع الوصف گذر زمان همه چیز را ثابت و صحت و سقم اظهارات روز گذشتۀ جنابعالی را مشخص خواهد کرد. یعنی تا چند روز دیگر، هم صحت سخنان دوستانه و آشتی جویانه آقای روحانی و هم صداقت ما در یاری رساندن و همکاری با دولت ایشان مثل روز روشن خواهد شد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر