چین؛ سلطان بازار خودروهای برقی
به گزارش وبگاه الجزیره قطر، شرکت تسلا که شاید شناخته‌شده‌ترین تولیدکننده خودروهای برقی در بازارهای غربی باشد، فروش خود را در سه ماه اول سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۲۳ به میزان ۲۰درصد کاهش داد و قیمت سهام آن از ابتدای سال تا کنون بیش از ۲۵درصد کاهش یافته است. به‌گفته کارشناسان، این شرایط حداقل تا حدی به دلیل ظهور فضای بسیار رقابتی است، زیرا شیائومی که در اصل یک تولیدکننده گوشی‌های هوشمند است و دفتر مرکزی آن در پکن قرار دارد، اولین خودروی برقی خود - SU۷ - را همین چند هفته پیش عرضه کرد. رقابت تولیدکنندگان چینی، سازندگان غربی خودروهای برقی را مجبور کرده است که بنشینند و نظاره‌گر باشند. ایلان ماسک، رئیس تسلا، در دیداری با تحلیلگران در ژانویه امسال اظهار کرد: مشاهده ما به‌طور کلی این است که شرکت‌های خودروساز چینی، رقابتی‌ترین شرکت‌های خودروسازی در جهان هستند و من فکر می‌کنم آنها خارج از چین موفقیت چشمگیری خواهند داشت.
میزان محبوبیت و ایمنی خودروهای برقی چینی
به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، مشاور انرژی مستقر در پاریس، خودروهای برقی چینی در حال حاضر ۶۰درصد از فروش جهانی را تشکیل می‌دهند. تسلا و BYD طی چند سال اخیر برای کسب سهم بازار رقابت تنگاتنگی را آغاز کرده‌اند. طبق گزارش شرکت تحقیقات بازار «ترند فورس»، در فوریه سال ۲۰۲۴، تولیدکنندگان چینی در حال حاضر سه جایگاه از پنج جایگاه برتر را برای سهم بازار جهانی در اختیار دارند که «بی. وای. دی» با سهم ۱۷درصد، در صدر قرار دارد.
این در حالی است که فولکس‌واگن آلمان با سهم ۴.۶درصد از بازار در جایگاه پنجم قرار دارد. در مقام مقایسه، تولیدکنندگان چینی تنها ۰.۱درصد از فروش جهانی خودروهای برقی را در سال ۲۰۱۲ - فقط ۱۲ سال پیش - در اختیار داشتند. طبق گزارش ۱۲۳۶۵Auto، یک وب‌سایت چینی که کیفیت خودرو را با استفاده از سیستمی که تعداد ایرادهای موجود به ازای هر ده‌هزار خودروی فروخته‌شده را شمارش می‌کند، می‌گوید خودروهای تسلا با کمترین میزان نقص در رتبه‌های اول و سوم (برای مدل‌های مختلف خودرو) قرار دارند. بااینحال درصد تفاوت در خطاهای بین تسلا و سایر خودروهای برقی چینی ناچیز و حاشیه‌ای محسوب می‌شود.
در‌حال‌حاضر، برخی از مدل‌های خودروهای برقی چینی برای مصرف‌کنندگان خودرو در اروپا در دسترس هستند؛ اما در ایالات متحده نه. نزدیک‌ترین کشور به ایالات متحده که در آن خودروهای برقی چینی فروخته می‌شود مکزیک است -که این خودروها آنجا تا حدودی ارزان‌تر هستند. قیمت مدل دلفین مینی، ساخت شرکت «بی. وای. دی» در مکزیک ۲۱هزار دلار است. این در حالی است که ارزان‌ترین خودروی مشابه در مقام مقایسه، نیسان لیف با قیمت ۲۹هزار دلار یا شورولت بولت با حدود ۲۷هزار دلار است. بااینحال به دلیل رقابت ناشی از سایر رقبای چینی، قیمت دلفین مینی در چین فقط ۹۶۴۰هزار است.
چرا خودروهای برقی چینی رقابتی هستند؟
بخش خودروهای برقی در چین از حمایت‌های مالی گسترده از جمله یارانه‌های عظیم در کنار معافیت‌های مالیاتی برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برخوردار است. طبق گزارش‌ها از سال ۲۰۲۴، خریداران چینی از پرداخت مالیات بابت خرید خودروهای تمام برقی با رنج حداقل ۲۰۰کیلومتر برای هر بار شارژ معاف هستند. در ژوئن سال گذشته، چین بسته حمایتی به ارزش ۷۱.۸میلیارد دلار از معافیت‌های مالیاتی نقل‌و‌انتقال را ارائه کرد که قرار است طی چهار سال اجرایی شود. بر این اساس خودروهای برقی با قیمت حداکثر ۴۱۴۴دلار در سال جاری تا سقف ۲۰۷۲دلار در سال‌های ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ از معاف مالیاتی برخوردار خواهند بود.
بر اساس گزارش مؤسسه کیل، یک اندیشکده آلمانی که به چین مشاوره می‌دهد، دولت چین همچنین یارانه‌هایی به ارزش حداقل ۳.۷میلیارد دلار به شرکت BYD اعطا کرده است. خودروهای برقی چینی نسبت به نمونه‌های مشابه غربی ارزان‌تر هستند، زیرا بخش عمده‌ای از فرآیند تولید مربوط به ساخت باتری خودرو توسط خود شرکت‌های چینی انجام می‌شود. اگرچه بزرگ‌ترین معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو در آفریقا واقع است، این شرکت‌های چینی هستند که کبالت را در این معادن پردازش می‌کنند. علاوه بر این، چین کنترل سومین معدن بزرگ لیتیوم در جهان واقع در یاجیانگ، استان سیچوان در جنوب غربی چین را در اختیار دارد. لیتیوم و کبالت مواد اولیه ضروری برای ساخت باتری‌هایی هستند که برق خودروهای الکتریکی را تامین می‌کنند.
کشورهای غربی کجا ایستاده‌اند؟
خودروسازان غربی نیز برای تولید خودروهای برقی، از دولت‌های خود معافیت‌های مالیاتی دریافت می‌کنند. به عنوان مثال، قانون کاهش تورم ایالات متحده که در سال ۲۰۲۲ به تصویب رسید، به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد در قبال خرید خودروهای الکتریکی جدید و دست‌دوم، از ۳۷۵۰ تا ۷۵۰۰دلار اعتبار مالیاتی برخوردار شوند. این ارقام تقریبا دو تا سه برابر بیشتر از ارقامی است که مصرف‌کنندگان چینی از آن برخوردار هستند. در همین حال، دولت ایالات متحده در حال بررسی تدابیر شدیدتری برای کاهش شتاب و آهنگ موفقیت خودروهای برقی چینی در مقابل خودروهای تولید داخل در آمریکاست.
همچنین در راستای محافظت از سهم بازار خودروی ایالات متحده، دولت بایدن برای افزایش تعرفه واردات خودروهای برقی چینی از جانب نمایندگان کنگره تحت‌فشار قرار دارد. در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، دولت او ۲۵درصد تعرفه مضاعف برای خودروهای چینی وضع کرد. در حال حاضر ایالات متحده روی تمام خودروهای وارداتی تعرفه ۲.۵درصدی اعمال می کند. این در حالی است که طبق قوانین جدید، تعرفه واردات خودروهای چینی به ۲۷.۵درصد افزایش خواهد یافت. دونالد ترامپ حتی وعده وضع تعرفه‌های ۱۰۰درصدی برای خودروهای چینی تولیدی در مکزیک را داده است.
بااینحال، اتحادیه اروپا برای تمامی خودروهای وارداتی تعرفه ۱۰درصدی وضع می‌کند. این شرایط میتواند راه را برای ورود خودروهای برقی چینی بیشتری در اروپا باز کند زیرا تعرفه‌های فعلی کمتر از تعرفه‌های ایالات متحده است. بااینحال یکی از نگرانی‌هایی که در میان سیاستمداران اروپایی مطرح شده، بهره‌مندی بازار خودروهای برقی چین از حمایت‌های «ناعادلانه» دولتی است و این پرسش را مطرح کرده که آیا لازم است تعرفه‌های خودروهای چینی در آینده افزایش یابد؟
اما ماه گذشته، وزارت بازرگانی ایالات متحده اعلام کرد در حال انجام بررسی و تحقیقاتی در خصوص مخاطرات احتمالی امنیتی خودروهای چینی برای امنیت ملی کشور است. در ماه فوریه، بایدن طی سخنانی نسبت به مخاطراتی که متوجه خودروسازی ایالات متحده است هشدار داد و گفت: « سیاست‌های چین میتواند بازار ما را با وسایل نقلیه‌اش اشباع کند و امنیت ملی کشور را به عنوان مثال از طریق گردآوری جمع‌آوری داده‌های حساس شهروندان، و زیر‌ساخت‌های کشور و ارسال برای چین، به مخاطره بیندازد.»
آینده خودروهای برقی
خودروهای برقی ساخت ایالات متحده، تنها با رقابت تولیدکنندگان چینی مواجه نیستند. هزینه‌های مرتبط همچنان مانع بزرگی برای استفاده گسترده‌تر از خودروهای برقی از جانب مصرف‌کنندگان است و خودروهای بنزینی، کماکان مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند. بااینحال، مواد خام برای تولید باتری‌های خودروهای برقی مانند نیکل، لیتیوم و کبالت برای استخراج از معادن رفته‌رفته ارزان‌تر می‌شوند. طبق گزارش ماه مارس موسسه گلدمن ساکس با عنوان «شش گام بعدی برای مقابله با تورم کالاهای حامی طبیعت»، هزینه بسته باتری‌ها ۳۰درصد از هزینه کل تولید یک خودروی برقی را تشکیل می‌دهد. این گزارش تخمین می‌زند که با کاهش هزینه‌های تولید باتری، این نسبت در فاصله سال‌های ۲۰۴۰-۲۰۳۰ به ۱۵ تا ۲۰درصد کاهش یابد.
رشد و رونق بازار خودروهای برقی فقط محدود به ایالات متحده، اروپا و چین نیست. هند هم شاهد رشد قابل‌توجهی در بازار خودروهای برقی بوده است. طبق اعلام فدراسیون انجمن‌های فروشندگان خودرو (FADA) که در دهلی مستقر است، در فاصله ماه‌های آوریل ۲۰۲۳ تا مارس ۲۰۲۴، بازار خودروهای برقی هند با ۹۱درصد افزایش سالانه نسبت به سال گذشته به ۱.۵میلیون خودرو در سال گذشته رسیده است. در مقایسه، ایالات متحده ۱.۸میلیون و چین ۸میلیون خودرو فروخته‌اند. علاوه بر این، هند نیز وارد بازار صادرات خودرهای برقی شده است. شرکت چند‌ملیتی «استلانتیس» که حاصل ادغام دو گروه پی‌اس‌ای و فیات‌کرایسلر است، اخیرا صادرات خودروهای برقی را از هند با نام تجاری سیتروئن آغاز کرده است.
