نقدی بر تصویر زن در مرد هزار چهره و پیامک از دیار باقی

دکتر مانی مهرپویا (رفتارشناس)

چندین سال است که تلویزیون ایران در روزهای تعطیلات نوروزی سریال‌های مخصوص این روزها را پخش می‌کند. سریال‌هایی که به دلیل فضای شاد نوروز عموما طنز هستند. اما آیا فقط طنز بودن مجوزی برای ارائه هر گونه شخصیتی به دلخواه نویسندگان طراح برنامه از روشنفکر، هنرمند یا زنان آن جامعه است؟

در نوروز ۸۷ مانند سال‌های قبل ماراتنی ۱۳ شبی را آغاز کرد و هر کدام با پخش سریال‌هایی سعی در جذب مخاطب بیشتر داشتند. اما در این میان شانس بیشتر با «مرد هزار چهره» به کارگردانی مهران مدیری و «پیامک از دیار باقی» به کارگردانی سیروس مقدم بود.

«مرد هزار چهره» به خاطر قصه نو و به ظاهر شکیل و از طرفی به دلیل داشتن امضای مهران مدیری مورد پسند قرار گرفت، اما همانند دیگر کارهای وی تصویر ارائه شده از زنان پرمدعا، ساده لوح، دنباله‌رو مد ظاهر بود. زنان در «مرد هزار چهره» همگی به دنبال همسر مناسب هستند و این موضوع گاه تا حد تمسخر پیش می‌رفت.زنان این سریال روی یک نکته اشتراک داشتند و آن درخواست برای ازدواج با مسعود شصت‌چی بود و او نیز از همه آنان گریزان.از طرف دیگر سیروس مقدم در کار جدید تلویزیونی خود از بازیگران موفق و حرفه‌ای استفاده کرد که خود یکی از دلایل پربیننده بودن آن بود. این سریال اگرچه با رویکردی طنز گونه ساخته شد، اما روایت به این سو گرایش پیدا نمی‌کرد و اساسا قصه طنز نبود.فضاسازی‌ها در لایه‌های پنهان این سریال داستان را به سمتی پیش می‌برد که گویی می‌خواهد قضیه دو همسره بودن را امری عادی و عاری از هر گونه مورد شرعی اخلاقی و اجتماعی نشان دهد.

چهره‌ای که از زن اول آقای سیم‌خواه در داستان ارائه می‌شود تصویر یک زن باوفا، سازگار ساده‌لوح و کم‌هوش است به طوری که در طول سال‌های زندگی هر لحظه که همسرش اراده می‌کند و در هر مرحله‌ای که می‌خواهد وی را فریب می‌دهد و در نهایت در جایی که وی همسر دوم شوهرش را می‌بیند به خاطر اینکه فرزند دختری برای شوهرش نیاورده خود را مقصر قلمداد می‌کند!

حتی تصمیم می‌گیرد فرزند مرد را نیز سرپرستی کند، و با خوبی و خوشی زندگی مسالمت‌آمیزی را در کنار هووی خود آغاز کند و سیم‌خواه نیز در طول روایت فیلم خطاهای زیادی انجام داده، با رفتن و قرار گرفتن در کنار روحانی محل از هرگونه گناهی تبرئه می‌شود. تنها جایی که شاید قضیه دو همسره بودن مورد نقد قرار می‌گیرد در سکانس پایانی سریال است که روحانی محل فقط می‌گوید: « با قضیه دو همسره بودن با اینکه خلاف شریعت نیست مشکل دارد»، مخالف نیست، بلکه فقط مشکل دارد؟!

ودرنهایت تنها جمله‌ای که به مرد می‌گوید این است که بهتر است برود و عدالت را میان آنها جاری کند و از سوی دیگر می‌گوید بهتر است از خود آنها بپرسی که چکار باید انجام دهی. اما ما خوب می‌دانیم و بهتر از ما منصور سیم‌خواه می‌داند که وقتی دو همسرش در یک ساختمان با خوبی و صفا با یکدیگر زندگی می‌کنند نیازی به پرسش نیست فقط کافی است تا عدالت را به شیوه خود برقرار کند.