بودجه ۱۴۰۲ اصلاح خیلی زود هنگام خورد
تورم در لایحه ضدتورمی
مالیات ارزش افزوده کالاهای اساسی در لایحه بودجه۱۴۰۲، ۴درصد در نظر گرفته شد و حالا کمتر از دو ماه پس از تصویب بودجه، دولت در لایحه «الحاق یک بند به تبصره ۶ قانون بودجه سال۱۴۰۲ کل کشور» درخواست کاهش ارزش افزوده کالاهای اساسی به یک‌درصد را دارد. به موجب این لایحه نرخ مالیات ارزش افزوده برای واردات داروهای ضروری، تجهیزات پزشکی که فاقد مشابه تولید داخل باشند، گندم، برنج دانه‌های روغنی انواع روغن خام، حبوبات (شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش) قند، شکر، گوشت مرغ، گوشت قرمز، چای و همچنین نرخ مالیات بر ارزش افزوده قند و شکر تولید داخل به یک‌درصد تقلیل پیدا می‌کند. اگرچه دولت اعلام کرده که این لایحه ضدتورمی و در راستای شعار سال است، اما با کاهش مالیات ارزش افزوده، درآمدهای دولت در بودجه کاهش می‌یابد که موجب کسری بودجه می‌شود و کسری بودجه هم به‌طور طبیعی تورم به دنبال دارد.
به جیب واردکننده می‌رود نه مردم
محسن زنگنه، نماینده تربت حیدریه و نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به لایحه دولت برای کاهش نرخ ارزش افزوده کالاهای اساسی گفت: در حقوق ورودی دو بخش داریم. یک بخش حقوق گمرکی و بخش دیگر سود بازرگانی است. حقوق گمرکی در قانون تعیین می‌شود و قانون بودجه هم می‌تواند آن را تغییر دهد. اما سود بازرگانی در اختیار دولت است و دولت می‌تواند سود بازرگانی را از صفر درصد تا هر درصدی که مایل است در نظر بگیرد.
او ادامه داد: در قانون حقوق گمرکی را برای کالاهای اساسی و مواد اولیه حداقل ۴درصد دیدیم. دولت لایحه‌ای را به مجلس ارسال کرد تا ۴درصد حقوق گمرکی را به یک‌درصد تقلیل دهد. در این موضوع دو نکته وجود دارد. نکته اول اینکه سود بازرگانی در اختیار دولت است و دولت می‌تواند این رقم را کاهش دهد و در آنجا ارزش افزوده را جبران کند. بنابراین با توجه به این موضوع شاید نیازی به مصوبه مجلس و اصلاح قانون بودجه نباشد. نکته دیگر اینکه باید بررسی کنیم در حال حاضر کاهش ارزش افزوده چقدر بر تورم تاثیر می‌گذارد؟
رابطه ارزش افزوده و نرخ کالا؟
نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه، تاکید کرد: سال گذشته هم این مشکل پیش آمد و دولت در میانه راه درخواست اصلاح ارزش افزوده کالاهای اساسی را داد و مجلس هم آن را تصویب کرد؛ اما با این درخواست اصلاح، در عمل قیمت‌ها کاهش پیدا نکرد. واردکننده هوشمند عمل می‌کند و در ابتدای سال، نرخ کالا را بر اساس حقوق گمرکی ۴درصد و قیمت دلار در نظر می‌گیرد.
زنگنه خاطرنشان کرد: در حال حاضر اگر نرخ حقوق گمرکی را کم کنیم تنها از درآمدهای دولت کم کرده‌ایم؛ اما اتفاقی در کاهش قیمت‌ها نمی‌افتد. اگر ما مطمئن باشیم که با کاهش نرخ حقوق گمرکی نرخ محصول نهایی که به دست مردم می‌رسد کاهش پیدا می‌کند، این کار خوبی است، اما تجربه نشان داده کاهش نرخ گمرکی چند ماه پس از آغاز سال تغییری در نرخ قیمت کالاها ایجاد نمی‌کند. او افزود: بنابراین ۳درصدی که از نرخ حقوق گمرکی کم می‌کنیم به جیب واردکننده می‌رود نه مردم. به نظر می‌رسد مشاوران حوزه اقتصادی باید با واقعیت‌ها مانوس‌تر شوند. نمی‌توانیم روی کاغذ بگوییم نرخ گمرکی از ۴درصد به یک‌درصد تقلیل پیدا کند، تورم به این میزان پایین می‌آید، اقتصاد به واقع این‌گونه نیست.
این نماینده مجلس، با اشاره به تاثیر تورمی کاهش ارزش افزوده کالاهای اساسی گفت: از سوی دیگر کم کردن نرخ گمرکی در لایحه بودجه۱۴۰۲، موجب کسری بودجه و کسری منابع می‌شود. دو چیز موجب تورم است، یکی انتظارات تورمی است و تا زمانی‌که تصویر روشنی از اقتصاد نتوانیم برای فعال اقتصادی و مردم ایجاد کنیم، همیشه انتظارات تورمی وجود دارد. موضوع دیگر ارز است. ما هنوز تدبیری برای ارز انجام نداده‌ایم. طبیعی است زمانی که قیمت ارز در بازار غیر رسمی افزایش پیدا می‌کند با یک فاصله زمانی این تورم را در بخش تولید و حوزه مصرف و کالای مصرفی مشاهده می‌کنیم. بنابراین دولت باید بر این دو موضوع تمرکز کند و من سهم ارز را در بسته ضد تورمی دولت کمرنگ دیدم؛ درحالی‌که موضوع مهمی است.
موجب کسری بودجه می‌شود
جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز گفت: لایحه‌ای را وزارت اقتصاد و بانک مرکزی برای تحقق شعار سال به‌صورت مشترک در شورای اقتصاد مطرح کردند که بخش‌هایی از آن به قانون نیاز ندارد و در مجموعه دولت می‌توان آن را انجام داد. مواردی هم نیاز به اخذ مجوز از مجلس دارد مانند کاهش نرخ حقوق گمرکی کالاهای اساسی. او ادامه داد: دولت به کالاهای اساسی یارانه می‌دهد. بنابراین اخذ مالیات از آنها موضوعیت ندارد. لایحه‌ای که دولت برای کاهش نرخ گمرکی آورده است، کمک می‌کند تا فشار بر منابع یارانه‌ای دولت هم کمتر شود. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تاکید کرد: کاهش نرخ گمرکی موجب کسری بودجه می‌شود؛ اما راهی غیر از این وجود ندارد. اگر دولت جمع‌بندی می‌کرد و تمام دیدگاه‌هایی را که در ارتباط با تحقق شعار سال دارند، یک‌جا به مجلس می‌آورد، خیلی بهتر بود. در همین خصوص، جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: شعار سال مهار تورم و رشد تولید است در این راستا یک راه اصلاح بودجه است و رئیس‌جمهور هم اعلام کرد که لایحه‌ای برای اصلاح بودجه به مجلس می‌دهد نه صرفا اصلاح تبصره۶! خیلی از درآمدهای مشخص‌شده در بودجه احتمال دارد که تحقق پیدا نکند و همان بخش‌ها عامل تورم می‌شود.
کاهش ۸۰همتی درآمدهای دولت
کوچکی‌نژاد تاکید کرد: دولت می‌خواهد ۴درصد ارزش افزوده را به یک‌درصد کاهش دهد. در صورت تصویب این لایحه، حدود ۷۰ تا ۸۰هزار میلیارد تومان از درآمدهای دولت کاهش می‌یابد و قطعا دولت با کسری بودجه مواجه می‌شود. دولت باید در بخش هزینه‌ها و نه در بخش درآمدها اصلاحاتی را انجام دهد. چون هر درآمدی که در بودجه وجود دارد برای آن هزینه‌ای در نظر گرفته شده است. بنابراین این موضوع به‌صورت مستقیم بر کسری بودجه و کسری بودجه بر تورم تاثیرگذار است. به گفته کوچکی‌نژاد، سازمان برنامه و بودجه در نوشتن بودجه دچار مشکل شده است.
