گمانه‌زنی از زمان سفر سلطان
اظهارات عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران درباره سفر سلطان عمان به تهران در آینده نزدیک به گمانه‌زنی‌ها درباره بازه زمانی سفر هیثم بن طارق آل سعید انجامیده است. علی علیزاده روز سه‌شنبه دوم اسفند گفت پادشاه عمان اعلام کرده است که در تلاش است تا با پیام‌‌‌هایی که میان مقامات ایران و آمریکا تبادل می‌کند، در آینده‌‌‌ای نزدیک و با خبری خوش به ایران سفر کند.
اینکه منظور از آینده نزدیک چه محدوده زمانی است؟ آیا چند هفته پیش رو را در‌بر می‌گیرد یا چند ماه آتی را شامل می‌شود؟ پرسش‌های مهمی است که رمزگشایی از آنها می‌تواند محتوا و دستورکار این سفر مهم را نیز روشن کند، آن‌هم در فضای بن‌بست مذاکرات احیای برجام که همواره نقش سنتی سلطان‌نشین عمان در روابط ایران و غرب را به میان آورده است.با وجود این گمانه‌زنی‌ها، اما رسانههای عمانی هنوز خبری درباره تاریخ و محتوای این سفر منتشر نکرده‌اند. با این حال می‌توان گفت این سفر پاسخی به سفر دوم خرداد ماه ابراهیم رئیسی به مسقط و دیدار با سلطان عمان است که با هدف پیشبرد سیاست همسایگی دولت سیزدهم و برای گسترش تعاملات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با این کشور حاشیه جنوبی خلیج فارس صورت گرفت.
بنابراین می‌توان انتظار داشت که آینده نزدیک مطرح‌شده از سوی این نماینده مجلس، بازه زمانی اواخر اردیبهشت سال ۱۴۰۲ را در بر گیرد، به‌ویژه با توجه به اینکه هیثم بن طارق برخلاف امیرقطر که به امیر کثیرالسفر معروف است، عموما اهل سفرهای خارجی نیست و با حساسیت ویژه‌ای سفرهای خود را تنظیم می‌کند. این مساله در بعد سیاست‌ورزی نیز حامل تفاوت‌هایی البته ناملموس با رویکرد سلطان قابوس است. اگرچه هیثم بن طارق آل سعید پس از ادای سوگند قانونی در ژانویه ۲۰۲۰ بر ادامه راه پسرعمویش به‌ویژه در سیاست خارجی تاکید کرده، اما او این مدت شخصیت عمل‌گرایانه‌تری از خود بروز داده و عنصر تغییر در سیاست‌ها و به‌ویژه توسعه اقتصادی عمان با رونمایی از سند چشم‌انداز ۲۰۴۰، امری اجتناب‌ناپذیر است.
با این حال نفس سفر هیثم می‌تواند اهمیت و وزن جمهوری اسلامی را برای این سلطان‌نشین نشان دهد، فارغ از اینکه چه زمانی به تهران سفر می‌کند. نکته دیگر تاکید علی علیزاده بر خبر خوش برجامی است که به محتوای سفر سلطان هیثم باز‌می گردد؛ اما با توجه به اظهار نظر اخیر مقامات آمریکایی بعید به نظر می‌رسد که موضوع کانونی چنین سفری با برنامه جامع اقدام مشترک مرتبط باشد اما گزینه توافقات تاکتیکی یعنی دو موضوع تبادل زندانیان و توافق موقت می‌تواند روی میز باشد.
پیش‌تر روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در شماره روز پنج‌شنبه ۴ اسفند با عنوان «سوغات عمان در راه است»، به موضوع تبادل زندانیان و توافق موقت و آنچه کمتر در برابر کمتر خوانده می‌شود، پرداخته بود. بحث توافق موقت نیز از سوی رسانههای آمریکایی بسیار مورد توجه است و در هفتههای اخیر اندیشکده‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آمریکایی چند بار بحث توافق موقت را مطرح کردند. از این زاویه باید انتظار داشت که رفت و آمد مقامات عمان بین تهران و واشنگتن ظرف هفتههای آینده سرعت بیشتری به خود گیرد.
بنابراین از زاویه نگاه مقامات عمانی، تنظیم سفر سلطان در شرایطی مطلوبیت حداکثری دارد که دربرگیرنده یک ارزش افزوده علاوه بر مسائل دوجانبه به عنوان کلیت سفر باشد. این ارزش افزوده محتملا مساله تبادل زندانیان بین ایران و آمریکاست که در هفتههای گذشته طرفین به‌ویژه مقامات تهران سیگنال‌هایی را درخصوص آن بروز داده‌اند. با توجه به تفکیک نقشی که جمهوری اسلامی ایران بین عمان و قطر در دو پرونده زندانیان و برجام صورت داده، وزن میانجی‌گری عمان در پرونده تبادل سنگین‌تر است. اگرچه این مساله نافی میانجی‌گری‌های چندجانبه در برجام نیست؛ اما عمان می‌تواند بنا به جایگاه و ملاحظات خود، جنبه‌هایی از این ماموریت را عهده‌دار شود که به همان مساله توافق موقت بازمی‌گردد که موفقیت در آن می‌تواند در میان مدت شرایط را برای توافق دائم فراهم کند.
با این حال به‌رغم این تلاش‌ها و حسن نیت‌ها تضمینی برای دست یافتن طرفین به توافق وجود ندارد. مقامات آمریکا مجددا بر کلیدواژه عدم‌تمرکز بر برجام تاکید کرده‌اند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز روز پنج‌شنبه ارتباط سفر اخیر رابرت مالی به عمان با اظهارات یک‌نماینده مجلس در خصوص سفر قریب‌الوقوع سلطان عمان به تهران برای انتقال پیامی از واشنگتن به مقام‌های ایرانی را رد کرد.
