نقشه راه جدید در روابط ایران و روسیه
رایزنیهای دو کشور طیف وسیعی از موضوعات مختلف در سطوح دوجانبه (سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و فنآوری، دفاعی و امنیتی، پارلمانی، رسانه ای) منطقهای (از جمله خاورمیانه، قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی) و بینالمللی (از جمله مذاکرات وین برای لغو تحریم) را در برمیگیرد.
دو کشور در مناسبات دوجانبه، مصمم هستند تا معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه را مطابق با تحولات جهانی بهروزرسانی کنند. در حوزه سیاسی، تبادل پیامهای رهبران دو کشور و همچنین گفتوگوهای تلفنی اخیر روسای جمهور دو کشور حاکی از عزم طرفین برای توسعه همکاریهای پایدار و بلندمدت است.
در حوزه اقتصادی، تجاری، صنعتی و کشاورزی پروژههای مختلفی بین دو کشور تعریف شده و در حال اجراست. آغاز فرآیند عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای و همکاریهای رو به جلوی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، به عامل تقویتکننده روابط اقتصادی دو کشور تبدیل شده است. افقهای روشنی در انتظار همکاریهای اقتصادی دو کشور است.
در حوزه فرهنگی و تعاملات مردمی، امضای موافقتنامه تاسیس و چارچوب فعالیت مراکز فرهنگی دو کشور راه را برای ارتقای مناسبات فرهنگی دو کشور هموار کرده است.
در حوزه پارلمانی، سفر جناب آقای دکتر قالیباف، رئیس محترم مجلس شورای اسلامی به مسکو و انتقال پیام مقام معظم رهبری خطاب به جناب آقای پوتین و سفر متقابل جناب آقای والودین، رئیس محترم دومای فدراسیون روسیه به تهران به تحکیم دیپلماسی پارلمانی دو کشور کمک کرده است. در حوزه امنیتی، موافقتنامه همکاری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در حوزه امنیت سایبری به امضای مقامات دو کشور رسیده است. طرفین در زمینه تقویت امنیت اطلاعات و مبارزه با جرائم سازمان یافته، با یکدیگر در سازمان ملل متحد و دیگر مجامع منطقهای و بینالمللی، همکاری میکنند.
در حوزه نظامی، دفاعی و انتظامی، روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه روند رو به رشدی دارد. انجام رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین در شمال اقیانوس هند و دریای عمان بیانگر جدیت سه کشور است. در سطح منطقهای و در پرتو اراده رهبران عالی، همکاریهای دو کشور در راستای تامین منافع مشترک از مرزهای روابط دوجانبه عبور کرده و با ورود به حوزههای کمک به تامین امنیت منطقهای و بینالمللی، مستحکمتر از هر زمان دیگری است. در این زمینه، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به عنوان دو قدرت منطقهای از نقش منحصر به فرد و ممتازی در حل و فصل مناقشات و معادلات منطقهای و مبارزه با تروریسم برخوردارند.
دو کشور دارای این نگاه مشترک هستند که منطقه خاورمیانه بهدلیل مداخلات خارجیها و سیطره تفکرات امنیتمحور، دچار مشکلات متعددی از جمله جنگ، بیثباتی و ناامنی شده است. برای رفع این مشکلات، رایزنیهای دو کشور در خصوص ثبات بخشی در افغانستان، سوریه، یمن و لیبی تداوم دارد.
در موضوع سوریه، دو کشور به عنوان ضامن روند آستانه، همکاریهای منطقهای مشترک و موفقی داشتهاند. میتوان از این تجربه موفق به عنوان الگو در دیگر حوزهها و از جمله در بازسازی سوریه و برقراری ثبات و امنیت پایدار در این کشور، بهره جست. بازگشایی سفارتخانهها و عادیسازی روابط دولتهای اسلامی و عربی با دمشق مورد توجه جمهوری اسلامی ایران است.
درافغانستان، جمهوری اسلامی ایران اخیرا میزبان نشست دوم همسایگان افغانستان در تهران با حضور فدراسیون روسیه بوده است. از نظر جمهوری اسلامی ایران، صلح تنها با مشارکت همه اقوام و تشکیل دولت فراگیر، احترام به خواست مردم افغانستان و از طریق امنیت پایدار منطقهای محقق میشود.
همکاریهای منطقهای جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه منحصر به غرب آسیا نشده بلکه دیگر مناطق از جمله قفقاز جنوبی، آسیای مرکزی و دریای خزر را در برگرفته است. در این خصوص جمهوری اسلامی ایران در اولین نشست رایزنیها در قالب فرمت همکاریهای ۳+ ۳ در منطقه قفقاز جنوبی که در مسکو برگزار شد، فعالانه شرکت کرد و آمادگی خود را جهت میزبانی نشست دوم در تهران اعلام کرده است. از نگاه جمهوری اسلامی ایران، همکاریهای درون منطقهای بهویژه در حوزه تجاری، اقتصادی، حملونقل و تزانزیت کمک شایانی به رشد و شکوفایی منطقه و استقرار صلح و ثبات خواهد کرد. جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و آرامش و عرصه همکاریهای سازنده بین کشورهای ساحلی آن میداند. در سطح بینالمللی، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه علیه «تحریمهای ضد بشری و یکجانبه آمریکا»، «مداخلات غرب در امور دیگر کشورها »، «ممانعت از ایفای نقش عوامل ثالث در روابط خود » و ضرورت « احترام به حقوق بینالملل» همبستگی کامل دارند. به باور جمهوری اسلامی ایران، راهبرد یکجانبهگرایی شکست خورده و دوره رفتارهای ضد قانونی، نادیده گرفتن اصول شناخته شده بینالمللی و تخریب چندجانبهگرایی که تهدید بزرگی برای صلح و امنیت بینالمللی به شمار میآید، گذشته است. دولت جدید جمهوری اسلامی ایران، با رویکردی عملگرایانه و نتیجه محور و با هدف دستیابی به یک توافق خوب وارد گفتوگوهای وین شده است. در این زمینه تاکید میکنم که فدراسیون روسیه هم در دستیابی به توافق هستهای سال ۲۰۱۵ میلادی و هم در مذاکرات اخیر جمهوری اسلامی ایران با ۱+۴ نقش موثر و سازندهای داشته و گامهای مثبتی برای کمک به لغو تحریمها برداشته است. جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات جدید، حسن نیت و عزم جدی دارد. موفقیت این مذاکرات منوط به لغو موثر و قابل راستیآزمایی تحریمها و بازگشت طرفها به تعهدات خود است. هدف اصلی مذاکرات پیش رو باید اجرای کامل و موثر توافق سال ۲۰۱۵ میلادی و عادیسازی روابط تجاری و همکاریهای اقتصادی پایدار با جمهوری اسلامی ایران باشد. واضح است تهران به همان میزان که متعهد به عدمانحراف برنامه صلحآمیز هستهای خود است، متعهد به حفظ و صیانت از دستاوردهای دانشمندان و صنعت هستهای صلحآمیز خویش نیز است و بهرغم تحریمهای غیرقانونی و غیرانسانی، مصمم به ادامه مسیر توسعه همهجانبه کشور در عرصههای هوا فضا، ماهواره برها، صنعتی، تجاری، دریانوردی، دفاعی، علم و فناوریهای نوین است. با توجه به اراده جدی رهبران دو کشور برای توسعه مناسبات دوجانبه، نزدیکی هر چه بیشتر جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه از طریق استحکام پایههای مردمی روابط دوجانبه بهویژه در عرصههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، گردشگری و شناخت ملتهای ایران و روسیه از جمله راهکارهای مهمی است که در دستور کار دولتمردان دو کشور قرار گرفته است. بدیهی است تحکیم مناسبات و شکلگیری بلوکهای جدید منطقهای بهویژه با حضور دیگر بازیگران مهم و نو ظهور آسیایی، نویدبخش تقویت و تثبیت روندهای چندجانبهگرایی در سطح جهانی خواهد بود.
منبع: اسپوتنیک