با وجود مخالفت‌واشنگتن،«آلمان، فرانسه و انگلیس» با انتشار بیانیه‌ای خبر دادند
گام اول اروپا برای حفظ برجام
سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس که به‌طور رسمی راه‌اندازی کانال ویژه مالی اروپا با ایران را اعلام کردند در بیانیه‌ای تاکید داشتند که «INSTEX» یا همان «ابزار حمایت از تبادلات تجاری»، از تجارت مشروع اروپا با ایران حمایت می‌کند و در ابتدا بر بخش‌هایی که برای مردم ایران ضروری‌تر هستند تمرکز دارد؛ همچون اقلام دارویی، تجهیزات پزشکی، غذا و کشاورزی. همان‌طور که انتظار می‌رفت راه‌اندازی این کانال با واکنش منفی واشنگتن روبه‌رو شد و وزارت‌خارجه آمریکا در بیانیه‌ای تهدیدآمیز اعلام کرده است: «به دقت گزارش‌ها را درباره کانال ویژه مالی دنبال می‌کنیم تا جزئیات بیشتری درباره سازوکار آن به دست بیاوریم. همان‌طور که رئیس‌جمهور روشن کرده، سازمان‌هایی که وارد فعالیت‌های قابل تحریم با ایران شوند خودشان را در معرض پیامدهای جدی از جمله منع دسترسی به نظام مالی آمریکا و کاستن از توان تجارت با ایالات‌متحده یا شرکت‌های آمریکایی قرار می‌دهند.» همچنین در این بیانیه افزوده شده است: «انتظار نداریم این کانال‌های ویژه به هیچ نحوی بر کارزار فشار حداکثری ما علیه ایران اثرگذار باشند.»
تلاش برای حفظ برجام
در شرایطی که اتحادیه اروپا مدت‌هاست برای آماده‌سازی سازوکار ویژه مالی با ایران تلاش می‌کند، سرانجام پنج‌شنبه شب به وقت تهران، آلمان، فرانسه و انگلیس با انتشار بیانیه‌ای مشترک از راه‌اندازی کانال ویژه مالی با ایران خبر دادند.
به گزارش «ایسنا» در این بیانیه آمده است: «انگلیس، فرانسه و آلمان در ادامه تعهد و تلاش‌های خود برای حفظ توافق هسته‌ای که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده است، به‌طور رسمی اعلام می‌کنند که «INSTEX» (ابزار حمایت از تبادلات تجاری) راه‌اندازی شد.» هایکو ماس، ژان ایو لودریان و جرمی هانت وزیران امورخارجه آلمان، فرانسه و انگلیس در ادامه بیانیه مشترک خود آورده‌اند: «INSTEX یا همان SPV سازوکاری است که امکان تجارت مشروع اپراتورهای اقتصادی اروپایی با ایران را فراهم می‌سازد. سه کشور اروپایی تاکید می‌کنند که تلاش‌هایشان برای حفظ تمهیدات اقتصادی برجام منوط به اجرای کامل تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل این توافق، شامل همکاری کامل و به موقع با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.» انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه خود با تاکید بر اینکه INSTEX اولین گام مهم به‌شمار می‌آید، مراحل فعالیت این سازوکار را این‌گونه مشخص کردند:
- سه کشور اروپایی با یکدیگر، از طریق INSTEX به کار روی جزئیات دقیق و عملیاتی برای مشخص کردن روش فعالیت این شرکت ادامه می‌دهند.
- سه کشور اروپایی همچنین با ایران همکاری می‌کنند تا یک نهاد نظارتی شفاف و موثر ایجاد کنند چراکه لازم است INSTEX را عملیاتی کند.
در ادامه این بیانیه آمده است: «INSTEX از تجارت مشروع اروپا با ایران حمایت می‌کند و ابتدا بر بخش‌هایی که برای مردم ایران ضروری‌تر هستند تمرکز دارد، همچون اقلام دارویی، تجهیزات پزشکی، غذا و کشاورزی. هدف INSTEX در بلند مدت این است که برای اپراتورهای اقتصادی کشورهای دیگر که خواهان تجارت با ایران هستند، باز باشد و این سه کشور اروپایی نیز به تلاش خود برای کشف چگونگی دست یافتن به این اهداف ادامه می‌دهند.»
همچنین در این بیانیه آمده است: «INSTEX تحت بالاترین استانداردهای بین‌المللی مطابق با قوانین مقابله با پولشویی، مقابله با تروریسم و تحریم‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا عمل خواهد کرد. در همین راستا، این سه کشور اروپایی از ایران می‌خواهند تا هر چه سریع‌تر تمام عناصر طرح اقدام خود درخصوص گروه اقدام مالی (FATF) را اجرایی کند.»
این سه کشور اروپایی علاوه بر این بر تعهد خود برای ادامه گسترش INSTEX به همراه دیگر کشورهای اروپایی مایل به مشارکت، تاکید می‌کنند تا این ابزار در پشتیبانی از تبادلات تجاری با ایران طبق اهداف ذکر شده عملیاتی شود. هایکو ماس، وزیر امورخارجه آلمان پس از دیدار با همتایان فرانسوی و انگلیسی خود در بخارست پایتخت رومانی که برای بررسی این موضوع تشکیل شده بود در جمع خبرنگاران درباره سازوکار مالی اروپا گفت: «این اقدام به روشنی مشخص می‌کند که ما درحال حرکت در مسیر خود به‌گونه‌ای متحد و مصمم در داخل اتحادیه اروپا هستیم، حتی اگر دیگران دیدگاهی متفاوت داشته باشند.»
پر فیشر، رئیس کانال ویژه مالی اروپا با ایران
سازوکار ویژه مالی اروپا با ایران، در فرانسه ثبت شده و توسط پر فیشر ۶۹ ساله، بانکدار برجسته آلمانی و رئیس پیشین کامرتس بانک هدایت خواهد شد. این سه کشور اروپایی، یعنی فرانسه، انگلیس و آلمان سهامداران آن هستند و امیدوارند که دیگر کشورهای اروپایی پس از این، به آن بپیوندند. پس از اعلام خبر ایجاد INSTEX توسط انگلیس، فرانسه و آلمان سفارت آمریکا در برلین اعلام کرد که به‌دنبال جزئیات بیشتر درباره این سازوکار است و این اقدام اروپا تاثیری بر سیاست واشنگتن برای اعمال فشار حداکثری بر تهران ندارد. راب مالی، رئیس پیشین بخش خاورمیانه در شورای امنیت ملی آمریکا و عضو اندیشکده گروه بین‌المللی بحران معتقد است که تاثیر اقتصادی این کانال کم خواهد بود اما این امیدواری وجود دارد که به لحاظ سیاسی ایران را به ماندن در توافق هسته‌ای ترغیب کند.
گام اول بسیار باتاخیر بود
اعلام رسمی سازوکار مالی ویژه اروپا با ایران هرچند مورد استقبال ایران واقع شد اما به‌دلیل تاخیر اروپا با انتقاداتی از سوی مقامات کشورمان مواجه شد. محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در توییتی با اشاره به اینکه این سازوکار با تاخیر بسیار راه‌اندازی شده است در عین حال گفت که ایران آماده تعامل سازنده در شرایط برابر و احترام متقابل با اروپا است. ظریف در توییت خود آورده است: «ایران از INSTEX (سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران) - گام بسیار پر تاخیر اول - در اجرای تعهدات می ۲۰۱۸ اعضای اروپایی برجام برای حفظ برجام با تضمین بهره‌مندی ایرانیان از مزایای این توافق پس از اعمال مجدد تحریم غیرقانونی آمریکا استقبال می‌کند.»
خواهان اجرایی شدن تعهدات اروپا هستیم
از دیگر سو بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه نیز در واکنش به اعلام سازوکار مالی اروپا با ایران ضمن استقبال از این طرح، خواهان اجرایی شدن کامل تمام تعهدات اتحادیه اروپا در کوتاه‌ترین زمان شد. به گزارش «ایسنا» سخنگوی وزارت امورخارجه افزود: «جمهوری اسلامی ایران اقدام اخیر اتحادیه اروپایی برای ثبت و اعلام سازوکار ویژه مالی با ایران را اولین گام اروپا در انجام تعهدات خود در قبال ایران مندرج در بیانیه ماه می ۲۰۱۸ وزرای‌خارجه ایران و سه کشور اروپایی، دانسته و خواهان اجرایی شدن کامل تمامی تعهدات اتحادیه اروپا در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.»
قاسمی افزود: «پس از خروج آمریکا از برجام با وجود مواضع سیاسی اتحادیه اروپایی در ارتباط با حفظ برجام و ضرورت انتفاع اقتصادی ایران از آن و اقدامات محدود اتحادیه همچون به‌روزرسانی مقررات مسدودساز، متاسفانه تاکنون نتیجه ملموس و اقدام عملی در راستای انتفاع ایران را شاهد نبوده‌ایم. اقدام اتحادیه اروپا در تاسیس سازوکار ویژه مالی بسیار دیر صورت گرفت و لازم است سه کشور و اتحادیه اروپایی اطمینان حاصل کنند که این اقدام بخشی از تحریم‌های غیرقانونی آمریکا را جبران می‌کند.» سخنگوی وزارت امورخارجه تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران برای ادامه تعامل سازنده با اتحادیه اروپا و کشورهای عضو براساس احترام و تامین منافع متقابل آمادگی دارد. در عین حال با توجه به اجرای محدود و ناقص و همراه با تاخیر فراوان تعهدات اتحادیه اروپا در بیانیه می ۲۰۱۸ اعتقاد دارد که اتحادیه اروپا باید این اقدام و سایر تعهدات خود را برای بهره‌مندی مردم ایران از منافع اقتصادی برجام تسریع کند.»
چگونگی سازوکار
همچنین سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیرخارجه ایران درباره طرح اتحادیه اروپا برای تبادلات مالی با کشورمان گفت: «اینکه دقیقا این سازوکار چگونه کار خواهد کرد، در جلسات کارشناسی که ما با طرف‌های اروپایی خواهیم داشت بررسی خواهد شد و بانک مرکزی ما با این مکانیزم باید وارد گفت‌وگو شود و شکل انجام کار را مشخص کند.» وی افزود که آن‌طور که ما مطلع هستیم اروپایی‌ها این سازوکار را به شکلی طراحی کرده‌اند تا شرکت‌هایی که می‌خواهند با ایران کار بکنند مشمول تحریم‌های آمریکا نشوند، البته فشار آمریکا نیز سرجای خودش هست. به گزارش «ایسنا» عباس عراقچی در گفت‌وگوی تلفنی با بخش خبری ساعت ۱۴ شبکه یک سیما با توضیح سازوکار کانال ویژه مالی اروپایی‌ها، اظهار کرد: «قرار است تا سازوکار مشابهی هم به این منظور در ایران تشکیل شود تا بتوانند تبادلات ریالی را برای طرف‌های ایرانی ساماندهی کنند. این در حقیقت سیستمی است تا شرکت‌هایی که مایل باشند با ایران کار تجاری انجام دهند، تبادلات مالی خود را از طریق این سازوکار صورت دهند.»
معاون سیاسی وزیرخارجه کشورمان با بیان اینکه «این سازوکار وقتی برای ما منفعت کامل را خواهد داشت که برای کشورها یا شرکت‌های غیراروپایی نیز در دسترس باشد»، اظهار کرد: «ظاهرا گام بعدی این خواهد بود و در این‌صورت است که مجموعه خریدهای بین‌المللی ما می‌تواند زیرنظر این سازوکار انجام شود.» معاون سیاسی وزیرخارجه کشورمان با بیان اینکه آمریکایی‌ها تهدید کرده‌اند که با این سازوکار مقابله خواهند کرد، گفت: «اینکه طول کشید تا اروپایی‌ها این سازوکار را تعیین کنند برای این بود که بتوانند راهکارهایی پیدا کنند تا این تحریم عملیاتی نباشد. البته این سازوکار اصولا برای کالاهای تحریمی طراحی شده و اینکه برخی گفته‌اند که این سازوکار برای کالاهای غیرتحریمی مانند موادغذایی و از این قبیل، طراحی شده، ممکن است که شروع کار با این کالاها باشد تا یک مکانیزمی برای پرداخت‌ها شکل بگیرد اما این سازوکار برای کالاهای تحریمی خواهد بود.»
تلاش برای همکاری دیگر کشورهای اروپایی
همچنین فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز با استقبال از راه‌اندازی کانال ویژه مالی اروپا با ایران گفت: «ما به همکاری خود با کشورهای عضو اتحادیه برای عملیاتی شدن هرچه زودتر این سازوکار ادامه می‌دهیم.» به گزارش «ایسنا» موگرینی، با انتشار بیانیه‌ای که روی وب‌سایت رسمی این اتحادیه قرار گرفته است، از راه‌اندازی «INSTEX» استقبال کرد.
در این بیانیه آمده است: «من از ثبت رسمی ابزار حمایت از تبادلات تجاری در روز پنج‌شنبه، که یک سازوکار ویژه فرانسه، آلمان و انگلیس به‌عنوان سهامداران اولیه است، استقبال می‌کنم. رفع تحریم‌های ایران یک جنبه حیاتی از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا همان توافق هسته‌ای با ایران است. این ابزار امروز راه‌اندازی شد که به اپراتورهای اقتصادی اجازه می‌دهد در این چارچوب به تجارت مشروع با ایران ادامه دهند.» موگرینی در بیانیه خود آورده است: «ما به همکاری با کشورهای عضو اتحادیه اروپا ادامه می‌دهیم تا این سازوکار را در کنار تعامل نزدیک با همتایان ایرانی خود هرچه زودتر عملیاتی کنیم. ما از تعهد آنها برای توسعه INSTEX با کشورهای اروپایی مایل به مشارکت حمایت می‌کنیم و این ابزار را در آینده برای اپراتورهایی از کشور ثالث بازمی‌کنیم.» وی همچنین با تاکید بر «ادامه تعهد اتحادیه اروپا به برجام مادامی که ایران به تعهداتش در توافق پایبند است»، خاطرنشان کرد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تمام ۱۳ گزارش خود تایید کرده است که ایران به‌طور کامل به تعهداتش در این توافق عمل می‌کند. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تصریح کرد: «کار مشترک ما برای حفظ برجام، به همراه دیگر طرف‌های این توافق و شرکای بین‌المللی ادامه دارد. این مساله‌ای مربوط به احترام به توافقات بین‌المللی و پیشبرد امنیت مشترک منطقه‌ای و بین‌المللی‌مان است.»
ارسال نظر