چرا تردیدها از ورود بازار سهام به فاز صعودی قوت گرفت؟
دو‌قطبی جدید بورس
علی محمدی/ دنیای اقتصاد
به اعتقاد این افراد صرف‌نظر از ارزندگی سهام، موضوع مهم در بازار، هیجانی است که بهیکباره کل بازار را هدف قرار داده، به‌طوری‌که تعادل بازار را از بین می‌برد. پیشروی بورس از ابتدای هفته، سهامداران را به تداوم رشد قیمت‌ها در تالار شیشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای امیدوار کرده است. گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با کارشناسان بازار سرمایه نشان می‌دهد این روند همراه با نوسانات کم‌افت‌و‌خیز می‌تواند تا زمان ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید ادامه یابد، اما از طرفی با توجه به «وضعیت مبهم ریسک‌های اثرگذار بر بازار سهام»، سناریوی «صعود قطعی در بازه ۶۹روزه» (تا ورود دوباره ترامپ به کاخ سفید) همچنان روی میز گروهی از تحلیلگران بورسی قرار دارد. بازار سهام در سه روز اخیر نمایی از خوش‌بینی نسبت به ریسک‌های سیاسی را به نمایش گذاشت.
به نظر می‌رسد «کوران اخبار مثبت طی روزهای اخیر» یکی از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری این خوش‌بینی باشد، به‌ویژه اینکه در بازارهای رقیب شاهد تغییر قیمت‌ها هستیم. بورس‌بازان در روزهای گذشته کاهش قیمت سکه طلای امامی به زیر مرز ۵۰میلیون تومان و دور شدن دلار آزاد از سقف‌های قیمتی را به مثابه کاهش سطح تنش‌ها تلقی کردند. به همین دلیل هر سه روز گذشته تالار سهام ورود پول حقیقی را به نظاره نشست. در توضیح آنچه اخیرا در بازارها گذشته، می‌توان ملاحظه کرد که چگونه بازارها در کوتاه‌ترین زمان ممکن از مواضع هفته‌های قبل عقب نشستند. همان‌طور که دیدیم در معاملات روز یکشنبه، مبلغی به میزان ۵۰۸میلیارد تومان پول حقیقی از صندوق‌های طلا خارج شد که این میزان از خروج پول، بیشترین خروج پول از صندوق‌های طلا در تاریخ معاملات این صندوق‌ها محسوب می‌شود که حاوی یک پیام مشخص به معامله‌گران است.
سیاست‌های به‌هم‌گره‌خورده
تجربه ادوار گذشته نشان داده که هرگاه سیاستگذار اقتصادی جبهه‌بندی‌های سیاستی را تغییر داده، بلافاصله روند بازار همسو با آن تغییر کرده است. به این ترتیب با توجه به اقدامات اخیر بانک مرکزی در خصوص افزایش عرضه سکه به‌منظور کنترل تورم و مدیریت بازار ارز و طلا، پول قابل‌توجهی وارد معاملات سهام شد. البته در این میان باید به یک نکته مهم اشاره کرد. با توجه به تجربه‌های مشابه در زمینه عرضه سکه، افزایش عرضه باعث کاهش فشار تقاضا و تقویت تعادل کوتاه‌مدت خواهد شد. و این موضوع به منزله بازگشت آرامش به بازارها به طور دقیق نیست. به خصوص اینکه در کنار تدابیر اقتصادی جدید، اخبار مثبت سیاسی نیز بر کاهش قیمت‌ها و رونق بورس اثرگذار بوده است. خبر سفر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح عربستان و اعلام سفر قریب‌الوقوع رافائل گروسی، رئیس آژانس انرژی اتمی، به تهران، نشانه‌هایی از کاهش تنش‌های منطقه‌ای است. علاوه بر این، خروج دو مقام ارشد سابق دولت ترامپ به عنوان سیگنال‌های سیاسی مثبت از سوی فعالان اقتصادی تعبیر شده است.
برآیند اظهارات کارشناسان بازار سرمایه بر یک موضوع مهم تاکید می‌کند. با توجه به اینکه «سیلی از عوامل به هم مرتبط»، نقش پررنگی در ورود بازارها به فازهای قیمتی جدید ایفا کرده‌اند، همین امر منجر به پیش‌بینی‌ناپذیری بازارها شده است. به عنوان مثال اگر بازدهی ۵.۳۷درصدی شاخص بورس در سه روز گذشته بر اساس وضعیت کنونی این بازار، فارغ از متغیرهای سیاسی و عوامل دیگر به وقوع پیوسته بود، اظهارنظر درمورد مسیریابی بازار طی روزهای آینده به‌سهولت انجام‌پذیر بود. اما با توجه به اثرگذاری خیل عظیمی از عوامل و متغیرها در این مسیر، خوش‌بینی‌های کنونی با اماواگر مواجه است. این امر حتی تحلیل‌پذیری بازار را زیر سوال برده است. به این صورت که در شرایط مذکور، تحلیلگران و سرمایه‌گذاران با نادیده گرفتن تحلیل‌های تکنیکال و دور شدن از فضای تحلیلی و بنیادی، صرفا به وضعیت متغیرهای اثرگذار دل بسته‌اند.
اما به رغم اینکه بازار سهام در برهه کنونی می‌تواند با مشخص شدن وضعیت متغیرهای سیاسی به مرور زمان تغییر کند، اما کارشناسان بر این باورند که ارزندگی بورس و جاماندگی بازار مذکور از انتظارات تورمی، بورس را برای رفتاری متعادل ترغیب می‌کند. اغلب سهم‌‌های بازار از ۷مهرماه روندی اصلاحی را تجربه کرده‌اند و با رسیدن به این سطوح فعلی قیمتی، اکنون نزد سهامداران جذابیت بیشتری پیدا کرده‌اند. از نظر این دسته از کارشناسان، از آنجا که اصلاح انجام‌شده دلایل موجه بنیادی و اقتصادی نداشت و بیشتر نشات‌گرفته از ترس و هیجانات منفی بود، قیمت سهام ناخواسته به مسیر ریزش هدایت شده است. بنابراین می‌توان به بازگشت قیمت‌ها به مسیر صعودی امیدوار بود. کما اینکه بازار همچنان به مساله سیاست خارجی کشور توجه زیادی دارد. با‌این‌حال می‌توان گفت برخلاف هفته‌های گذشته نشانه‌هایی از عبور از رکود در اغلب صنایع قابل مشاهده است.
سیطره هیجان
به طور کلی می‌توان گفت اکنون بازار در شرایطی به سر می‌برد که تحلیل خاصی از تشکیل صفوف خرید و فروش در بازار وجود ندارد و بهیکباره هیجان بر معاملات سیطره انداخته است. بی‌اعتمادی به این بازار نمی‌گذارد پول قدرتمند وارد بازار شود. وضعیت ورود پول از ابتدای هفته نیز بر این نکته تاکید می‌کند. روز قبل به طور قابل‌توجهی از میزان ورود پول کاسته شد و شاهد ورود ۱۹۵میلیارد تومان به بازار بودیم. این در حالی است در روزهای شنبه و یکشنبه مجموعا بیش از یک‌هزار میلیارد تومان پول وارد گردونه سهام شد.
با بررسی استراتژی معامله‌گران طی روزهای اخیر به‌وضوح می‌توان ملاحظه کرد که همچنان یکی از موضوعاتی که حالا بازار سهام با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، از بین رفتن اعتماد عمومی است. نتیجه این امر احتمالا در روزهای آینده خود را در کاهش محسوس خرید نشان خواهد داد. به‌رغم این موضوع، با توجه به وضعیت انتظارات تورمی و سطوح نرخ ارز (حتی در صورت تداوم عقب‌نشینی بیشتر)، بعید است این هیجانات بتوانند صعود قدرتمند بیشتری برای بازار سهام رقم بزنند. هر‌چند سردرگمی و بی‌اعتمادی نیز مانع از تقویت بخش تقاضا در بازار خواهد شد. بر اساس تجربه روند معاملات در روزهای اخیر تقاضا بسیار محتاط عمل کرده؛ ازاین‌رو پیش‌بینی می‌شود معاملات مجددا با روند کم‌نوسان دنبال شوند.
