جایگاه بازارگردانی در بازار سهام بررسی شد
کاتالیزور معاملات بورسی
بازارگردانی مفهومی آشنا، بسیار مهم و با مفهومی مشترک در بورس‌های اوراق‌بهادار است. گروه بورس‌های اوراق‌بهادار ژاپن در تعریف این مفهوم می‌گوید که بازارگردان یک عضو ثبت‌شده در بورس است که بر اساس توافق با بورس، مظنه‌های خرید و فروش یک اوراق‌بهادار خاص را به‌صورت مستمر و به‌منظور تسهیل معاملات آن اوراق‌بهادار به سیستم معاملات ارسال می‌کند. این کارگزاران که هدف افزایش نقدشوندگی، تنظیم عرضه و تقاضای اوراق‌بهادار و تحدید دامنه‌نوسان را دنبال می‌کنند، در ایران فعالیت‌های خود را زیرنظر سازمان بورس و اوراق‌بهادار انجام می‌دهند. در گزارشی که توسط مدیریت تحقیق و توسعه بورس اوراق‌بهادار تهران تحت‌عنوان «الزامات بازارگردانی سهام در بورس‌های اوراق‌بهادار» منتشر شده‌است، این مفهوم به تفصیل مورد بررسی قرارگرفته‌است که در ادامه به مهم‌ترین موضوعات آن پرداخته می‌شود.
اهمیت حضور بازارگردان‌ها
با توجه به وظایفی که بازارگردان‌ها در بورس‌های اوراق‌بهادار بر عهده دارند و به‌خصوص نقش آنها در افزایش نقدشوندگی، به‌نظر می‌رسد که حضور آنها دارای اهمیتی غیرقابل‌انکار است، به‌طوری‌که تعداد بسیاری از بورس‌های توسعه‌یافته داشتن بازارگردان را جزو الزامات شرایط پذیرش شرکت‌ها در بورس قرار داده‌اند، در گزارش ذکرشده بیان شده‌است که در بورس نزدک (NASDAQ) که از بزرگ‌ترین بازارهای معاملات الکترونیک سهام در جهان است، هر نماد معاملاتی به‌صورت میانگین ۱۴بازارگردان دارد که نشان از فعالیت گسترده این گروه از کارگزاران در بازار مذکور دارد. همچنین بورس یورونکست (Euronext) که بورسی اروپایی و فعال در کشورهای فرانسه، بلژیک، ایرلند، هلند، نروژ، پرتغال و بریتانیا است، برای اطمینان از نقدشوندگی مناسب، تمام شرکت‌هایی را که در بازار اصلی پذیرفته‌شده‌اند را ملزم به داشتن حداقل یک بازار گردان کرده‌است. بورس وین نیز که شرکت‌ها برای انجام معاملات پیوسته سهام در آن باید در یکی از دو بازار اصلی یا بازار استاندارد پذیرش شوند، باید دارای حداقل یک بازارگردان باشند.
با نگاهی به مساله درصد و لزوم حضور بازارگردان‌ها در کشورهای مختلف، این نتیجه حاصل می‌شود که اکثر بورس‌های توسعه‌نیافته و درحال‌توسعه لزوم وجود بازارگردان را برای شرکت‌های خواهان پذیرش در بورس اعمال نمی‌کنند. بدیهی است که در حالت عدم‌حضور بازارگردانان نقدشوندگی که به‌معنای امکان خرید و فروش سریع اوراق‌بهادار توسط سرمایه‌گذاران بدون تاثیر چشمگیر بر قیمت است، کاهش‌یافته و جریان معاملات نیز ناپایدار می‌شود. در چنین فضایی سرمایه‌گذاران نمی‌توانند معاملات خود را با سرعت بالا و قیمت نزدیک به قیمت بازار انجام دهند. در ایران نیز با اینکه بیش از نیم‌قرن از فعالیت بازار سهام می‌گذرد، اما بررسی شرایط پذیرش در بورس و فرابورس نشان می‌دهد که همچنان لزوم وجود بازارگردان برای شرکت‌های خواهان پذیرش یا حتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در این بازار وجود ندارد، با این‌وجود مقایسه تعداد بازارگردانان مربوط به سهام فعال در بورس اوراق‌بهادار با تعداد بازارگردانان این رکن از بازار سهام، نشان می‌دهد که نسبت ذکرشده بیشتر از یک است. به این معنا که به ازای هر سهم فعال در بورس تهران بیش از یک بازارگردان فعالیت می‌کند.
