دو ماه از وعده رئیس سازمان بورس برای حذف تدریجی دامنه نوسان می‌‌‌گذرد
سرنوشت نامعلوم صفساز بورس
سیدمهدی پارچینی: افزایش دامنه نوسان در آینده نزدیک بعید است
او می‌‌‌گوید: «برنامه برای افزایش دامنه نوسان وجود دارد اما اجرای این برنامه به شرایط بازار بستگی دارد و بعید است در آینده نزدیک این اتفاق بیفتد.» مدیر نظارت بر بورس‌‌‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به این سوال که سرنوشت اظهارات رئیس سازمان بورس برای افزایش نیم درصدی ماهانه دامنه نوسان چه شد، می‌‌‌گوید: «موضوع افزایش هر ماه نیم درصد را باید از خود رئیس سازمان بورس جویا شوید اما تا جایی که من در جریان هستم فعلا چنین برنامه‌‌‌ای وجود ندارد. با این حال سازمان بورس افزایش دامنه نوسان را در افق بلندمدت دارد و بسته به شرایط بازار این اتفاق می‌‌‌افتد.»
پارچینی در پاسخ به این سوال که برای برداشته شدن دامنه نوسان، بازار باید چه شرایطی داشته باشد نیز می‌‌‌گوید: «ما باید نهادهای مالی خود را توسعه دهیم و از سوی دیگر دانش مالی و میزان مشارکت‌‌‌کنندگان حرفه‌‌‌ای را در بازار افزایش دهیم تا عمق بازار افزایش پیدا کند. همه اینها لازمه حذف دامنه نوسان است.»
به گفته او نمی‌توان بدون فراهم کردن شرایط و مقدمات لازم، طبق استانداردهای جهانی عمل کرد.
پارچینی با تاکید بر اینکه «همه اینها باید با هم اتفاق بیفتد تا منافع عموم حفظ شود» درباره علت تاخیر در فراهم کردن شرایط لازم برای برداشتن دامنه نوسان می‌‌‌گوید: «خیلی از شرکت‌هایی که در بازار سرمایه هستند وابسته به نهادهای عمومی‌‌‌اند که بوروکراسی در این نهادها کمی پیچیده‌‌‌تر است و شرایط سخت‌‌‌تری دارند و تطبیق آنها با شرایط بازار مقداری زمان می‌‌‌برد.
مدیر نظارت بر بورس‌‌‌های سازمان بورس و اوراق بهادار می‌‌‌افزاید: «اکنون هم وضعیت اقتصادی و هم اوضاع سیاسی کشور نسبت به گذشته شفاف شده است و از سوی دیگر گزارش‌‌‌هایی که شرکت‌ها می‌دهند موجب توجه سرمایه‌گذاران به بازار سهام شده است و محدودیت دامنه نوسان علت این صعود نیست.»
دامنه نوسان؛ موضوعی برای همه فصول
دامنه نوسان همیشه از موضوعات مهم مورد بحث فعالان بازار سرمایه، چه در زمان ریزش بازار سهام چه در زمان رشد آن بوده است. اکثریت معامله‌‌‌گران و تحلیلگران بورسی موافق افزایش دامنه نوسان یا حذف آن، مانند بازارهای جهانی هستند. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد در بورس‌‌‌های جهانی حتی اگر دامنه نوسان تعریف شده باشد نیز این دامنه آنقدر وسیع و باز است که به ندرت سهام می‌توانند به سقف یا کف آن محدوده برسند؛ در واقع می‌توان گفت دامنه نوسان عملا وجود ندارد. معدود مخالفان حذف دامنه نوسان در کشور نیز از اساس با این ایده مخالف نیستند و تنها بر سر زمان و چگونگی اجرای آن حرف دارند. مسوولان بورسی نیز همیشه در کلام از برداشته شدن دامنه نوسان حمایت کرده‌‌‌اند. برای مثال اظهارات دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار همواره از موافقت با حذف دامنه نوسان حکایت داشته است.
او در فروردین ماه امسال گفته بود از نظر او بازار خوب بازاری است که یا دامنه نوسان نداشته باشد یا دامنه آن گسترده باشد. او مدتی بعد در گفتوگویی که با «ایسنا» داشت از فراهم شدن مقدمات طرح مطالعاتی برای دامنه نوسان خبر داده بود؛ هرچند بعدها جزئیاتی از این طرح گفته نشد اما دهقان‌دهنوی در نیمه اول تیر ماه اعلام کرد که دامنه نوسان ماهانه نیم درصد افزایش می‌‌‌یابد. با این حال این اتفاق تاکنون نیفتاده و هنوز حرف و حدیث‌‌‌ها بر سر افزایش دامنه نوسان یا حذف کامل آن تمام نشده است.
شروع دستکاری‌‌‌ها در دامنه نوسان
از اواسط پاییز سال گذشته که تداوم ریزش بازار ترس و بی‌‌‌اعتمادی سهامداران را در پی داشت، منجر شد بسیاری از آنان فروشنده شوند و با ضررهای سنگین در صف فروش بنشینند. با شتاب گرفتن این روند نزولی کم‌‌‌کم زمزمه‌‌‌های کاهش دامنه نوسان بلند شد. ۲۵ بهمن ماه ۹۹ اولین تصمیم برای دامنه نوسان گرفته شد. مسوولان حاضر در بازار سرمایه با هدف کاهش نوسان‌‌‌های ایجاد شده در بازار، کاهش ترس سهامداران از تداوم روند نزولی بازار و ضرر و زیان‌‌‌های آنان دامنه نوسان بورس را از منفی و مثبت۵ به مثبت۶ و منفی۲ تغییر دادند. این تصمیم که از اواخر بهمن ماه در بازار اجرا شد، برای کم شدن شدت نگرانی سهامداران و جلوگیری از ضرر آنان گرفته شده بود اما آن‌طور که پیش‌بینی می‌‌‌شد نه‌‌‌تنها نتوانست از هیجانات سهامداران کم کند بلکه باعث شد سرمایه‌‌‌های آنان برای مدتی قفل شود و نتوانند سهام خود را به پول نقد تبدیل کنند.
عمر این تصمیم سیاستگذاران بورسی مانند اغلب تصمیماتی که در آن دوران برای بازار سرمایه گرفته شد چندان طولی نکشید و سه ماه بعد یعنی در اردیبهشت ماه دامنه نوسان برای بار دوم تغییر کرد و به مثبت۶ و منفی۳ رسید. در نهایت از ۲۵ اردیبهشت ماه امسال با تصمیم شورای‌‌‌عالی بورس دامنه نوسان نامتقارن حذف شد و دامنه نوسان به حالت عادی خود یعنی مثبت و منفی۵ برگشت.
موافقان و مخالفان حذف دامنه نوسان
تصمیم‌گیری‌‌‌ها چندباره سیاستگذاران بورسی برای دامنه نوسان و تغییرات پی‌درپی آن بار دیگر بحث بر سر لزوم حذف دامنه نوسان یا حداقل افزایش آن را در گعده‌‌‌های بورسی داغ کرد. اکثریت کارشناسان بازار سرمایه تاکید داشتند برای آنکه بازار بتواند هرچه زودتر به روند واقعی خود بازگردد باید اقدام به حذف یا افزایش دامنه نوسان کرد تا مدت اصلاح زمانی شاخص بورس به زمان کوتاه‌‌‌تری تبدیل شود. آنها معتقد بودند دامنه نوسان فرآیند کشف قیمت را مختل و تحلیلگران را خلع‌سلاح می‌کند. بنابراین باید به سمت افزایش دامنه نوسان و در نهایت حذف کامل آن حرکت کرد زیرا روندهای هیجانی مثبت و منفی با وجود دامنه نوسان و تشکیل صف خرید و فروش باعث تشدید و افزایش هیجان در بازار می‌شود و زمینه انحراف بیشتر معاملات بورس را در بازار فراهم می‌کند. این کارشناسان گرچه معتقد بودند این اقدام ممکن است در ابتدا باعث ایجاد شوک در معاملات بازار شود اما تاکید داشتند که بازار در کوتاه‌‌‌ترین زمان به میزانی که نیاز به اصلاح دارد، نزولی می‌شود و بعد از آن، هیجان از بازار خارج خواهد شد و ضمن ایجاد تعادل در معاملات، شاخص بورس دوباره به مدار صعودی بازمی‌گردد.
در مقابل این نظر کارشناسان که بر برداشته شدن دامنه نوسان اصرار داشتند، تحلیلگرانی نیز بودند که می‌‌‌گفتند بازار سرمایه ایران سال‌هاست با محدودیت دامنه نوسان پیش رفته و به این محدودیت خو گرفته است بنابراین با حذف دامنه نوسان در شرایط فعلی بازار مخالفت می‌‌‌کردند. آنها می‌‌‌گفتند بهتر است که محدوده دامنه نوسان بازتر شود چرا که در صورت حذف دامنه نوسان در شرایط فعلی فشار روحی وارده به فعالان بازار سرمایه زیاد خواهد بود و رفتار غیرعقلایی را تشدید می‌کند. این دسته از کارشناسان بر حذف تدریجی دامنه نوسان تاکید داشتند و از سیاستگذار بورسی نیز می‌‌‌خواستند در این مورد بی‌‌‌گدار به آب نزند.
وعده رئیس سازمان بورس برای حذف تدریجی دامنه نوسان
همزمان با اینکه بحث حذف دامنه نوسان در رسانه‌‌‌ها و بین فعالان بورسی در فضای رسانه‌‌‌ای و مجازی داغ بود، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در ۱۲ تیر ماه گفتوگویی کرد که حاکی از برنامه‌‌‌ریزی جدی سازمان برای برداشته شدن تدریجی دامنه نوسان داشت. دهقان‌دهنوی در این مصاحبه گفته بود: دامنه نوسان به تدریج گسترده و سپس حذف خواهد شد.
او با تاکید بر اینکه «مسیری را تعریف می‌‌‌کنیم که ماهانه نیم درصد دامنه نوسان افزایش یابد» گفته بود دامنه نامتقارن یک تصمیم موقتی بود که به مقتضای شرایط بازار گرفته شد، اما بعد از آن شورای عالی بورس مصوب کرد که بازار کم‌‌‌کم به سمت باز کردن دامنه نوسان حرکت کند.
حالا اما حدود دو ماه از خبری که رئیس سازمان بورس برای حذف تدریجی دامنه نوسان داده بود می‌‌‌گذرد و دیگر نه‌‌‌تنها مسوولان بورسی نیز صحبتی از زمان اجرای این طرح یا چگونگی آن صحبتی به میان نیاورده‌‌‌اند، بلکه حالا سیدمهدی پارچینی، مدیر نظارت بر بورس‌‌‌های سازمان بورس و اوراق بهادار می‌‌‌گوید این طرح در آینده نزدیک اجرا نمی‌شود و اجرای آن را به فراهم شدن زیرساخت‌‌‌هایش گره می‌‌‌زند. اما به نظر می‌رسد برای فراهم شدن این زیرساخت‌‌‌ها نیز گامی برداشته نشده است.
