با برپایی یک همایش بررسی شد
نقش فناوری نوین در حسابداری
مدیریت استراتژیک، راه بقا
استاد دانشگاه شیراز در ابتدای سخنان خود با اشاره به نقش فناوری دیجیتال در حسابداری مدیریت گفت: از عصر دیجیتال به عنوان «انقلاب صنعتی چهارم» یاد می‌شود و سیستم‌های اطلاعاتی رسانه‌ای، ارتباطی، سیستم‌های کسب‌وکار، هوش مصنوعی و رایانش ابری از مباحث مهم این عصر به‌شمار می‌روند که درحالحاضر به عرصه‌های صنعت و حسابداری وارد شده و همگان باید با این مباحث آشنا شوند. نمازی افزود: از دیدگاه مثبت، تکنولوژی‌های جدید، این امکان را فراهم کرده که اطلاعاتی را که پیش از این نمی‌توانستیم پردازش کنیم، اکنون پردازش کنیم و درحالحاضر با میلیون‌ها اطلاعات موجود در دنیا روبه‌رو هستیم که لازم است برای استفاده از آنها، استانداردهای حسابداری جدیدی را تدوین و ترویج کنیم و بسنده‌کردن به اطلاعات صورت‌های مالی برای حسابداران، راهگشا نخواهد بود. بلکه تکنولوژی جدید به رشد حسابداری کمک خواهد کرد. وی خاطرنشان کرد: برای نافذ شدن تکنولوژی، نیاز به استراتژی داریم که عامل اصلی موفقیت در کسب‌وکار است و اگر سازمانی بخواهد پیشرو باشد و در رقابت‌های جهانی دوام بیاورد باید به سمت مدیریت استراتژیک برود و ابعاد مختلف آن را پوشش دهد. نمازی سپس گفت: بازار مالی از ارکان است و تامین مالی از داخل، خارج یا بورس، نیازمند مدیریت استراتژیک است همچنین بازار مصرف‌کنندگان و تامین‌کنندگان نیز از اهمیت برخوردارند.
پایان رابطه خطی فکر و عمل
نمازی در ادامه گفت: تکنیک‌های حسابداری مدیریت بر این تفکر بنا شده‌اند که نخست، هدف را تعیین کنند، سپس به تعیین استراتژی بپردازند و در نهایت این استراتژی را اجرا کنند اما تکنولوژی جدید می‌گوید این گام‌ها را بدون فاصله دنبال کنید و تکنولوژی، فاصله بین تئوری و عمل را کاهش می‌دهد. وی افزود: تکنولوژی جدید، کاربرد خود را نشان داده و در همه ابعاد زنجیره ارزش سازمان، تاثیر دارد و به جهانی شدن نیز کمک زیادی می‌کند.در تحقیقات انجام شده در ۱۵۰ کشور مختلف، به آموزش دیجیتال در حسابداری تاکید شده است اما آیا حسابداران ما این آمادگی را دارند که وارد دنیای جدید شوند؟
ارزان‌ترین حسابرسی دنیا در ایران
رئیس سازمان حسابرسی، دیگر سخنران همایش ملی حسابداری با اشاره به عقب‌ماندگی جدی حسابداران کشورمان در حوزه فناوری‌های جدید گفت: در حال‌حاضر حدود ۳۰ هزار شرکت از سوی حسابداران رسمی، حسابرسی می‌شود و حسابرسی ۶۸۸ شرکت نیز توسط سازمان حسابرسی انجام می‌شود، با این وجود، نرخ خدمات حسابرسی در کشور ما بسیار پایین است. بر اساس آخرین تحقیقاتی که در دنیا انجام شده، پایین‌ترین نرخ خدمات در کره‌جنوبی و معادل ساعتی یک میلیون تومان است. این در حالی است که نرخ خدمات حسابرسی در سازمان حسابرسی، ساعتی ۶۴ هزار تومان است که از برخی موسسات، بسیار پایین‌تر است. دکتر موسی بزرگ‌اصل افزود: در این شرایط، ورود به حوزه فناوری، ممکن نیست و در نتیجه، کیفیت خدمات حسابرسی، پایین می‌آید که این از معضلات کلیدی حرفه ما است. درحالحاضر ۵۰ درصد گزارش‌های موجود، مشروط است که رقم بالایی است.
نیاز شدید دولت به خدمات حسابداری
رئیس سازمان حسابرسی در ادامه گفت: ما حسابداری تعهدی را در بخش دولتی، شروع کرده‌ایم اما به غیر از دانشگاه‌ها، دستگاه‌های دیگر، حسابرسی نمی‌شوند. از سوی دیگر مدیریت بدهی‌ها در وزارت اقتصاد، شکل گرفته اما رقم دقیق بدهی‌های دولت، مشخص نیست و نمی‌دانیم، دولت چقدر درآمد و دارایی دارد. بزرگ‌اصل اظهار کرد: دولت، بسیار ثروتمند است و منابع مالی زیادی دارد که در صورت‌های مالی نیامده، بنابراین شفافیت منابع، اولین کاری است که باید در حسابرسی بخش دولتی انجام دهیم پس دولت نیاز شدیدی به خدمات حسابداری و اطلاعات مالی دارد. وی سپس گفت: درحالحاضر برخی شرکت‌های دولتی سود ده و برخی زیان‌ده هستند. آیا مدیران شرکت‌های زیان‌ده، کمتر از دیگر مدیران، کار کرده‌اند؟ واقعیت این است که با صورت‌های مالی سنتی، نمی‌توان به درستی تصمیم‌گیری کرد.
ضعف ۳۰ ساله سازمان حسابرسی
بزرگ‌اصل با اشاره به لزوم تغییرات ساختاری در سازمان حسابرسی گفت: حرفه حسابرسی یکی از پایه‌های شفافیت است که باید تقویت شود. این درحالی است که سازمان حسابرسی ۳۰ سال است که با یک ساختار ضعیف، کار کرده است. در حال‌حاضر برخی بانک‌ها با زیان مواجه شده‌اند و در این شرایط، مدیران آنها می‌گویند به ما ربطی ندارد و تکلیف سازمان حسابرسی است.
چرا حسابداری، مکتب فکری ندارد؟
رئیس‌کل بیمه مرکزی، سخنران بعدی همایش با تاکید بر لزوم مجهز شدن حسابداری به فناوری‌های جدید گفت: اگر حسابداری می‌خواهد در سطح دنیا باقی بماند باید خودش را به فناوری‌های جدید مجهز کند. همه رشته‌های علمی، زمانی پیشرفت کردند که خودشان را با رشته‌های دیگر آمیختند؛ اما به‌نظر می‌رسد حسابداری در این بخش عقب افتاده و باید سریع‌تر عمل کند. غلامرضا سلیمانی‌امیری افزود: رشته‌های مدیریت، پزشکی، اقتصاد و... که در سطح جهان رشد کردند به رشته‌های خود اکتفا نکرده و از آموخته‌های دیگر رشته‌ها نیز استفاده کردند. در جهان امروز، تخصص در یک رشته، کافی نیست و یک حسابدار خوب باید با مدیریت، اقتصاد و فناوری آشنا باشد. وی ادامه داد: در اقتصاد و مدیریت، مکاتب مختلفی وجود دارد اما چرا حسابداری، مکتب فکری ندارد؛ آیا جوان هستیم یا مشکل شناخت داریم؟ رئیس‌کل بیمه مرکزی سپس گفت: در سیستم‌های خدماتی مانند بیمه‌ها، بانک‌ها و بورس با داده‌های بزرگ روبه‌رو هستیم. آیا می‌توانیم حسابداری این داده‌ها را با روش‌های قدیمی انجام دهیم. اکنون نمی‌توانیم حسابرسی و تحلیل این داده‌ها را با نمونه‌گیری انجام دهیم و از طرفی نمی‌توانیم بگوییم وقت نداریم؛ بنابراین باید روش را عوض کنیم. سلیمانی‌امیری با اشاره به ظهور استارت‌آپ‌ها در عرصه‌های مختلف گفت: ۱۱۵ شرکت استارت‌آپی در صنعت بیمه در حال فعالیت هستند و ۱۳ شرکت آنها از شرکت‌های بیمه قدیمی، بیشتر فعالیت می‌کنند به‌گونه‌ای که یک شرکت بیمه در یک سال ۵۰۰ میلیارد تومان و یک استارت‌آپ با ۴ جوان در یک سال ۶هزار میلیارد تومان گردش مالی داشته است و این یعنی متحول شدن صنعت بیمه در دنیا و در آینده نزدیک این شرایط برای حرفه حسابداری نیز پیش خواهد آمد، بنابراین نحوه نگرش به حسابداری باید عوض شود.
حل مشکلات حسابداری در دانشگاه‌ها
رئیس‌کل بیمه مرکزی در ادامه سخنانش گفت: ما در صنعت بیمه مسائلی داریم که هنوز حسابداران به آن پاسخ نداده‌اند. ما هنوز با استاندارد ۲۸ در بخش اندوخته مشکل داریم. همچنین استاندارد شماره ۴ (ذخایر، بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی) که از سال ۹۵ هنوز عملیاتی نشده است. اجرای استاندارد شماره ۱۷ (قراردادهای بیمه) نیز در کل دنیا تقاضا شده که تا ۲۰۲۲ به تعویق بیفتد. وی افزود: نظام بیمه، پیچیدگی‌هایی دارد که حسابداران تاکنون نتوانسته‌اند آنها را برطرف کنند؛ بنابراین باید جلسات مختلف و متعددی بین مدیران بیمه‌ای، حسابداران و حسابرسان برگزار شود تا این مشکل مرتفع شود. ازسوی دیگر سوالات زیادی برای بیمه‌گذاران در مبحث قیمت تمام‌‌شده مطرح می‌شود که به‌دلیل نبود حسابداران در کمیته‌های مربوطه بی‌پاسخ می‌ماند. سلیمانی با اشاره به ورود بلاک‌چین‌ها به صنعت بیمه گفت: اگر بلاک‌چین در حسابداری تعریف نشود، باید نگاه دیگری به موضوع ثبت حسابداری انداخت.
شرایط استفاده از فناوری روز در حسابرسی
مدیرعامل موسسه حسابرسی مفید راهبر، دیگر سخنران هفدهمین همایش ملی حسابداری با اشاره به وضعیت موجود حسابرسی در کشورمان و دنیا گفت: در حال‌حاضر بیش از ۱۲ هزار نفر در بخش دولتی و خصوصی حرفه حسابرسی اشتغال دارند که سال گذشته درآمدی حدود ۸۷۰۰ میلیارد ریال معادل ۱/ ۲ میلیارد دلار داشته‌اند. این در حالی است که مجموع خدمات حرفه حسابداری و حسابرسی در سال ۲۰۱۸ در دنیا حدود ۵۰۷ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۲۱۰ میلیارد دلار شامل خدمات حسابرسی و بقیه شامل خدمات مالیاتی و مشاوره‌ای بوده است. در این میان سهم ۴ موسسه حسابرسی و خدمات مالی دنیا از این درآمد ۱۴۸ میلیارد دلار (معادل ۷۰ درصد) بوده است. هوشنگ نادریان در ادامه به ارزیابی شرایط حرفه حسابرسی در ارتباط با عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، فناوری، قانونی و محیطی پرداخت و گفت: حمایت دولت از این حرفه به میزان پایبندی حرفه به اصول و موازین حرفه‌ای، قانون‌گرایی، فسادزدایی، پاسخگویی و... بستگی دارد و ایجاد زمینه رقابت سالم و عادلانه در حرفه ازسوی دولت از عوامل موثر بر حرفه حسابرسی است. وی افزود: رشد اقتصادی منجر به بهبود شرایط فعالیت بنگاه‌ها و توسعه حرفه حسابرسی می‌شود. اگرچه درصد نفوذ حسابرسی در مقایسه با گردش اقتصادی و تعداد بنگاه‌ها بسیار پایین است که این امر مستلزم اعمال حاکمیت شرکتی، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، نقش نظارتی بازار سرمایه، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی، استقرار نظام جامع مالیاتی، سامان یافتن بازار پول، افزایش شفافیت و بهبود نظارت است که آثار مثبتی نیز بر حرفه حسابرسی خواهد داشت.
فاصله زیاد با دنیای پیشرفته
نادریان درخصوص عوامل تکنولوژیک موثر بر حرفه توضیح داد: ما در زمینه فناوری، فاصله زیادی با دنیای پیشرفته پیدا کرده‌ایم و از مدل حسابرسی مبتنی‌بر ریسک و حسابرسی کامپیوتری در حد مطلوبی استفاده نمی‌شود. ازسوی دیگر ضعف جدی دانشگاه‌ها در ارائه فناوری نوین، عدم‌توان موسسات در سرمایه‌گذاری در آموزش و تحقیقات، عدم‌ارتباط مناسب حرفه با مراکز علمی و حرفه‌ای داخلی و بین‌المللی، مشکلات جدی برای حرفه در دستیابی به تکنولوژی روز ایجاد کرده است. وی درخصوص عوامل قانونی موثر بر حرفه حسابرسی گفت: اگرچه قوانین تشکیل جامعه حسابداران رسمی و سازمان حسابرسی و مصوبات هیات‌وزیران از حرفه حمایت می‌کند؛ اما قوانینی مانند قانون مبارزه با پولشویی، قانون سلامت اداری و... در اجرا دچار ابهامات جدی برای حسابرسان است و شرایط حمایتی لازم برای اصول‌گرایی حرفه حسابرسی هنوز برقرار نیست.
راه‌اندازی ۴۰۰ رشته تحصیلی
نادریان در ادامه به فناوری‌های جدید در حسابرسی اشاره کرد و گفت: با توجه به مزایای گسترده فناوری‌های جدید مانند داده‌کاوی داده‌های بزرگ، هوش مصنوعی، فناوری روباتیک تحلیل اطلاعات، یادگیری ماشینی، فناوری پهپاد و... امکان استفاده از این فناوری‌ها در حسابرسی برای انجام اموری مانند بررسی‌های تحلیلی، کنترل پروژه، رسیدگی‌های حسابرسی، جمع‌آوری اطلاعات، کمک به اعمال قضاوت‌های حرفه‌ای و... با هدف ارتقای بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و افزایش توان رقابتی فراهم شده است.
نادریان در پایان سخنان خود به راهکارهای لازم برای رشد و ارتقای حسابرسی در کشور اشاره کرد و گفت: حمایت دولت از توسعه خدمات حرفه‌ای، تقویت نظارت نهادهای مرتبط با حرفه به‌منظور تامین استقلال حسابرسی، فراهم کردن زمینه تجهیز جامعه حرفه‌ای به فناوری روز و تسهیل ارتباطات با تشکل‌های علمی و حرفه‌ای داخلی و بین‌المللی از طریق بهینه‌کاوی مستمر، تفکیک وظایف سازمان حسابرسی از موسسات حسابرسی خصوصی، تقویت فرهنگ موسسه‌داری و برنامه‌ریزی برای رشد موسسات حرفه‌ای، رعایت ارزش‌های اخلاقی، تقویت فرهنگ حساب‌خواهی، حساب‌دهی و نظارت در کشور، ارتباط مناسب با دانشگاه‌ها، فراهم کردن زمینه نوآوری و خلاقیت اعضای حرفه و... از مهم‌ترین راهکارهای رشد و توسعه حرفه حسابرسی در کشور است.
آینده حسابداری در پرتو «بلاک‌چین»
غلامحسین دوانی دیگر سخنران همایش یادشده، در گفتار خود به توضیح درخصوص فناوری بلاک‌چین پرداخت و گفت: بلاک‌چین یک پایگاه داده است که براساس فناوری دفاتر کل توزیع شده، استقرار یافته و بسیار ایمن است و درون یک شبکه خصوصی یا عمومی در دسترس است. وی افزود: این پایگاه دارای مدیر نیست و براساس قواعد اتفاق‌نظر جمعی اداره می‌شود و لحظه به لحظه در حال به روزرسانی است. دوانی ادامه داد: بلاک‌چین از نوعی سیستم خودحسابرسی برخوردار است که تحت آن، همه تراکنش‌های ایجاد شده در هر دوره زمانی با یکدیگر تطبیق می‌یابد. این ویژگی‌ها موجب شده، بلاک‌چین به عنوان یک راه‌حل برای چالش افشا و گزارشگری مالی از سوی اتحادیه اروپا معرفی شود. عضو انجمن حسابداران خبره آمریکا درخصوص کاربرد بلاک‌چین در حرفه حسابرسی گفت: حرفه حسابداری بر تایید و اعتبارسنجی بنا شده که این دو ویژگی به سادگی توسط امکانات بلاک‌چین قابل اجرا است و تحقیقات چهار موسسه حسابرسی بزرگ جهان و سازمان بورس آمریکا نشان داده است که این فناوری می‌تواند عامل تحول حرفه حسابداری شود. دوانی خاطرنشان کرد: افشا و گزارشگری مالی بانک‌ها، رشد بازارهای مالی و پیچیده شدن محیط کسب و کار، رشد ابزارهای مالی مشتقه و غیرمشتقه، ارزش‌گذاری منصفانه دارایی‌ها و بدهی‌های مالی و ... گزارشگری مالی را به امری پیچیده تبدیل کرده است. این حسابدار رسمی سپس گفت: همزمان با این تغییرات، هر روز الزامات جدیدی برای افشا تبیین می‌شود که حجم و اقلام افشا و گزارشگری بانک‌ها و شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را افزایش می‌دهد و بلاک‌چین می‌تواند اجرای این الزامات را به سادگی امکان‌پذیر کند. بر این اساس، اتحادیه اروپا و موسسه بین‌المللی حسابرسی دیلویت از سال ۲۰۱۶، استفاده از بلاک‌چین را به عنوان یک راه‌حل مناسب برای افشا و گزارشگری مالی در بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری مطرح کرده‌اند که می‌تواند در بخش تسویه و پایاپای مبادلات موجب ۱۰ میلیارد دلار صرفه‌جویی شود. دوانی درخصوص فناوری یادشده در کشورمان گفت: طی دو سه سال اخیر، موضوعات مرتبط با بلاک‌چین از سوی برخی متخصصان در کشورمان مطرح شده است. ضمن اینکه این مساله برای بانک مرکزی و سایر نهادهای مقرراتی و نظارتی حائز اهمیت است و باید با هدف همسویی با تغییرات بین‌المللی و همگام شدن با آن موردتوجه قرار گیرد و اقدامات لازم برای استفاده از آن انجام شود.
ارسال نظر