آیا توافق موسوم به اودسا تمدید می‌شود؟

قمار روسیه با گرسنگی جهانی

دنیای‌اقتصاد - شکیبا خیرخواهان : همزمان با نزدیک‌شدن به اتمام توافق اودسا نگرانی‌ها از اخلال در زنجیره تامین مواد غذایی نیز افزایش یافته است. در اواسط ۲۰۲۲ روسیه و اوکراین به موجب قراردادی به توافق رسیدند تا از طریق ایجاد کریدوری امن مواد غذایی از طریق بنادر دریای سیاه به سایر نقاط جهان صادر شود. اما خبرها حاکی از آن است که روسیه قصد دارد شروطی را برای موافقت با تمدید این توافق وضع کند. از جمله این شروط می‌توان به رفع ممنوعیت صادرات گندم و سایر غلات از روسیه اشاره کرد. همچنین بروز خشکسالی در آرژانتین موجب شده است تا بهای سویا افزایشی شود؛ چرا که نگرانی‌ها از کاهش محصولات کشاورزی در این کشور با تداوم آب و هوای گرم و خشک شدت گرفته است.

توافق تمدید می‌شود؟

پس از طی یک دوره روند قیمتی، بهای غله طلایی در بازار مواد غذایی کاهشی شد. روز گذشته بهای گندم در بورس کالای شیکاگو به 6/ 7 دلار به ازای هر بوشل رسید و بازده منفی هفتگی 7/ 3درصدی را به ثبت رساند. با وجود کاهش نرخ همچنان سطح قیمت‌ها حدود 5‌درصد بالاتر از نرخ‌های آخر ژانویه که از سطح قیمت‌های پیش از جنگ نیز کمتر شده بود، قرار گرفت. در حالی که طی ماه‌‌‌های گذشته محموله‌‌‌های مواد غذایی از جمله گندم و غلات به‌‌‌طور پیوسته و باثبات از اوکراین و از طریق دریای سیاه به سایر نقاط جهان ارسال می‌‌‌شدند، نگرانی‌هایی در سمت عرضه به وجود آمده است. طی هفته‌‌‌های گذشته روسیه زیرساخت‌‌‌های بیشتری را در اوکراین هدف حملات موشکی قرار داده است و این خود می‌تواند مانعی برای ارسال محموله‌‌‌های گندم صادراتی از طریق دریای سیاه شود.

از طرفی بررسی آمارها نشان می‌دهد که میزان صادرات گندم اوکراین به حدود یک‌سوم نسبت به مدت مشابه سال گذشته رسیده است. توافق موسوم به دریای سیاه در ژوئیه گذشته با میانجی‌گری سازمان ملل متحد و ترکیه بین دو کشور روسیه و اوکراین شکل گرفت. به موجب این قرارداد صادرات گندم از سه‌بندر اوکراین امکان‌پذیر شد. حال همزمان با نزدیکی به اتمام تاریخ این توافق سرنوشت آن نیز در ابهام قرار گرفته است؛ چرا که روسیه اعلام کرده در صورتی با تمدید این توافق موافقت می‌کند که تحریم‌های اعمال‌شده بر صادرات محصولات کشاورزی این کشور رفع شود. این اولین بار نیست که توافق دریای سیاه تمدید می‌شود. این قرارداد طی ماه نوامبر به مدت 120 روز تمدید شد و مدت‌زمان آن تا ماه مارس سال میلادی جاری ادامه دارد.

یوری واسکوف، معاون وزیر زیرساخت اوکراین در یک کنفرانس کشاورزی اعلام کرد، مذاکرات برای تمدید صادرات غلات اوکراین از هفته آینده آغاز می‌شود و فکر می‌‌‌کنم با تمدید این قرارداد موافقت می‌شود؛ چراکه تنها تصمیم عاقلانه اجرای توافق است. وی همچنین اعلام کرد، با این‌‌‌حال مشخص است که دشمن به دنبال اجرای شروط جدیدی است که مذاکرات را دشوارتر خواهد کرد. به موجب این قرارداد کریدور حفاظت‌شده‌‌‌‌‌ برای حمل‌ونقل دریایی ایجاد شده تا اثرات بحران ناشی از کمبود مواد غذایی به‌‌‌دنبال حمله نظامی روسیه به اوکراین را کاهش دهد؛ چرا که تا پیش از جنگ برخی از فقیرترین کشورهای آفریقایی از مشتریان غلات ارسالی از اوکراین بودند.

از طرفی کشورهای درحال توسعه همچون سومالی و اریتره نیز به‌‌‌شدت به واردات گندم از روسیه متکی هستند.  به گزارش رویترز رئیس آژانس غذای سازمان ملل متحد شنبه گذشته به روسیه هشدار داد و گفت که نتایج عدم‌توافق فاجعه‌‌‌بار خواهد بود؛ چراکه میلیون‌‌‌ها نفر در آفریقا در آستانه قحطی هستند. وی افزود: افزایش قیمت مواد غذایی، هزینه سوخت، بدهی و تداوم همه‌گیری کووید طی سه‌سال متوالی موجب شده است تا بتوانیم از پس شوکی همچون کاهش دوباره عرضه مواد غذایی بربیاییم؛ چراکه جریان فعلی‌‌‌کالاها و غلات حتی در میزان فعلی نیز کافی نبوده و نیاز به افزایش عرضه در بازارهای جهانی وجود دارد.

تبعات خشکسالی در بازار غلات

هیچ پس‌اندازی نداریم که به پشتوانه آن بتوانیم حداقل برای یک هفته کار نکنیم. هر روز به سختی آب موردنیاز برای نوشیدن حیوانات را تامین می‌‌‌کنیم. این جملات سخنان آندرس بتیگر کشاورز آرژانتینی است که برداشت محصول و کشاورزی در زمین‌‌‌هایش به‌‌‌دلیل خشکسالی در این کشور به مشکل برخورده است. خشکسالی در آرژانتین عواقب سنگینی بر بازارهای جهانی دارد و موجب شده است تا کشاورزان برآورد خود از میزان برداشت محصولات کشاورزی را کاهش دهند که در نهایت منجر به کاهش عرضه غلات از بزرگ‌ترین صادرکننده روغن و سویا در جهان می‌شود. همچنین این مساله در روزهای گذشته بر بازارهای جهانی سویا تاثیر گذاشته است.

روز گذشته بهای سویا در بورس شیکاگو به 4/ 15 دلار به ازای هر بوشل رسید و بازده مثبت 6/ 0 درصدی را به ثبت رساند. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که تاثیر این خشکسالی در آرژانتین که به سومین الگوی آب و هوایی لانینا مربوط است همچنان می‌تواند بدتر شود. همچنین برداشت گندم قبلا به دلیل خشکسالی به نصف کاهش یافته است. این مساله از طرفی می‌تواند با کاهش صادرات آرژانتین موجب کاهش ذخایر دلاری این کشور شده و در نهایت سبب ناتوانی دولت در بازپرداخت بدهی و رشد تورم شود. کریستین روسو، رئیس برآورد‌‌‌های کشاورزی در بورس غلات روزاریو اعلام کرد، این نهاد تخمین برداشت سویا را در ماه جاری کاهش داده است.

وی همچنین اعلام کرد، کاهش تولید محصولات کشاورزان بیش از 5/ 10 میلیارد دلار برآورد می‌شود که عمدتا به دلیل کاهش صادرات است. پیش‌بینی می‌شود آرژانتین حدود 8 میلیارد دلار از صادرات خود را از دست می‌دهد. همچنین حدود 3 میلیارد دلار از درآمدهای دولت از دست خواهد رفت که خود موجب کاهش ذخایر ارزی در این کشور می‌شود. در واقع اقتصاد این کشور بر پایه کشاورزی و متکی بر درآمد مناطق روستایی است و خشکسالی ضربه بزرگی به اقتصاد آرژانتین وارد خواهد کرد.