نشست هم‌اندیشی بزرگان صنعت ساختمان و بلاکچین در مسیر تأمین سرمایه پروژه های ساختمانی
در این نشست تخصصی، در ابتدا وکیل حسین اقدامی، مدیرعامل موسسه حقوقی معامله امن و دبیر چهارمین دورهمی خشت، از چالش‌های حقوقی تأمین مالی پروژه‌های ساختمانی سخن گفت و تصریح کرد:
«از یک‌سو تأمین سرمایه پروژه‌های ساختمانی، یکی از چالش‌های اصلی سازندگان است و از سوی دیگر سرمایه‌های سرگردان بسیاری در کشور در دسترس هست که این سرمایه‌ها به دلیل نبود بسترهایی امن، شفاف و کارآمد راهی پرخطر برای ورود به پروژه‌های ساختمانی در پیش رو دارند.»
وی در ادامه ضمن تأکید بر ضرورت ایجاد بستری امن برای هدایت سرمایه‌های سرگردان کشور به سمت صنعت ساخت‌وساز، «توکنایز کردن پروژه‌های ساختمانی» را ابزاری بسیار مناسب برای تأمین مالی بیان کرد.
وی یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی گسترش بسترهای فناورانه مانند بلاکچین را «قانون‌گذاری» دانست که از یک‌سو قوانین موجود کارآمد و شفاف نبوده و این عدم شفافیت منطقه‌الفراغی را برای بسیاری از نهادهای ذی‌ربط ایجاد کرده است تا قانون را با نگاه خود تفسیر و اجرا کنند و از سوی دیگر با توجه به ضعف فرایند قانون‌گذاری مشکلات بسیاری را در این مسیر ایجاد می‌کند.
وکیل حسین اقدامی، استفاده از ابزارهای اجرایی به‌جای قانون‌گذاری را راه‌حل بهتری برای حل مسائل مربوط به بلاکچین دانست و تصریح کرد: «در دنیا بهترین قانون‌گذاری، حداقل قانون‌گذاری و حل مسائل با روش‌های اجرایی است اما متأسفانه در ایران به دنبال حل همه مسائل بدون تحلیل ریشه آن، با ابزار قانون هستیم و این در حالی است که بسیاری از مسائل به‌جای قانون‌گذاری با راه‌حل‌های اجرایی قابل‌حل هستند.»
در ادامه دورهمی خشت، دو ارائه تخصصی در حوزه «تأمین سرمایه پروژه‌های ساختمانی از طریق توکن سازی بر بستر بلاکچین» صورت گرفت.
در اولین ارائه دکتر محمد اصغری، مدیر توسعه کسب‌وکار شرکت ققنوس در رابطه با انقلاب چهارم در جهان با محوریت بلاکچین و هوش مصنوعی صحبت کرد. وی فلسفه بلاکچین را ارتباط «همتا به همتا» برای کنار زدن سلطه بانک‌ها مطرح کرد که بانک‌ها به‌ناچار برای افزایش زاویه نفوذ خود، دست به استفاده از این فناوری زده‌اند.
وی کارکرد بلاکچین را بسیار گسترده و وسیع دانست که به‌غلط در کشور ما فقط به رمز ارزها خلاصه شده است و در دنیا استفاده‌های بسیاری از این زیرساخت ثبت اطلاعات می‌شود، اطلاعاتی که غیرقابل دست‌کاری بوده و به‌صورت شفاف طبقه‌بندی می‌شوند و این زیرساخت باعث ایجاد کلاس جدیدی از دارایی تحت عنوان «توکن» شده است که چالش‌های خاص اقتصادی، حقوقی و ... را به همراه داشته است و توکن سازی مسکن هم پس از حدود یک دهه بعدازآن انقلاب، در سرتاسر جهان در حال شروع شدن است.
در ادامه دکتر اصغری از خلأها و چالش‌های حقوقی «توکنایز کردن پروژه‌های ساختمانی» به‌ویژه در فروش متری این پروژه‌ها به دلیل غیر همگن بودن یک پروژه ساختمانی سخن گفت و به ارائه راه‌حل برای این موارد ازجمله «توکنایز کردن پروژه‌های ساختمانی در قالب دارایی‌های یک شرکت سهامی» پرداخت.
وی از شرکت ققنوس به‌عنوان تنها و اولین زیرساخت بلاکچین قانون‌مند شده کشور که با مشارکت ۵ بانک و یک نهاد فناورانه تأسیس شده است، نام برد که به دنبال بهره‌گیری از بستر بلاکچین در حوزه‌های مختلف بوده است تا بلاکچین را در دسترس‌تر و کاربردی‌تر کند. دکتر اصغری در ادامه تصریح کرد: «توکن املاک یکی از نقاط تمرکز ققنوس بوده است که ضمن فراهم کردن بستر مشارکت برای دهک‌های مختلف اقتصادی کشور در پروژه‌های ساختمانی، فضایی را برای بانک‌ها برای عرضه املاک مازاد ایجاد می‌کند.»
وی در ادامه به پروژه ۲۰هزار متری «لوتوس پیروزی» اشاره کرد که «تعاونی لوتوس پیروزی» را می‌توان به‌عنوان «اولین شرکت تعاونی ثبت‌شده دارای مجوز توکن سازی در قالب گواهی مشارکت» دانست که در این پروژه تأمین مالی از طریق صادر شدن «۳۴۰ میلیون توکن» انجام پذیرفته است و به دلایل مختلف، تنها بین مخاطبان بانک پارسیان این توزیع و تأمین سرمایه صورت پذیرفته است.
دومین ارائه چهارمین دورهمی خشت توسط دکتر داود بیدار، مؤسس و مدیرعامل گروه ساختمانی تالی پارک، صورت پذیرفت. ایشان در این دورهمی برای اولین بار از فعالیت تالی پارک در حوزه «توکن سازی پروژه های ساختمانی» پرده‌برداری کرد. وی انگیزه اصلی حرکت به این سمت را کارمندی مطرح کرد که سال‌ها دستمزد دریافتی خود از گروه تالی را در بانک پس‌انداز می‌کرد تا بتواند مسکنی تهیه کند ولی پس از گذشت چند سال کار و تلاش بی‌وقفه، به دلیل تورم مسکن، پس‌اندازش به‌اندازه رهن یک خانه هم کفایت نمی‌کرد. همین مسئله منجر به حرکت تالی پارک به سمت توکنایز کردن ۱۲ واحد مسکونی در پروژه ۵۵۰ واحدی تالی پارک شهر ری شد و این حرکت به‌صورت آزمایشی به دلیل شفاف نبودن وضعیت قانون‌گذاری در این حوزه، تنها در میان کارمندان شرکت تالی صورت پذیرفت.
به گفته دکتر داود بیدار، در حال حاضر شرکت تالی پارک آماده عرضه عمومی توکن های سرمایه‌گذاری خود هست اما به دلیل شفاف نبودن قانون‌گذاری در این حوزه، هنوز اقدامی را صورت نداده است و منتظر قانون‌گذاری در این حوزه از سوی نهادهای ذی‌صلاح است.
در ادامه دکتر حسام حبیب اله، معاون فناوری اطلاعات بانک شهر الزام بانک‌ها از سوی بانک مرکزی نسبت به واگذاری یا مولدسازی املاک و مستغلات خود را انگیزه‌ای مناسب برای بانک‌ها جهت «توکنایز کردن املاک و پروژه‌های ساختمانی» دانست و بانک شهر را به‌عنوان یکی از بانک‌های پیشرو در زمینه استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی و مولدسازی املاک و مستغلات معرفی کرد.
همچنین دکتر احمدی پویا، مدیرعامل سابق شرکت ققنوس، در رابطه با تأسیس شبکه ققنوس با فلسفه عدم تمرکز سخن گفت که این شبکه با همراهی و میزبانی بخش‌های تخصصی شرکت یکتا ققنوس پارس، بانک پاسارگاد، بانک ملی، هلدینگ توسن، بانک پارسیان، بانک تجارت و بانک آینده ایجاد شده است و حضور میزبان‌های مختلف در این فضای غیرمتمرکز امنیت و شفافیت را به‌شدت افزایش داده است.
در ادامه جلسه، دکتر محسن رضایی صدرآبادی، دبیر ستاد ملی رمز ارزش‌های دولت، از سیاست‌های برخی از نهادهای حاکمیتی در برابر پدیده‌های فناورانه از جمله بلاکچین انتقاد کرد که منجر به ایجاد اتفاقات ناگوار و واکنش‌های نسنجیده و ناپخته شده است. وی 21 دستگاه و نهاد را در امر قانون‌گذاری در حوزه بلاکچین و رمزارزها دخیل دانست که همگرا کردن این تعداد دستگاه و نهاد یک چالش بسیار جدی است.
دکتر رضایی دومین چالش حوزه بلاکچین را نادیده گرفتن این پدیده جدید فناورانه به دلیل مشکلات با اولویت بالاتر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی کشور دانست که منجر به رویکرد منفعلانه به این‌گونه موارد شده است. همچنین وی عدم اطلاع و توجه کافی مسئولان ذی‌ربط ازجمله مسئولان بازار سرمایه را دیگر چالش گسترش استفاده از بستر بلاکچین مطرح کرد.
وی در کنار «توکنایز کردن پروژه‌های مختلف» حتی فضای تبادل رمزارزها را در صورت نداشتن نگاه تهدیدمحور مسئولین امر، فرصتی برای ورود ارز به کشور دانست که تنها نیازمند مدیریت صحیح است. دکتر صدرآبادی حرکت در حوزه بلاکچین را نیازمند همت بخش خصوصی و عدم هراس از رفتن به سمت فعالیت‌های فناورانه دانست، حرکتی که می‌تواند برای بخش‌های قانون‌گذاری هم در صورت شفافیت جذاب باشد و به سمت کنار زدن قوانین عقب مانده از فناوری دانست.
مهندس عباس میردامادی، مدیرعامل شرکت آژندسازه آریا، ضمن اشاره به پروژه صدهزار واحدی شرکت متبوعشان در حال حاضر، استفاده از بستر بلاکچین برای تأمین مالی پروژه‌های ساختمانی حتی در پروژه‌های ملی مسکن را بسیار جذاب دانست و شرکت آژندسازه آریا را آماده دریافت پروپوزال در این مورد دانست.
مهندس صفر جوانمردی، مدیرعامل شرکت انبوه‌ساز پردیس سازان نوید، ضمن تقدیر از دست‌اندرکاران دورهمی خشت و موسسه حقوقی معامله امن، بر لزوم توجه به تأمین سرمایه به‌عنوان یک عامل حیاتی تأکید کرد و افزود:
«چالش تأمین سرمایه در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین مسئله سازندگان پروژه‌های ساختمانی است. هر کسب‌وکاری اگر زیان ده می‌شود مثل این است که به یک بیماری ناعلاجی دچار شده است که به‌تدریج از پای درخواهد آمد ولی وقتی یک کسب‌وکار دچار عدم نقدینگی می‌شود، گویا دچار ایست قلبی شده است».
ایشان ضمن اشاره به پول‌های خارج‌شده در سال 98 از ایران و صرف آن برای خرید 5 هزار واحد مسکونی در ترکیه، این پول‌ها را به خونی تشبیه کرد که از بدن کشورمان خارج شده است و در حال حاضر نیز سرمایه‌های سرگردان بسیاری مانند سکه و دلار و... از چرخه اقتصاد خارج شده است که می‌توان با مدیریت صحیح و استفاده از فضاهای امن و شفافی چون بلاکچین، ضمن جلوگیری از خروج ارز از کشور، سرمایه‌های خارج‌شده از چرخه اقتصاد را به مدار تولید بازگرداند.»
دکتر علیرضا کریم، مدیرعامل شرکت بارادکاما ضمن تأکید بر مزیت‌های استفاده از شبکه بلاکچین برای تأمین سرمایه پروژه‌های ساختمانی، بر ضرورت توجه به تعریف و مدیریت پروژه‌ها تأکید کرد. وی تأمین سرمایه را به تیغ دولبه ای تشبیه کرد که در صورت عدم مدیریت درست آن و نادیده گرفتن ریسکهای پیدا و پنهان و عواید یک پروژه ساختمانی در کنار هم، می‌تواند آسیب‌های جدی برای سرمایه‌گذار و سرمایه پذیر به همراه داشته باشد.
وی همچنین تصریح کرد که شکست یک پروژه در این سطح می‌تواند آثار مخربی بر کل صنعت ساختمان داشته باشد، همان‌گونه که زمین خوردن پدیده شاندیز به کل صنعت ساختمان سرایت کرد و به همین دلیل باید دقت بالایی برای ورود به این حوزه داشت.
مهندس فرشید ایلاتی، کارشناس ارشد سیاست‌گذاری مسکن، ضمن تأکید بر اهمیت بستر بلاکچین، اقتصاد آینده را وابسته به بستر بلاکچین توصیف کرد. وی ایلان ماسک را مدل خوبی برای ایده گرفتن در جهت حرکت به سمت آینده و ساخت اقتصاد آینده دانست، اقتصادی که به‌صورت فعالانه آن را باید خلق کرد. وی با تأکید بر لزوم پیشرو بودن فناوری تصریح کرد: «حوزه قانون ناظر به گذشته و فناوری ناظر به آینده است که نیاز به حرکت به سمت آزمون‌وخطا دارد. ذات فناوری جلوتر از قوانین است و نباید صبر کرد تا قوانین برای فناوری وضع شود و سپس حرکت کرد، بلکه باید به قانون‌گذار را به سمت فناوری و نوآوری سوق داد».
از نظر مهندس ایلاتی بازار پیش‌فروش مسکن، که روزی فرصتی برای بازار بود، به دلیل عدم شفافیت و ریسکهای ذاتی، در حال حاضر تبدیل به یکی از پرونده سازترین حوزه‌های قضایی شده است که با شفافیت حوزه بلاکچین، می‌توان جلوی بسیاری از این پرونده‌های ملکی را گرفت و از این فرصت استفاده بهینه کرد.
در ادامه دکتر محمد طهرانی، هم‌بنیان‌گذار بنیاد ققنوس، ضمن اشاره به کاهش شدید قدرت خرید مردم در حوزه مسکن، توکنایز کردن پروژه‌های ساختمانی را راه‌حلی برای مشارکت حداکثری سرمایه‌های خرد دانست. وی همچنین فضای اقتصاد توکنی در املاک را به دلیل مشارکت واقعی افراد در سود و زیان پروژه‌ها کاملاً متناسب با اقتصاد اسلامی دانست.
از دیدگاه ایشان از سمت دیگر توکن‌سازی پروژه می‌تواند علاوه بر ایجاد امکان تهاتر سازندگان با تأمین‌کنندگان بزرگ مصالح ساختمانی، امکان تهاتر با تأمین‌کنندگان و مقاطعه‌کاران خرد را نیز فراهم آورد. وی همچنین بر لزوم قانون‌گذاری شفاف و مدون در حوزه توکن‌سازی پروژه‌های ساختمانی به دلیل حجم مالی بالا تصریح کرد.
مهندس عبدالرضا جباری، مدیرعامل شرکت آینده‌پژوهان کارگشا ضمن اشاره به فعالیت‌های فناورانه و نرم افزارانه شرکت کارگشا در صنعت ساختمان، آینده را در دست و تسخیر فناوری‌های بلاکچین دانست و بیماری‌های مختلف قانونی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در کشور ما را مانعی بر سر راه رشد این بستر فناورانه دانست.
مهندس احمد معدنی پور، رئیس هیئت‌مدیره گروه ساختمانی معتبران آیریا ضمن تشریح فعالیت و سابقه خود در حوزه ساخت‌وساز، اظهار داشت: «بنده در ابتدا خود را یکی از مخالفان تأمین سرمایه از طریق توکن سازی پروژه‌های ساختمانی بودم که پس از کسب اطلاعات بیشتر، در این مورد تغییر ایده داده‌ام». وی این فضا را یک فرصت بی‌نظیر برای کنترل هزینه‌ها و تأمین مالی دانست که می‌تواند منجر به سرعت گرفتن ساخت‌وساز و خارج شدن مسکن از شکل کالای سرمایه‌ای در کشور شود.
دکتر علی نوری، مدیرعامل هلدینگ فناوری اطلاعات بانک شهر، در چهارمین دورهمی خشت توجه به نقدشوندگی و بازار ثانویه را یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های قابل‌ملاحظه در حوزه توکنایز کردن پروژه‌های ساختمانی مطرح کرد که باید در این حوزه به شکلی جدی به آن توجه شود و بسترهای لازم و قانونی برای آن در نظر گرفته شود.
شایان‌ذکر است چهارمین دورهمی خشت با حمایت موسسه حقوقی معامله امن، هلدینگ فناوری اطلاعات بانک شهر و شرکت یکتا ققنوس پارس برگزار گردید.
