پرهام پهلوان: استفاده از تاریخ برای درس و عبرت گرفتن از سرگذشت پیشینیان و آشنایی با تجربیات اشتباه آنها، همیشه یکی از فواید مهم مطالعه تاریخ بوده است. از طرف دیگر اختراع دوباره چرخ، تکرار یک روش است که پیش از این اجرا و مشکلات آن پیدا و بهینه‌‌‌سازی شده است؛ پس اختراع دوباره چرخ، کار اشتباهی است که شاید در برخی موارد به آن عادت کرده‌‌‌ایم. بسیاری از کارشناسان باور دارند که اقتصاد ایران روی مرز بحران حرکت می‌کند و برای برخی از مشکلات، اگر راهکار فوری پیدا نشود، اقتصاد سقوط می‌کند و در مسیر توسعه سال‌ها به عقب می‌رود.

آن مُهر نقش‌‌‌بسته بر پیشانی مسعود پزشکیان که باعث پیروزی وی در انتخابات ریاست‌جمهوری در شرایط سیاسی کم‌‌‌رمق موجود شد، دست‌‌‌کم در ذهن کسانی که به وی رأی دادند، دارای چنین ویژگی‌‌‌هایی بود: اصول‌‌‌مندی و اخلاق‌‌‌مداری و پیروی از ارزش‌‌‌های تغییرناپذیر ابدی و ازلی؛ شناخت دقیق از مردم و همدل و هم‌‌‌درد بودن با آنها؛ صراحت لهجه داشتن و نمی‌‌‌دانم گفتن و احتیاط کردن و پس از دریافت بهترین نظرات کارشناسی علمی و عملی دست به اقدام زدن؛ طبیب و مرهم دردها و التیام‌‌‌بخش رنج‌‌‌ها بودن و پزشک بودن و اینکه قبل از هر عملی مطمئن باش اوضاع را بدتر از اینی که هست نمی‌‌‌کنی. به این ترتیب انتخاب پزشکیان در کمترین سطح آن، کارکردی روان‌شناختی داشت و دارد که آرامش و آسوده‌‌‌خاطری آنی ایجاد می‌کند؛ یعنی به صرف اینکه دولتی با تاکید بر ارزش‌‌‌‌‌‌هایی مانند صداقت، درستکاری، انتقادپذیری و شفافیت به قدرت رسیده است راضی‌‌‌کننده است و همین که در دولت پزشکیان قرار نیست اوضاع بدتر از اینی که هست بشود، کفایت می‌کند.

ایران امروز با ایالات‌متحده صد سال پیش به لحاظ بستر زمانی و جغرافیایی و بسترهای نهادی، ارتباط و مشابهتی ندارد. اما شاید بتوان مشابهتی بین مسائل این دو کشور از بعد انسانی دو جامعه یافت. وضعیت وخیم اقتصادی سال‌های اخیر، انشقاق زیادی در بین گروه‌‌‌‌های مختلف قدرت و مردم انداخته و مسائل حل‌‌‌‌نشده و بحران‌های زیادی در دل این جامعه همچون آتش زیر خاکستر نهفته است که دیر یا زود سر باز می‌کند. از همین رو دولت فعلی بر لبه گسل‌‌‌‌های متعدد ایستاده است. از طرف دیگر، جامعه ایران، چندقومیتی و غنی از اقوام و فرهنگ‌‌‌‌های گوناگون است. برای این جامعه متکثر، آزادی‌‌‌‌های فردی و اجتماعی یک ارزش انسانی تلقی می‌‌‌‌شود.

پیش‌‌‌زمینه: اقتصاد آمریکا بر اثر رکود عمیق اقتصادی در سال‌های پس از ۱۹۲۹ گرفتار فقر و بیکاری گسترده شد. هربرت هوور، رئیس‌‌‌جمهور جمهوری‌خواه وقت، مخالف هر نوع مداخله دولت در مواجهه با بحران بود و این شیوه برخورد با مسائل، امکان پیروزی روزولت را فراهم کرد. مردمان کشورهای کمتر توسعه‌‌‌یافته، نیودیل را با کمک‌‌‌های عمده ایالات‌‌‌متحده به کشورهای دیگر می‌‌‌شناسند و شهروندان آمریکایی، نیودیل را با گسترش حمایت اجتماعی، اصلاحات در نظام بانکی و مالی، تشکیل سپاه جنگل‌‌‌کاری و مشابه آن تجربه کرده‌‌‌اند. اما نیودیل در اصل «قرار جدید» میان احزاب، تشکل‌ها و گروه‌‌‌های اجتماعی آمریکای ۱۹۳۲ بود.

گردشگری همیشه راهی سریع برای توسعه اقتصادی است. در سال‌های اخیر امارات متحده عربی، ترکیه، مغولستان، تایلند و برخی دیگر از کشورها از همین راه به سطوح جدیدی از اشتغال‌زایی و درآمدزایی رسیده‌‌‌اند و گاه حتی این بخش کل اقتصاد یک کشور را تغییر داده است. با این‌حال گردشگری اقتضائاتی دارد که به صورت مشهود و نامشهود خود را به جامعه و محیط تحمیل می‌کند. برای نمونه در نپال که کشوری با توپوگرافی و محیط طبیعی بکر اما خشن است، توسعه اقتصادی از محل گردشگری یک راه بسیار دقیق برای پیشرفت است؛ اما بدون برخورداری از زیرساخت‌‌‌های گردشگری، اعم از پل و هتل و اتوبان و فرودگاه امکان گسترش بخش گردشگری بیش از حد معمول ناممکن است. نپال به‌عنوان کشوری که قله جهان است و مرتفع‌‌‌ترین کوه‌‌‌های جهان را در خود دارد، مزیت بزرگی جهت توسعه از مسیر گردشگری دارد؛ اما فقر زیرساخت‌‌‌ها در کنار تبعات توسعه ناپایدار این بخش، دامان اقتصاد این کشور را گرفته است. در پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان»، به موضوع صنعت گردشگری در نپال و سیاست‌‌‌ها و برنامه‌‌‌های این کشور برای افزایش درآمدها از حوزه گردشگری و تبدیل کشور به یک مقصد گردشگری جذاب، امن، هیجان‌‌‌انگیز و منحصربه‌‌‌فرد پرداخته شده است.

جمهوری دموکراتیک فدرال نپال کشوری در جنوب آسیا و بین دو کشور هند و چین است و جمعیت آن به بیش از ۲۷میلیون نفر می‌رسد که اکثر آنان پیرو آیین هندو هستند. اما اقلیتی از بودایی‌‌‌ها و مسلمانان نیز در این کشور سکونت دارند. پایتخت این کشور کاتماندو است. کوه‌‌‌های باشکوه و قلل مرتفع زیادی از جمله بلندترین کوه جهان، اورست در نپال واقع شده است و این کشور خانه هشت‌قله از ۱۰قله مرتفع جهان است که هرساله در فصل بهار، پذیرای صدها ماجراجو از سراسر جهان است که بیش از همه، عزم صعود به قله اورست را دارند. از زمانی که این قله برای اولین‌‌‌بار در سال ۱۹۵۳ فتح شد، تاکنون هزاران کوهنورد به آن صعود کرده‌‌‌اند. طبیعت نپال سرشار از تنوع زیستی است و جنگل‌‌‌های نیمه‌‌‌گرمسیری آن، زیستگاه کرگدن‌‌‌، ببر و سایر حیوانات است. در دهه‌‌‌های اخیر، نپال همیشه به‌‌‌عنوان یک مقصد کم‌‌‌خرج و ارزان برای مسافرت با کوله‌‌‌پشتی (اصطلاحا بک‌پکینگ) ‌‌‌شناخته می‌‌‌شد.

گردشگری کوهستانی بخش مهمی از اقتصاد جهانی است که ۱۵ تا ۲۰‌درصد از گردشگری در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد و درآمد سالانه حاصل از آن بین ۷۰ تا ۹۰میلیارد دلار است. گردشگری کوهستان که توسط سازمان ملل به‌‌‌عنوان فعالیت در مناطق کوهستانی با مناظر منحصربه‌‌‌فرد، تنوع زیستی و فرهنگ محلی تعریف شده است، در مقاصدی مانند هیمالیای نپال رشد می‌کند. در اینجا، بازدیدکنندگان به سمت فعالیت‌‌‌هایی مانند پیاده‌‌‌روی و کوهنوردی در میان زیبایی‌‌‌های طبیعی خیره‌‌‌کننده، گیاهان و جانوران متنوع و تجربیات فرهنگی غنی جذب می‌‌‌شوند و نپال را به مقصدی جذاب تبدیل می‌کنند.

شرپاها قومیتی از مردم نپال هستند که در کوه‌‌‌های بلندمرتبه این کشور به‌‌‌ویژه منطقه خومبو در هیمالیا سکونت دارند. آنها به دلیل مهارت‌‌‌های استثنایی کوهنوردی خود مشهور هستند و مترادف با کوهنوردی و پیاده‌‌‌روی در نپال شده‌‌‌اند. شرپاها بخشی جدایی‌‌‌ناپذیر از صنعت کوهنوردی در نپال بوده‌‌‌اند و بسیاری از آنها سهم قابل‌‌‌توجهی در تاریخ کوهنوردی داشته‌‌‌اند. شرپاها نقش اساسی در هدایت کوهنوردان به قله اورست، مرتفع‌‌‌ترین کوه جهان داشته‌‌‌اند و بی‌‌‌اغراق، بدون وجود شرپاها بخش اعظم صعودها به اورست و دیگر قلل مرتفع در نپال غیرممکن می‌‌‌بود. آنها همچنین در بسیاری از فعالیت‌‌‌های گردشگری ماجراجویانه دیگر در نپال شرکت می‌‌‌کنند، از جمله کوه‌‌‌پیمایی و قایقرانی در آب‌‌‌های خروشان.

مرتفع‌‌‌ترین کمپ در بلندترین کوه جهان، مملو از زباله است و پاک‌‌‌سازی کامل آن سال‌ها به طول می‌‌‌انجامد. دولت نپال با همکاری ارتش و همکاری کوهنوردان محلی معروف به شرپا، امسال حدود ۱۱تن زباله به همراه چهار جسد را که سال‌های متمادی در مسیر صعود به اورست رها شده بودند، پاک‌‌‌سازی کردند. به گفته مردم محلی، بیش از ۴۰تن زباله هنوز در محدوده کمپ جنوبی آخرین کمپ منتهی به قله اورست انباشته شده است. این زباله‌‌‌ها عبارتند از چادرهای قدیمی، مواد غذایی، کپسول‌‌‌های گاز و اکسیژن و طناب‌‌‌های نجات که در ارتفاع ۸‌‌‌هزارمتری رها شده‌‌‌اند. از زمانی که یک زوج نپالی-نیوزیلندی تنزینگ نورگی شرپا و ادموند هیلاری برای اولین‌‌‌بار در سال ۱۹۵۳ به اورست صعود کردند، زباله‌‌‌های بسیاری در مسیر صعود به این قله رها شده است.

دره خوش‌‌‌آب‌‌‌وهوای جومسوم در میانه کوه‌‌‌های سربه‌‌‌فلک‌‌‌کشیده هیمالیا، در شمال مرکزی نپال واقع شده است. این دهکده دنج و آرام که زمانی نقطه ترانزیت بازرگانان به تبت بود، دیرزمانی است که به استراحتگاه زائران هندو و بودایی که از معبد موکتیناث بازدید می‌کنند و کوهنوردان خواهان صعود به کوه آناپورنا بدل شده است. این منطقه دورافتاده که یکی از ‌‌مناطق متنوع نپال از نظر زیست‌‌‌محیطی و فرهنگی است، به‌‌‌مرور شاهد توسعه روزافزون بوده و به‌‌‌تازگی یک اقامتگاه مدرن و تجملی برای گردشگران ثروتمند و ولخرج در آنجا ساخته شده است. شینتا مانی موستانگ، یک هتل بوتیک است که معمار مشهور آمریکایی، بیل بنزلی، با هدف خلق تجربه یک اقامت «راحت و شیک» در یک مکان نامتعارف آنها طراحی کرده است. جیسون فریدمن که سال گذشته، برند هتل‌‌‌های شینتا مانی را در کنار گروه محلی هتل‌‌‌داری شرپا به نپال آورد، می‌‌‌گوید: رویه هتل‌‌‌داری و مهمان‌‌‌نوازی در هیمالیا طی ۳۰سال گذشته تغییر چندانی نکرده است. ما به جمعیت جدیدی از مسافران اجازه دسترسی به این مناطق را می‌‌‌دهیم.

پرهام پهلوان: یکی از چالش‌‌های مهم پیش‌روی دولت، اجماع‌‌سازی بین نیروهای فکری کشور از گروه‌‌های مختلف سیاسی، از جمله کسانی است که در انتخابات شرکت نکرده‌‌اند. پزشکیان به دنبال به نتیجه رساندن شعار استفاده از کارشناسان، عملکرد مبتنی بر قانون و به ثمر رساندن برنامه‌‌های بلندمدت کشور است. یکی از نگرانی‌های بسیاری از فعالان سیاسی، فقدان تحزب در ایران و کارهای تشکیلاتی پخته، باتجربه و موثر است؛ مشکلی که فقدان آن در اموری مثل انتخاب اعضای کابینه به چشم می‌‌آید. دکتر پزشکیان، با تشکیل شورای راهبری سعی کرده تا حدی این مشکل را پوشش دهد، با این حال انتقادات بسیاری به عملکرد شورای راهبری وجود دارد. همان‌طور که دکتر محمدجواد ظریف، رئیس شورای راهبری، اعلام کرد، هیچ‌وقت اولین تجربه‌‌ها بدون اشتباه نخواهد بود. «باشگاه اقتصاددانان» در تلاش است با دریافت نظرات نخبگان و کارشناسان به بررسی نقشه راه روشن‌تر برای دولت‌سازی در دولت آینده بپردازد.

نیاز یا نارضایتی فردی وقتی به یک مساله عمومی تبدیل می‌شود که حوزه اثرگذاری آن از یک فرد خارج شده و به عنوان مساله‌ای در جامعه عنوان شود. مساله عمومی را از لحاظ وضعیت زمانی می‌توان به چهار دسته «مسائل پنهان»، «مسائل در حال ظهور»، «مسائل جاری» و «مسائل نهادینه‌شده» طبقه‌بندی کرد.

یکی از مسائل مهم سازمان‌ها و دولت‌‌ها، انتخاب بهترین و شایسته‌‌ترین مدیران است. اما توجه کنیم که مدیر و مدیریت برای سازمان‌ها و پست‌‌های سیاسی مفهومی نتیجه‌محور است. بنابراین مدیران شایسته از نظر من تنها کسانی هستند که نتایج شایسته ایجاد می‌کنند. حال چرا این صراحت لازم است؟ یکی از روش‌های انتخاب مدیران ارشد این است که تعداد زیادی شاخص را تعیین کرده و از انضباط فردی، خلاق بودن، تحصیلات بالا، تجربه، فسادستیزی، خوش‌اخلاقی، مردم‌داری، قابلیت مشورت‌گیری و کار گروهی و... را ردیف می‌کنند. بعد برای هر یک حداقل‌‌های وتو‌کننده در نظر گرفته و سپس با انبوهی از شاخص‌ها شروع به دسته‌بندی و شایسته‌گزینی متریک‌شده می‌کنند.

رکود تورمی (Stagflation) وضعیتی در اقتصاد است که در آن نرخ تورم بالا و نرخ رشد اقتصادی پایین یا منفی، به‌طور همزمان وجود دارد. این پدیده می‌‌تواند به همراه بیکاری بالا نیز باشد. رکود تورمی، چالش بزرگی برای سیاستگذاران اقتصادی ایجاد می‌کند؛ زیرا معمولا سیاست‌‌های مورد استفاده برای کاهش تورم می‌‌توانند رشد اقتصادی را کاهش و بیکاری را افزایش دهند و برعکس برای مثال کاهش مخارج دولتی می‌‌تواند به کاهش تورم کمک کند؛ اما باید به‌گونه‌‌ای مدیریت شود که به رشد اقتصادی نیز آسیب نرساند یا افزایش مالیات‌‌ها می‌‌تواند تقاضا را کاهش دهد و تورم را کنترل کند؛ اما می‌‌تواند به کاهش فعالیت‌‌های اقتصادی و افزایش بیکاری منجر شود. راهکارهای عملیاتی برای مقابله با رکود تورمی باید به‌طور همزمان به کاهش تورم و تحریک رشد اقتصادی توجه کنند. این راهکارها باید دقیقا طراحی و به اجرا گذاشته شوند تا اثرات مطلوبی داشته باشند. در ادامه به برخی از راهکارهای عملیاتی اشاره خواهم کرد:

دولت چهاردهم در آستانه در دست گرفتن امور است و این در شرایطی است که کشور با چالش‌‌‌های بی‌‌‌شماری در زمینه‌های زیر روبه‌روست: