امروز بسیاری از ناظران بیرونی منتظر آغاز به کار دولت چهاردهم هستند تا نحوه مواجهه این دولت با مسائل و چالش‌‌‌های اقتصادی کشور را دریابند. بر این مبنا هنوز با قطعیت نمی‌‌‌توان از یک دکترین واحد در دولت چهاردهم سخن به میان آورد؛ اما حرف و حدیث پیرامون بینش اقتصادی حاکم بر دولت، نیروهای اصلی و روش حل مسائل بالا گرفته است. به همین بهانه «باشگاه اقتصاددانان» به سراغ پژوهشگران کشور رفته و از آنها درباره آینده سیاست‌های اقتصادی در کشور، بینش اقتصادی دولت چهاردهم، کم و کیف استفاده از کارشناسان و نحوه چینش نیروها پرسیده است. حاصل کار اینک پیش‌روی شماست.

هفته قبل افتخار داشتم که در مشهد مقدس به همراه خانواده در جمع صمیمی برادران کارآفرین نعیمی‌پور و مهندس شریعتی‌مقدم، در خدمت دکتر پاپلی یزدی باشم. صحبت از توسعه روستایی و آمایش سرزمین شد و ایشان بیان کردند که سال‌ها قبل پیامدهای روندهای فعلی را به دستگاه‌های کارشناسی دولت گفته‌اند، ولی در عمل توجهی به این نظرات نشده و روندهای تخریبی ادامه یافته است و نسبت به اصلاح روندها امیدواری چندانی نداشتند. کثیری از بهترین کارشناسان و فرهیختگان علمی کشور، رغبتی برای ارائه نظرات و شرکت در جلسات دستگاه‌های دولتی ندارند. یکی از دلایل مهم این وضع، قرار گرفتن افراد سمبل‌کار در مناصب مهم است.

نتیجه انتخابات دور دوم ریاست‌جمهوری، پیروزی مسعود پزشکیان بود که وعده اقتصادی مشخصی برخلاف کاندیداهای دیگر نداد. او بر محورهایی مانند تلاش برای بهبود روابط خارجی به‌عنوان یک متغیر کلیدی برای تغییر وضعیت اقتصادی ایران تاکید داشت. اما اکنون او رئیس‌جمهور است و رأی‌دهندگان انتظار تغییر در زندگی خود را دارند.

خب، آقای پزشکیان رئیس‌جمهور شد و حالا نگاه‌ها به ایشان است که شنل قرمز را بپوشد و همه مسائل را حل کند. انتظار عمومی این است که ایشان با معدودی از حلقه نزدیکان خود پاسخ همه سوالات را داشته باشند. اما این همان تصور غلط عموم از مقوله مدیریت است. در دنیای به‌غایت پیچیده امروز و در شرایط امروز ایران، این نگاه به مقوله مدیریت نه‌تنها کارآمد نیست، بلکه خطرناک است.

مرحله دوم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با پیروزی مسعود پزشکیان به پایان رسید و او به‌زودی سکان هدایت قوه مجریه را در دست خواهد گرفت. می‌توان گفت که نهمین رئیس‌جمهور ایران، پرچالش‌‌‌ترین مسیر ریاست‌جمهوری بعد از انقلاب را پیش‌روی خود دارد؛ چراکه علاوه بر مصائب اقتصادی، کمترین سرمایه اجتماعی بعد از انقلاب را همراه خود می‌‌‌بیند. این موضوع از میزان مشارکت در مراحل اول و دوم انتخابات عیان است و نیازی به توضیح بیشتر نیست.پرواضح است که آقای پزشکیان در این دوره ریاست‌جمهوری چاره‌‌‌ای جز اصلاحات عمیق و دردناک اقتصادی ندارد؛ از ناترازی انرژی خصوصا بنزین تا اصلاح نظام بانکی و ارز چندنرخی.

مسعود پزشکیان در حالی پیروز چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری شد که باید در کمترین زمان ایجاد تغییرات اساسی را در دستور کار قرار دهد. او برخلاف اسلاف خود نتوانسته است قبل از انتخابات موجی را شکل دهد و عمده رای‌دهندگان به او افرادی هستند که در واقع تلاش داشتند تا یک جریان خاص را از پاستور دور نگه دارند.

محمد حسین شاوردی: روی کار آمدن یک دولت کاملا جدید در ایران سیاستگذاری را با روندهای جدیدی روبه‌رو می‌سازد. ۱۵ اقتصاددان و پژوهشگر اجتماعی با ارسال دیدگاه‌های خود برای «باشگاه اقتصاددانان» تاکید کردند کشور بدون تغییر مسیر جدی در بسیاری از روندها قادر نخواهد بود از وضعیت فعلی خارج شود. به‌جز سیاست خارجی و استفاده از رویکرد تعاملی در مواجهه با کشورهای رقیب این گروه تاکید دارند بهبود ظرفیت دولت از طریق استفاده از کارشناسان توانمند راهی است که تحقق اهداف کلان را امکان‌پذیر می‌سازد. به موازات این موضوع باز کردن درهای جهان به روی تجار و صنعتگران ایرانی در کنار استفاده از تجارب بین‌المللی کشور را قادر خواهد کرد تا امکان بازیابی سرمایه اجتماعی ناشی از انتخابات را به دست آورد.

آقای دکتر مسعود پزشکیان، ریاست‌محترم جمهوری اسلامی ایران، مردم ایران کارشان را کردند و رای اعتماد به صداقت و شجاعت شما دادند. حالا نوبت شما و همه سیاستمداران است که دین‌‌‌‌تان را ادا کنید و مرهمی بر رنج‌‌‌‌های این ملت خسته باشید.پیشنهاد می‌‌‌‌کنم در پاسخ به اعتماد مردم در اولین گام فیلترینگ را بردارید تا کسب‌وکارهای مجازی رونق بگیرند.

رای به مسعود پزشکیان را باید رای به تغییر روندهای موجود و مستقر تعبیر کرد نه تداوم و ادامه راه گذشته؛ «تغییر» یک مطالبه عمومی از دولت چهاردهم است که کاندیدای پیروز از روزی که بر مسند تکیه زند اخلاقا آن را به جامعه بدهکار است. به دلایل متعددی تغییر در سیاست خارجی نسبت به سیاست داخلی ضروری‌‌‌تر می‌‌‌نماید. روند رفت و برگشتی یا پاندولی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در نقاط عطف تغییر دولت‌ها از تهاجمی به تنش‌زدایی و بالعکس در طی چهاردهه اخیر نیز نشان می‌دهد که توقع در تغییر سیاست خارجی با روی کار آمدن دولت چهاردهم توقعی بجاست.

تنها سه‌سال زمان نیاز بود برای اینکه دولت در ایران، مجددا به دست میانه‌‌‌رو‌ها سپرده شود. این عبارت را می‌‌‌توان به شکل‌‌‌های گوناگونی تفسیر کرد. برجسته‌‌‌ترین بخش این روند تحولی، اما شاید متعلق به محمدجواد ظریف است؛ دیپلماتی آرام اما آتشین؛ کسی که همیشه در دورترین فاصله از کشمکش‌‌‌های سیاست داخلی می‌‌‌ایستاد، این بار اما معرکه‌‌‌گیر میدان بود. شخصیتی که رئیس‌جمهور منتخب، احتمالا بیش از هرکسی وامدار اوست. اما چه شد کسی که در دوران وزارت خود، چند بار به صورت آشکار و نهان، در پی استعفا بود و در اظهارنظری جنجالی و در گفت‌‌‌وگویی که حال و هوای ظریف، سرشار از کلافگی و نارضایتی می‌‌‌نمود، نقش خود در سیاست خارجی ایران را «صفر درصد» اعلام کرد، به بازیگر اصلی این رقابت بدل شد؟ چه شد که پس از سه‌سال ورق برگشت؟

پیروزی آقای پزشکیان در انتخابات اخیر، ‌‌‌ حاکی از پیروزی طرز تفکری مشخص در حوزه فعالیت‌‌‌های اقتصادی است. چنان‌که مشخص است، اقتصاد محور اصلی چالش‌‌‌های انتخاباتی بوده و بارزترین شاخص‌‌‌های این مساله، موضوعاتی نظیر ارتباط اقتصادی شفاف و بی‌‌‌واسطه با جهان، برجام و پذیرش یا قبول FATF از سوی ایران است. می‌‌‌توان ادعا کرد در این فقره دو دیدگاه کاملا متضاد در مقابل هم در انتخابات ریاست‌جمهوری صف‌‌‌آرایی کردند که یکی از آنها باوری مبنی بر بستن فضای اقتصاد و حل چالش‌‌‌ها با استفاده صرف از توانمندی‌‌‌های داخلی بود؛ رویکردی که به نوعی ادامه اعمال سیاست جایگزینی واردات در همه زمینه‌‌‌هاست.

۱. بالاخره ماراتن سخت و دشوار و پر از استرس و اضطراب یک‌ماهه انتخابات برای گروه‌های مختلف به پایان رسید و دکتر پزشکیان پیروز این رقابت مدنی شد. اما این موفقیت حاصل تلاش‌های فشرده گروه‌های مختلف مردم بود؛ به‌خصوص آنکه راضی کردن انبوهی از جوانان ناراضی از بی‌مهری‌های گذشته به مشارکت در انتخابی سرنوشت‌ساز، امری بسیار سخت و نفس‌گیر بود. امید که حاکمیت قدر این همراهی و مشارکت را بیش از گذشته بداند تا این تحول آغازی باشد برای حرکت در مسیر رشد و رفاه کشور در همه ابعاد زندگی و در نهایت توسعه ایران سربلند.

پس از خاتمه فرآیند نفس‌گیر رقابت‌های انتخاباتی، دکتر مسعود پزشکیان به ریاست‌جمهوری ایران برگزیده شد. آنچنان که ایشان عنوان کرد و آنچه از نگاه کارشناسی و تخصصی الزام‌آور است، سه‌ستون اصلی اداره امور قوه مجریه را که همه امور باید بر محور آنها باشند، از ایشان مطالبه می‌کنیم: اولا، تمام قدرت و توان خویش را برای برطرف کردن و برداشتن تحریم‌های ظالمانه به کار گیرید و همه قوا و توانمندی‌های کشور را در این مسیر هماهنگ کنید.

استفاده از کارشناسان، کلیدواژه پرتکرار دکتر پزشکیان در رقابت‌‌‌های انتخابات ریاست‌جمهوری بوده است؛ امری امیدوار‌کننده که نشان داد نیاز رجوع به کارشناسان و متخصصان پیش از هر گونه تصمیم‌گیری کلان در نگرش بخشی از مدیران و سیاستگذاران به‌خوبی احساس شده است. این موضوع هرچند از دید بخشی از رقبای ایشان در عرصه انتخابات به‌عنوان یک نقطه ضعف و مبتنی بر بی‌‌‌برنامگی تلقی می‌‌‌شد؛ اما غالب کارشناسان و عموم مردم این موضوع را نه‌تنها امری درست بلکه ضروری و حیاتی می‌‌‌دانستند که تاکنون کمتر مورد توجه بوده است.

پزشکیان در دوران باثباتی به پیروزی نرسیده است. مجموعه‌‌‌ای از آمارها از وضعیت وخیم کشور در ابعاد مختلف حکمرانی حکایت دارد. از نرخ مشارکت ۴۹.۸درصدی در دوره دوم انتخابات که عدم‌اقبال شمار قابل‌‌‌توجهی از شهروندان به صندوق رای را نشان می‌دهد تا کسری ۳۰۰‌هزار میلیارد تومانی بودجه دولت، نرخ تورم سالانه ۳۶.۱درصدی و افت ۹درصدی صادرات ایران طی سال گذشته. پزشکیان برای اینکه بتواند بر مسائل گوناگون پیش‌‌‌روی دولت خود فائق آید و در ماراتن حکمرانی پیروز شود، باید به چهار موضوع اولویت دهد.