زین اژدها برای اسب سرکش علم و فناوری
این سازماندهی مجدد طی «دو جلسه»، در جلسات سالانه کنگره ملی خلق (NPC) و کنفرانس مشورتی سیاسی خلق چین (CPPCC) که در ماه مارس سال‌جاری در پکن برگزار شد، صورت گرفت. اینجاست که جهت‌گیری سیاست حزب کمونیست چین مشخص می‌شود؛ زیرا هزاران نماینده تغییرات نهادی و پرسنلی را تصویب می‌کنند، قانون می‌‌‌گذارند و بودجه‌‌‌های دولتی را در جلسات نسبتا تشریفاتی اما مهم تایید می‌کنند. مخالفت به‌سختی مجاز است و عمدتا هم مخالفتی صورت نمی‌گیرد.
نتیجه تایید نقش مسلط حزب کمونیست چین در توسعه فناوری این کشور در این جلسات حاکی از اهمیتی است که رهبران چین برای این بخش قائل هستند. در طول دو نشست، شی نشان داد که «تقویت استراتژی‌‌‌های ملی یکپارچه و قابلیت‌‌‌های استراتژیک» هدف کلیدی چین برای تبدیل‌شدن به یک‌قدرت جهانی است. در این میان، توسعه فناوری‌‌‌های استراتژیک کلیدی نقشی حیاتی و متعاقب ایفا می‌کند. تا سال ۲۰۴۹، چین قصد دارد بهعنوان یک‌رهبر جهانی در سه‌فناوری استراتژیک ظاهر شود که توسط شی جین پینگ، رئیس‌‌‌جمهور چین برای جوان‌‌‌سازی ملی چین بسیار مهم است: فضا، هوش مصنوعی و ارتباطات و محاسبات کوانتومی.
در سال ۲۰۱۹، یک مقاله توجیهی در حوزه دفاعی با عنوان «دفاع ملی چین در عصر جدید» که توسط شورای دولتی نوشته شده بود، اهمیت حیاتی رقابت در فناوری‌‌‌های استراتژیک کلیدی را برای ظهور تحت عنوان یک قدرت بزرگ برجسته کرد. از آن زمان، این فناوری‌‌‌ها بهعنوان «زیرساخت‌‌‌های جدید» یا زیرساخت‌‌‌های حیاتی چین توصیف شده‌‌‌اند تا اطمینان حاصل شود که چین به جوان‌‌‌سازی ملی خود ادامه می‌دهد و به اهمیت والای آن در برابر ایالات‌متحده واقف است. این موضوعی کاملا جدید نیست. براساس مفهوم قدرت ملی جامع (CNP) که تحت مدیریت دنگ شیائوپینگ در دهه ۱۹۸۰ توسعه یافت، توسعه علم و فناوری بهعنوان کلیدی برای ظهور چین، بهعنوان یک قدرت بزرگ به رسمیت شناخته شد. همان‌طور که مایکل پیلزبری در سال ۲۰۰۰ اشاره کرد، «قدرت ملی جامع» (zonghe guoli) به ترکیب شرایط و نقاط قوت یک کشور در زمینه‌‌‌های متعدد اشاره دارد که علم و فناوری شاید در میان برترین آنها باشد.
با توجه به شرایط بین‌المللی که توسط شورای دولتی چین بهعنوان یک رقابت مسلم در نظر گرفته شده است، فرض رهبران این کشور در خصوص پیشبرد این فناوری‌‌‌های استراتژیک و کلیدی، امری حیاتی است. استراتژی‌‌‌های مختلفی برای پیشبرد پیشرفت چین ایجاد شده است؛ از جمله استراتژی نوآوری چین و همچنین استراتژی «ساخت چین ۲۰۲۵». چین برای حمایت از توسعه فناوری‌‌‌های استراتژیک، تغییرات مهمی در دفتر سیاسی و کمیته مرکزی خود در طول بیستمین کنگره حزب در سال گذشته ایجاد کرد. اما چین امروز در این سه‌حوزه در کجا قرار دارد؟
فضا
چین با برنامه‌‌‌های غیرنظامی خود یک قدرت بزرگ در فضاست. اهداف بلندپروازانه این کشور منعکس‌‌‌کننده این امر است: چین قصد دارد تا سال ۲۰۳۶ یک پایگاه دائمی در ماه ایجاد کند، توانایی تولید انرژی در سطح گیگاوات را از طریق پروژه انرژی خورشیدی تا سال ۲۰۲۵ ایجاد کند و یک ماموریت انسانی در مریخ بین سال‌های ۲۰۴۹-۲۰۳۳ و یک ماموریت کاوش سیارک تا سال ۲۰۲۵ انجام دهد. چین همچنین تنها کشوری است که ایستگاه فضایی مستقل خود به نام تیان‌‌‌گنگ را در مدار پایین زمین دارد. اخیرا چین اعلام کرد که با موفقیت ۱۰۰درصد بازسازی منابع اکسیژن را در ایستگاه فضایی تیان‌‌‌گنگ آزمایش کرده است.
بی‌‌‌یان کیانگ، مدیر دفتر مهندسی کنترل محیطی و پشتیبانی از حیات در مرکز فضانوردان چین، اهمیت آن را همان‌طور که توسط چاینادیلی نقل شده است، توضیح داد: «این پیشرفت منعکس‌‌‌کننده یک تحول اساسی در سیستم کنترل محیطی و پشتیبانی از زندگی برای چین است. مهم‌تر از آن، این سیستم توانست ۹۵درصد از آب خود را نیز بازسازی کند که به معنی کاهش وابستگی ایستگاه به زمین است.» با این حال چین به همین مقدار بسنده نکرده است. در مقاله توجیهی سال ۲۰۲۱ چین در مورد فعالیت‌‌‌های فضایی این کشور، دفاع سیاره‌‌‌ای را بهعنوان یک ماموریت کلیدی شناسایی کرده است.
ماموریت دفاع سیاره‌‌‌ای چین همچنین شامل ردیابی سیارک‌‌‌ها و شهاب‌سنگ‌ها و توسعه فناوری‌‌‌های انحراف‌‌‌دهنده است. در نتیجه، چین سیارک ۲۰۱۹ VL۵ را که حدود ۱۰۸فوت (۳۳متر) قطر دارد و هر ۳۶۵روز یک‌بار به دور خورشید می‌چرخد بهعنوان مقصد ماموریت دفاع سیاره‌‌‌ای شناسایی کرده است که در آن چین در سال ۲۰۲۵ یک ناظر و یک فضاپیمای ضربه‌‌‌زن را به فضا پرتاب خواهد کرد. برای این منظور یک فضاپیما این سیارک را مطالعه خواهد کرد و فضاپیمای دیگر به آن ضربه خواهد زد. چین در حال ساخت یک‌مرکز رصدی در اعماق فضا در شهرداری چونگ‌کینگ در جنوب‌غربی چین است که شامل ۲۵رادار با دیافراگم ۳۰متری برای شناسایی سیارک‌‌‌هایی در فاصله بیش از ۱۰میلیون کیلومتری است. این سیستم راداری گسترده که چین‌فویان نام دارد، دفاع سیاره‌‌‌ای چین و همچنین قابلیت‌‌‌های مدیریت ترافیک فضایی را ایجاد می‌کند.
هوش مصنوعی
در سال ۲۰۲۱، آکادمی فناوری اطلاعات و ارتباطات چین در مقاله توجیهی‌‌‌اش از هوش مصنوعی قابل اعتماد گفته است؛ یعنی توسعه هوش مصنوعی بهعنوان عامل مهم توسعه اقتصادی. فناوری‌‌‌های پیش‌بینی‌‌‌شده مبتنی بر هوش مصنوعی شامل سیستم اعتبار اجتماعی، فناوری تشخیص چهره، اتومبیل‌‌‌های خودران، هواپیماهای بدون سرنشین، تولید مواد افزودنی و حتی پلتفرم‌‌‌های مداری در فضا هستند. پیش‌بینی می‌شود که چین در سال‌جاری حدود ۷/ ۱۴میلیارد دلار برای هوش مصنوعی هزینه کند که حدود ۱۰درصد سرمایه‌گذاری جهانی است. تخمین زده می‌شود که تا سال ۲۰۲۶ این رقم به حدود ۲۶میلیارد دلار برسد. اما نکته‌ای که ایالات‌متحده را ترسانده، این است که چین قصد دارد از هوش مصنوعی در ماجراجویی‌‌‌های فضایی خود استفاده کند. تا سال ۲۰۲۵، چین قصد دارد یک صورت فلکی به نام جیلین-۱ متشکل از ۱۳۰ماهواره را ایجاد کند که با هوش مصنوعی قادر به انحراف است.
ارتباطات و محاسبات کوانتومی
چین پیشتازی خود را در ارتباطات کوانتومی در سال ۲۰۱۷ به دنیا نشان داد؛ زمانی که دانشمندان چینی فوتون‌‌‌های درهم‌تنیده را از اولین ماهواره ارتباطی کوانتومی جهان، موسوم به Micius که در سال ۲۰۱۶ پرتاب شد، رونمایی کردند. در ژوئن ۲۰۲۰، پان جیانوی، عضو کمیته ملی «آکادمی علوم چین» و معاون اجرایی دانشگاه علم و فناوری چین، در مقاله‌‌‌ای که در نیچر منتشر شد، فاش کرد که پیام‌‌‌های کوانتومی با استفاده از Micius، چین را به هدف توانایی ارتباط غیرقابل هک‌کردن نزدیک‌‌‌تر کرد. چین با این پیشرفت‌‌‌ها نشان داده است که حریف دست و پا بسته‌‌‌ای برای آمریکا نیست و اگر نگوییم به شکل بسیار تند، اما به شکل قابل‌توجهی رقابت بین پکن و واشنگتن در این سه حوزه بالا گرفته است. این امر پیامدهای استراتژیک مستقیمی برای چگونگی تشکیل نظم بین‌المللی در بلندمدت خواهد داشت. پیشرفت چین در سه‌فناوری استراتژیک فضا، هوش مصنوعی و کوانتومی نشان می‌دهد که آنها در مسیر برتری جهانی قرار دارند.
