کور سوی امید
آلوک شارما، رئیس نشست، در پایان دو هفته مذاکرات کشورها در سخنرانی خود به خاطر روندی که اجازه داد تغییری در جمله‌بندی توافق ایجاد شود، عذرخواهی کرد. چین و هند در اقدامی که با نارضایتی دیگر کشورها مواجه شد، موفق شدند بخش مربوط به زغال‌سنگ را در توافق‌نامه نهایی تغییر دهند. ابتدا از کشورها خواسته شده بود، مصرف این منبع انرژی را متوقف کنند، اما به درخواست دو کشور یادشده، در مرحله نهایی کلمه «حذف» زغال‌سنگ از سبد انرژی مصرفی به «کاهش» مصرف آن تغییر کرد. با اینکه این تغییر، بزرگ و نگرانکننده محسوب می‌شود و سبب ناامیدی گروه‌‌‌های حامی محیط‌زیست و نگرانی دانشمندان شده است، اما در توافق‌نامه نهایی به «زغال‌سنگ» اشاره شد. این یک موفقیت برای نشست گلاسکو محسوب می‌شود.
در این توافق‌نامه همچنین به کاهش یارانه سوخت‌های فسیلی غیرکارآ اشاره شد و این اشاره نیز یک کامیابی تلقی می‌شود. از سوی دیگر، در بیانیه نشست نسبت به تحقق نیافتن وعده‌های مالی کشورهای ثروتمند عمیقا ابراز تاسف شد. بیش از یک دهه پیش کشورهای یادشده وعده دادند به کشورهای فقیر برای مقابله با اثرات تغییرات اقلیمی کمک کنند، اما این وعده تحقق نیافته است. به‌رغم ناکامی‌‌‌های یادشده، درج نام زغال‌سنگ، یارانه انرژیهای فسیلی غیرکارآ و کمک‌های مالی در توافق‌نامه یک قدم رو به جلو محسوب می‌شود. همچنین برخی توافق‌های جانبی در نشست حاصل شد که هدف آنها کاستن سریع‌‌‌تر از انتشار گازهای گلخانهای است. این توافق‌ها با استقبال شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران مواجه شد. اما آیا آنچه در نشست گلاسکو به دست آمد، کافی بود؟ پاسخ مسلما منفی است. هیات‌‌‌های شرکت‌کننده در نشست که از حدود ۲۰۰کشور در مذاکرات حضور پیدا کرده بودند، به این واقعیت آگاه هستند که تمام برنامههای زیست‌محیطی و وعدههایی که تاکنون داده شده است، برای تحقق هدف توافق‌نامه پاریس، یعنی محدود کردن افزایش دمای کره‌زمین به ۵/ ۱درجه سانتی‌گراد کافی نیست. متخصصان آب‌وهوا پیش‌بینی می‌کنند که دمای کره‌زمین تا پایان سده حاضر ۴/ ۲درجه سانتی‌گراد بالاتر از قبل از انقلاب صنعتی خواهد بود. نکته بسیار نگرانکننده این است که تمامی حوادث فاجعه‌بار آب‌وهوایی نظیر خشکسالی، سیل و آتش‌سوزی که رخ داده، صرفا حاصل افزایش ۱/ ۱درجه‌ای دمای کره‌زمین است. اگر کشورها به تمام وعدههایی که برای انجام تا سال ۲۰۳۰ داده‌اند عمل کنند و تا سال ۲۰۵۰ خالص انتشار گازهای گلخانهای به صفر برسد، رشد دمای کره زمین ۸/ ۱درجه سانتی‌گراد خواهد بود. نتیجه‌ای که از نشست گلاسکو حاصل شد، اجتناب‌ناپذیر بود؛ زیرا بسیاری از کشورها با برنامههای محدود و غیر‌موثر در حوزه کاستن از انتشار گازهای گلخانهای به این نشست آمده بودند، اما این به آن معنا نیست که نشست گلاسکو هیچ سودی در بر نداشت. نشست یادشده از جهات گوناگون توافق‌نامه پاریس را تقویت کرد. برای مثال در این نشست، بر ضرورت تحقق هدف توافق‌نامه پاریس تاکید شد و اینکه رسیدن به آن هدف، مستلزم به نصف رسیدن انتشار گازهای گلخانهای تا سال ۲۰۳۰ و انتشار خالص صفر این گازها تا سال ۲۰۵۰ است. در پایان این نشست، از کشورها خواسته شد، طی یک سال آینده اهدافشان برای سال ۲۰۳۰ را مورد بازبینی قرار دهند و تقویت کنند؛ زیرا این کار برای قرار گرفتن در مسیر تحقق توافق‌نامه پاریس ضروری است. کشورهای شرکت‌کننده در نشست همچنین قواعدی را تصویب کردند که سبب می‌شود توافق‌نامه پاریس با شفافیت و اثرگذاری بیشتر اجرا شود. این کامیابی، تغییر دیدگاه جهان و درک لزوم مقابله با تغییرات آب‌وهوایی را نشان می‌دهد. یکی دیگر از موفقیت‌‌‌های نشست گلاسکو این بود که چین و آمریکا پذیرفتند، مبارزه با تغییرات اقلیمی مهم‌تر از اختلافات بین دو کشور است. توافق حاصل‌شده بین دو کشور آنها را ملزم می‌کند با تعیین تاریخ و برنامه، وعده‌هایشان را عملی کنند. چین بزرگ‌ترین تولیدکننده گازهای گلخانهای است و ۲۷درصد کل این گازها را تولید می‌کند. اگر تولید گازهای یادشده در چین از سال ۲۰۳۰ کاهش نیابد، تردیدهایی درباره تحقق هدف توافق‌نامه پاریس به وجود خواهد آمد.
موفقیت دیگر نشست این بود که اقتصادهای غربی اعلام کردند ۵/ ۸میلیارد دلار برای کمک به آفریقای جنوبی جهت تعطیلی نیروگاه‌های آلوده‌کننده محیط‌زیست و حرکت به سوی انرژیهای پاک طی ۵ سال آینده اختصاص می‌دهند. مجموعه توافق‌هایی که در نشست گلاسکو حاصل شد، زمینه را برای پیشرفت در جهت تحقق اهداف آب‌وهوایی فراهم کرد؛ اما این توافق‌ها کافی نیستند. نشست سال آینده در مصر برگزار خواهد شد و دولت‌‌‌ها باید ترتیبی دهند تا آن نشست موفق‌‌‌تر از نشست امسال باشد.
