انقلاب در بازار کار

 

نخستین تحولی که از زمان آغاز همه‌گیری کرونا رخ داده و ادامه پیدا خواهد کرد، کار از خانه است. حتی وقتی همه‌گیری مهار شود بسیاری از نیروی کار برای انجام فعالیت‌های شغلی خود به محل کار باز نخواهند گشت، زیرا کار از خانه هم برای نیروی کار و هم برای کارفرما اثرات مفید داشته است. نیروی کار انعطاف مورد نظر را تجربه کرده و کارفرما دیگر مجبور نبوده هزینه‌های بالا صرف تهیه دفتر کار و تجهیزات آن بکند. استاد دانشگاه استنفورد می‌گوید: «تحولی که در حوزه کار از خانه باید طی ۲۵ سال رخ می‌داد در یک سال رخ داده است.» در اوج بحران همه‌گیری در آمریکا بیش از نیمی از نیروی کار در این کشور از خانه کار می‌کردند و پس از پایان همه‌گیری بخش اعظم آنهایی که می‌توانند به همین روش به کار ادامه دهند به محل کار بازنخواهند گشت.

دومین موضوع این است که انعطاف کاری یک شمشیر دو دم است. کار از خانه برای بسیاری از نیروی کار بسیار مطلوب است، زیرا نه تنها از هزینه‌های شخصی می‌کاهد، بلکه فرد در خانه کنار خانواده است، تغذیه سالم تر دارد و می‌تواند بیشتر ورزش کند. اما در نظرسنجی‌ها مشخص شد هنگامی که فعالیت‌های شغلی در خانه انجام می‌شود فرد احساس می‌کند همواره باید کار کند. همچنین تعادل بین کار و زندگی خانوادگی بر هم می‌خورد. در یک تحقیق مشخص شد در دوره دورکاری مدت جلسات کاری دو برابر دوران قبل از همه‌گیری ادامه پیدا می‌کند. ایجاد نظم کاری نیز یک مشکل دیگر است. از آنجا که فرد مجبور نیست در هشت ساعت کار روزانه را تکمیل کند، گاه انجام همان وظایف ۱۱ ساعت طول می‌کشد و این به معنای کاهش بهره‌وری است. بنابراین برای دوران پس از همه‌گیری باید تدابیری جهت رفع این نقاط ضعف اندیشیده شود.

سومین موضوع مهم این است که کار از خانه برای همه قابل انجام نیست. افرادی که در شغل‌های تخصصی و با درآمد بالا کار می‌کنند، عموما برای کار از خانه شرایط لازم را دارند. اما در مقابل، نیروی کار فاقد مدرک تحصیلی بالا و کم درآمد از این امکان برخوردار نیست و این تفاوت در آینده هم وجود خواهد داشت. این معنای شکل‌گیری اقتصاد دو پاره است که در آن عده‌ای می‌توانند از مزایای کار از خانه بهره ببرند و عده‌ای نمی‌توانند.

چهارمین نکته این است که دفتر کار باقی خواهد ماند، اما نوع استفاده از آن تغییر می‌کند. با آنکه بسیاری از شرکت‌ها در حال کاستن از فضای دفاتر کاری هستند، اما این فضاها به کلی تعطیل نمی‌شوند. در آینده وقت بیشتری در دفتر کار صرف کارهای مشارکتی نیروی کار می‌شود، کارهایی که در خانه قابل انجام نیست و به این ترتیب برای مثال افراد دو بار در هفته به محل کار می‌روند تا به همفکری و مشورت چهره به چهره با همکاران بپردازند. در نتیجه ضروری است در ظاهر دفتر کار نیز تغییراتی ایجاد شود تا برای فعالیت‌های جمعی مناسب شود.

و پنجمین تحول، استفاده بیشتر از هوش مصنوعی، اتوماسیون و نیروهای آزاد است. در آینده بسیاری از شرکت‌ها مجبور هستند در ترکیب نیروی کار خود تغییراتی بدهند و نیروی کار باقیمانده باید بیش از پیش بر فناوری تکیه کند. رویه‌های کار نیز به سرعت تغییر خواهد کرد یعنی بخش‌های بیشتری از کارها به شکل خودکار انجام خواهد شد. استفاده از اتوماسیون، هوش مصنوعی و نیروهای آزاد با سرعت بیشتری ادامه پیدا خواهد کرد.