همه متهمان آلودگی
مشابه هر فرآیندی، در صورتی‌که ما کاری کنیم نتیجه آن را خواهیم دید در این زمینه می‌توانیم به مثال‌های متعددی در ارتباط با آلودگی هوا اشاره کنیم. کاهش بسیار قابل ملاحظه سرب از هوای تهران، کاهش الیاف آزبست و کاهش آلاینده منواکسیدکربن نتیجه اقدامات دهه ۸۰ شمسی است. اما متاسفانه در سال‌های اخیر اقدامات موثری نظیر از رده خارج شدن خودروهای فرسوده کلا تعطیل شده است. نوسازی و ارتقا ناوگان حمل‌ونقل عمومی که رکن اصلی کاهش آلودگی هوا است نیز متاسفانه وضعیت مناسبی ندارد. حال سوال اساسی این است که چگونه با اقدامات منفی می‌توان شاهد کاهش آلودگی هوا بود؟
در دنیای امروز با اندکی جست‌وجو در اینترنت می‌توان به تجارب کشورهای موفق درخصوص آلودگی هوا دسترسی داشت و کاملا مشخص است که تمرکز اصلی اقدامات بر توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی است و در کنار آن، اقدامات دیگر شامل ارتقای انتشار آلاینده‌ها از خودروها و ارتقای کیفیت سوخت و معاینه فنی و ...
نکته مهم در کشور ما این است که اطلاع موثقی از این نکته که خودروهای تولیدی تا چه زمانی استاندارد تولید را رعایت می‌کنند وجود ندارد. اطلاعات معاینه فنی خودروها به دلایل مختلف نمی‌تواند مرجع قابل اطمینانی از وضعیت خودروهای شهر ارائه کند. به‌عنوان یک پیشنهاد جدی لازم است خودروسازان قطعه کاتالیست خودرو را گارانتی مادام‌العمر کنند تا بتوان اطمینان داشت که تمامی خودروهای سیال در شهر در استاندارد تولید خود هستند.
نکته اساسی دیگر نظارت بر آلودگی صنایع بزرگ نظیر نیروگاه‌ها است تا شائبه استفاده از سوخت‌های سنگین برطرف شود. بهتر است این صنایع اطلاعات سیستم‌های پایش آنلاین نصب شده را در اختیار عموم بگذارند تا به‌عنوان مقصران آلودگی هوا بین افکار عمومی جامعه قلمداد نشوند.
حل مساله آلودگی هوا بیش از نیاز به منابع مالی نیازمند یک دانش پویا و جامع از عوامل تاثیرگذار بر آن است و قطعا این مساله با کار و تلاش و تفکر علمی قابل حل است و ارتباط دادن همه بخش‌های آن به مشکلات مالی کشور درست نیست.
سوالات و درخواست‌های مهم از سازمان محیط‌زیست:
1) با توجه به تولید خودروها با استاندارد یورو ۴ یا یورو ۵ مقدار پایداری یا دوام این استاندارد برای خودروهای کشور چقدر است؟ (یک‌سال، شش ماه، دو سال؟) این سوالی است که سازمان نمی‌داند و برنامه‌ای هم برای آن ندارد. پس راهکار این است که خودروسازان را مجاب به گارانتی مادام‌العمر قطعات کنترل آلودگی کرد و از طریق مراکز معاینه فنی بر این امر نظارت داشت.
2) شاید در شرایط کنونی، لزوم بازنگری حدود مجاز معاینه فنی و چک تجهیزات کنترل آلودگی خودروها به‌خصوص خودروهای عمومی که پیمایش بالایی دارند بیش از پیش احساس می‌شود. در حقیقت نباید فقط به استاندارد آلایندگی تولید خودروها اکتفا کرد. بلکه باید مراقبت‌ها به‌صورت جدی باشد تا آلایندگی از خودروها در شرایط قابل قبولی باشد.
3) با توجه به توقف اسقاط خودروها که به دلیل ممنوعیت واردات خودرو رقم خورده است، برنامه سازمان چیست؟ قطعا در این خصوص نیز برنامه‌ای وجود ندارد و زور خودروسازان داخلی و تساهل سازمان این مساله مهم را مسکوت گذاشته است.
راه حل: ارتباط دادن عوارض سالانه خودرو با سطح آلایندگی و تامین منابع مالی آن و سایر منابع درآمدی نظیر عوارض طرح ترافیک و زوج و فرد و ... .
4) علت عدم پیگیری و عدم مداخله سازمان محیط‌زیست در بحث تامین و توسعه حمل‌ونقل عمومی چیست؟
5) چرا در بحث آلودگی هوا سازمان فقط موارد فنی (سوخت، استاندارد خودروها و...) را پیگیری می‌کند و هیچ‌گونه توجه و برنامه‌ای برای سایر راهکارها ارائه نمی‌دهد. این راهکارها می‌تواند مدیریت عرضه و تقاضای سفر، دولت الکترونیک، مدیریت کاربری اراضی در شهرهای بزرگ و ... باشد. شاید بتوان گفت در شهر تهران با توجه به اقداماتی که طی سالیان گذشته انجام شده است، اقدامات فنی کم و بیش انجام شده، اما توجه به اقدامات مدیریتی بسیار کم بوده است. مثلا بارگذاری جمعیت در مناطق غرب تهران و مجوزهای ساخت و ساز در باغات تهران و بلندمرتبه‌سازی‌ها از اقداماتی است که بارگذاری جمعیت زیادی را برای تهران به دنبال داشته است.
