پیش فرض کاخ سفید

ریچارد دوراک /دیلی اف ایکس قبل از اعلام تصمیم دولت آمریکا درباره تمدید نکردن معافیت خریداران نفت ایران، سوالات مختلف درباره افق بازار نفت مطرح بود و کارشناسان تلاش می‌کردند احتمال‌های مختلف را در نظر بگیرند. یکی از موضوعاتی که همواره مورد توجه تحلیلگران بوده، وضعیت اقتصاد جهان است. پیش از آغاز سال جدید میلادی نهادهای بین‌المللی نسبت به کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان تحت تاثیر تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا و محدود شدن برنامه‌های حمایتی بانک‌های مرکزی بزرگ هشدار داده بودند و اخیرا صندوق بین‌المللی پول در گزارش خود رشد اقتصاد جهان در سال جاری میلادی را ۳/ ۳ درصد اعلام کرد. قبلا این نهاد رقم رشد را ۵/ ۳ درصد پیش‌بینی کرده بود و حتی این رقم نیز پایین‌تر از نرخ رشد سال گذشته است.

رونق در اقتصاد جهانی عامل بسیار مهمی است که بر قیمت نفت اثر می‌گذارد. با آنکه امسال نرخ رشد پایین‌تر از سال قبل است. اما نهادهای پیش‌تحلیلگر معتقدند تقاضای جهانی برای نفت بین ۴/ ۱ تا ۵/ ۱ میلیون بشکه در روز بالاتر از سال قبل خواهد بود که تقریبا معادل رشد تقاضا در سال ۲۰۱۸ است. طی ماه‌های آینده بحران در لیبی، تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا، برنامه کاهش عرضه نفت که از سوی اوپک و چند کشور دیگر از جمله روسیه، رشد تولید نفت در آمریکا و تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه مهم‌ترین عوامل موثر بر قیمت نفت هستند. مذاکرات تجاری چین و آمریکا در مراحل پایانی است و اظهارنظرهای مثبت درباره آن شده است به این معنا که اعلام شده توافق‌ها صورت گرفته و طی دو تا سه هفته آینده محتوای توافق و مکانیزم‌های پایبندی به آن اعلام می‌شود. این یک خبر مثبت است که از نگرانی‌ها درباره افق اقتصاد جهان می‌کاهد و عاملی برای رشد قیمت نفت است. اقتصاد چین در سه ماه نخست امسال ۴/ ۶ درصد رشد کرد که بالاتر از پیش‌بینی‌ها بود، البته در نظرسنجی‌ها کارشناسان اعلام کرده‌اند، امسال اقتصاد چین ۲/ ۶ درصد رشد می‌کند. نکته مثبت این است که دفتر سیاسی حزب کمونیست چین اعلام کرده سیاست‌های حمایتی برای حفظ ثبات اقتصادی ادامه پیدا خواهد کرد.

در حوزه اختلال در عرضه یا کاهش آن، سه کشور یعنی لیبی، ایران و ونزوئلا مورد توجه قرار دارند و به نظر می‌رسد تغییرات در میزان عرضه نفت این سه کشور عاملی بلندمدت است که بر قیمت‌ها اثر خواهد داشت. بحران داخلی در لیبی و تحریم نفتی آمریکا علیه ونزوئلا و ایران صدها هزار بشکه از عرضه نفت به بازارهای جهانی خواهد کاست و در بدترین شرایط احتمال کاهش عرضه نفت ایران به ۵۰۰ هزار بشکه در روز وجود دارد. تصمیم روز دوشنبه دولت آمریکا یعنی تمدید نکردن معافیت خریداران نفت ایران از تحریم‌ها حاصل این فرض است که نفت کافی در بازار وجود دارد یا وجود خواهد داشت، طوری که کاهش عرضه از سوی ایران و دو کشور دیگر ثبات بازار را برهم نخواهد زد.

به نظر مقامات دولت آمریکا، شرایط بازار نفت اکنون با سال قبل متفاوت است. در آن زمان موضوع تحریم نفت ایران به رشد قیمت نفت به ۸۵ دلار منجر شد، اما پس از اعطای معافیت به هشت خریدار نفت ایران، قیمت‌ها به ۵۰ دلار کاهش یافت. زیرا از پیش عربستان و چند کشور دیگر بر تولید خود افزوده بودند. تصمیم دولت آمریکا یک پیروزی برای جان بولتون و همفکران او در دولت آمریکا محسوب می‌شود. زیرا به باور آنها دنبال کردن سیاست اعمال حداکثر فشار بر ایران و همزمان اعطای معافیت به خریداران نفت این کشور بی‌معنا بوده است. حال پرسش‌های مختلف درباره آینده مطرح است. تیم اقتصادی و سیاست خارجی دولت آمریکا روی افزایش تولید نفت عربستان و امارات و وجود میزان کافی نفت در بازار حساب کرده‌اند. واکنش محدود بازار نفت به اعلام تصمیم دولت آمریکا نشان می‌دهد خریداران نفت ایران تصور می‌کنند می‌توانند کاهش عرضه نفت ایران را از منابع دیگر جبران کنند.