سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان متولی بازار سرمایه کشور همواره سعی کرده با استفاده از سازوکارهای مناسب و ایجاد امکان دسترسی متقارن به اطلاعات به‌طور یکسان و برای عموم سرمایه‌گذاران سبب کاهش رانت اطلاعاتی شود.از سوی دیگر بخشی از این رانت‌های اطلاعاتی در دسترسی نامتقارن به اطلاعات مالی ناشران پذیرفته‌شده در بازار سرمایه شکل می‌گیرد. از این‌رو افشای اطلاعات مالی ناشران در سال‌های اخیر تغییراتی داشته تا به‌واسطه این تغییرات داده‌های مالی ناشران و اطلاعات تاثیرگذار آنها در کوتاه‌ترین زمان و از سریع‌ترین مسیر ممکن در اختیار همه مخاطبان و ذی‌نفعان قرار گیرد. مسلما تنها راه ایجاد این مسیر کوتاه استفاده از قابلیت‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات است. در این راستا سامانه کدال که توسط شرکت دانش بنیان رایان بورس در حال توسعه است، به‌عنوان بستر افشای این دسته از اطلاعات شناخته شده است. این سامانه طی سال‌های اخیر توسعه و تغییرات فراوانی داشته تا بتواند هر چه بیشتر به سمت حذف احتمال‌های شکل‌گیری رانت‌های اطلاعاتی قدم بردارد.

این سامانه امکان ارائه اطلاعات مالی ناشران را به همه مخاطبان در کمترین زمان ممکن فراهم می‌کند. از آنجا که به‌صورت ۲۴ساعته و ۷ روز هفته در اختیار همه بازدید‌کنندگان قرار دارد، لذا می‌تواند مولفه یکسانی را برای همگان در دسترس‌پذیر بودن اطلاعات فراهم کند.

طبق ماده ۲ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب آذرماه ۱۳۸۴)، سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و با هدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارآی اوراق بهادار و به منظور نظارت بر حسن اجرای قانون و بر اساس ماده ۷ همان قانون، اتخاذ تدابیر لازم برای پیشگیری از وقوع تخلفات در بازار اوراق بهادار و نیز نظارت بر افشای اطلاعات با اهمیت از سوی شرکت‌های ثبت شده نزد «سازمان» را بر عهده هیات مدیره این مجموعه گذاشته است. در این خصوص سامانه یکپارچه گردآوری، نظارت و انتشار الکترونیکی اطلاعات (کدال) به منظور مکانیزه کردن جمع‌آوری، بررسی و انتشار اطلاعات مالی شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان و سایر اشخاصی که طبق قانون بازار اوراق بهادار ملزم به گزارش اطلاعات خود هستند، طراحی شده است.

فرآیندهای اصلی این سامانه عبارت است از: آماده‌سازی و ثبت گزارش‌ها به وسیله ناشران، دریافت و پذیرش گزارش‌ها از طریق سامانه، ذخیره و بازیابی گزارش‌های دریافتی، تحلیل و نظارت بر گزارش‌ها از طریق کارشناسان سازمان، استخراج گزارش‌های متنوع از اطلاعات ارسالی از سوی ناشران و در نهایت انتشار اطلاعات به عموم. این چرخه کمک فراوانی به کاهش میزان رانت اطلاعاتی و نشت اطلاعاتی در بازار سرمایه کرده است.

همچنین طی سال‌های اخیر تغییراتی در ساز وکار سامانه «کدال» ایجاد شده که می‌توان به دو مورد زیر اشاره کرد:

کوتاه کردن چرخه افشای اطلاعات به‌واسطه دستورالعمل افشای مستقیم اطلاعات: به این معنی که اطلاعات مالی ناشران به محض ارائه آن از سوی ناشر در سامانه کدال در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

در واقع پیش از اجرایی شدن این فرآیند، داده‌های مالی ناشران قبل از افشا در چرخه‌های متفاوتی قرار می‌گرفت که امکان شکل‌گیری رانت‌های اطلاعاتی را محتمل می‌ساخت. بنابراین انتقال این چرخه‌های بعضا کنترلی به پس از افشای اطلاعات و افشای مستقیم اطلاعات در بستر سامانه کدال سبب شد تا سطح تقارن در دسترسی به اطلاعات افزایش یابد.

ارائه دستورالعمل افشای اطلاعات با اهمیت و ایجاد ارتباط مکانیزه بین سامانه کدال و سامانه معاملات: نبود ارتباط مکانیزه بین این دو سامانه حیاتی در بازار سرمایه کشور نیز از دیگر مواردی است که سبب احتمال شکل‌گیری رانت‌های اطلاعاتی می‌شود. زیرا در فاصله افشای اطلاعات دارای اهمیت بالا تا تاثیر این اطلاعات بر نماد معاملاتی و به واسطه دستی بودن فرآیندها، مخاطراتی در زمینه رانت‌های اطلاعاتی وجود داشت. اما در حال حاضر با استفاده از قابلیت‌های فناوری اطلاعات، به محض افشای اطلاعات بااهمیت، نماد معاملاتی مربوطه تحت تاثیر قرار می‌گیرد تا امکان شکل‌گیری رانت اطلاعاتی حذف شود.

به این ترتیب سامانه کدال در راستای ایجاد شفافیت اطلاعاتی و مقابله با رانت‌های اطلاعاتی، توانسته است نقش بسزایی داشته باشد. انواع مختلف اطلاعات مالی که در این سامانه افشا می‌شود و نیز گزارش‌هایی که از فعالیت‌های شرکت‌های پذیرفته شده به‌صورت ماهانه در این سامانه در اختیار همه بازدید‌کنندگان سامانه قرار می‌گیرد، کمک کرده تا شفافیت بازار سرمایه کشور افزایش یابد.

با وجود گام‌های مثبت و موثری که تاکنون در این حوزه برداشته شده است، مسلما ذات پویای بازار سرمایه همواره نیازمند بازنگری فرآیندها براساس شرایط جدید است. بر این اساس در آینده تلاش خواهد شد با به‌کارگیری بیشتر فناوری‌های روز و با توجه به شرایط ایجاد شده رانت‌های اطلاعاتی کاهش یابد یا حذف شود، تا به این ترتیب با افزایش شفافیت سطح اعتماد به بازار سرمایه ارتقا یافته و حرکت سرمایه‌ها به سمت تولید داخلی، روند کارآتری را طی کند.

اخبار مرتبط