«دنیای‌اقتصاد» ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی پرتغال را بررسی می‌کند
تجارت در سرزمین ماجراجویان
پرتغال به‌عنوان کشوری با موقعیت جغرافیایی ممتاز و دسترسی آسان به بازارهای بین‌المللی، یک مرکز تجارت و سرمایه‌گذاری مهم در اروپا محسوب میشود. این کشور با بیش از ۱۰میلیون نفر جمعیت در جنوب غرب قاره اروپا قرار دارد و با تولید ناخالص داخلی بیش از ۲۵۵میلیارد دلاری و درآمد سرانه حدود ۲۵هزار دلاری در سال، در زمره اقتصادهای بزرگ اروپا قرار می‌گیرد. بخش صنعتی پرتغال شامل صنایع خودرو، الکترونیک، نفت و گاز است. بخش خدمات نیز در اقتصاد پرتغال نقش مهمی دارد و خدمات مالی، یکی از فعالیت‌‌‌های مهم اقتصادی در این کشور است.
همچنین، پرتغال به‌عنوان یک مقصد گردشگری شناخته میشود و صنعت گردشگری نقش مهمی در توسعه اقتصاد این کشور دارد. پرتغال دارای مناظر طبیعی زیبا و شهرهای تاریخی جذابی است که هر سال گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. با این حال، پرتغال با چالش‌‌‌های اقتصادی نیز روبه‌روست. برخی از این چالش‌‌‌ها و مشکلات، شامل بدهی عمومی بالا، بیکاری، کاهش سرمایه‌گذاری و کمبود منابع طبیعی است و دولت و سایر نهادهای مربوطه در حال انجام اقداماتی به منظور بهبود شرایط اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی هستند.
مرکز تجاری غرب اروپا
پرتغال یکی از کشورهایی است که تجارت بین‌المللی در آن نقش بسیار مهم و پیشینه تاریخی طولانی دارد. با توجه به موقعیت جغرافیایی پرتغال در جنوب غربی اروپا و دسترسی آسان به بازارهای اروپایی و جهانی، این کشور به‌عنوان یک مرکز تجاری حیاتی شناخته میشود.
پرتغال عضو اتحادیه اروپاست و از مزایای بازار داخلی اتحادیه اروپا بهره‌‌‌برداری می‌کند. پرتغال همچنین به‌عنوان یک مرکز توزیع بین‌المللی شناخته میشود و نقش مهمی در زنجیره تامین جهانی ایفا می‌کند. رابطه پرتغال با کشورهای همسایه و دیگر کشورهای اروپایی بسیار قوی است و این کشور با داشتن شبکه ارتباطات و تجاری گسترده، به‌عنوان پلی برای تجارت بین‌المللی و ارتباطات تجاری در اروپای غربی شناخته میشود. این کشور در سال ۲۰۲۱ میلادی ۷۵میلیارد دلار صادرات و ۹۸میلیارد دلار واردات انجام داده است. این حجم صادرات با تبادل بیش از ۴۲۰۰نوع کالا و با همکاری ۲۱۵کشور و منطقه مختلف در سطح جهان انجام شده است. واردات این کشور نیز شامل بیش از ۴۴۰۰نوع کالاست که از مبدا ۲۰۶شریک تجاری مختلف در جهان به پرتغال وارد شده است.
عمده صادرات پرتغال در سال ۲۰۲۱ میلادی شامل مشتقات نفتی، قطعات موتور، کاغذ و تایر میشود. واردات این کشور نیز عمدتا از نفت و مشتقات نفتی، گاز طبیعی، دارو و قطعات موتور تشکیل شده است. میانگین وزنی تعرفه گمرکی در این کشور ۱.۸درصد است که بیش از ۶۰درصد واردات پرتغال در سال ۲۰۲۱ میلادی از پرداخت این مقدار نیز معاف بوده است.
اتاق بازرگانی پرتغال به‌عنوان نماینده اصلی کسب‌وکارها و صنایع در تعاملات بین‌المللی عمل می‌کند و تلاش می‌کند نیازها و مطالبات کسب‌وکارهای پرتغالی در بازارهای خارجی به‌خوبی تامین شود. همچنین اتاقهای بازرگانی پرتغال با برگزاری رویدادها، نمایشگاه‌‌‌ها و نشست‌‌‌های تجاری به ترویج تجارت این کشور در سطح جهانی کمک میکنند. این فعالیت‌‌‌ها به تعامل بیشتر کسب‌وکارهای پرتغالی با همکاران بین‌المللی منجر میشود.
شراکت با همسایه
پرتغال، تنوع وسیعی از شرکای تجاری و بازارهای هدف در سراسر جهان دارد. اتحادیه اروپا به‌عنوان نزدیک‌‌‌ترین و بزرگ‌ترین بازار صادراتی برای این کشور شناخته میشود. پرتغال به تجارت آزاد با سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا علاقه دارد و با کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا، فرانسه و هلند، روابط تجاری عمیقی دارد. این کشورها بیش از ۳۲درصد صادرات و بیش از ۳۰درصد واردات پرتغال در سال ۲۰۲۱ میلادی را به خود اختصاص دادند. چین، آمریکا و انگلستان نیز به‌عنوان قدرت‌‌‌های بزرگ اقتصادی در جهان از شرکای تجاری مهم پرتغال به شمار می‌‌‌روند. اما مهم‌ترین شریک تجاری پرتغال، کشور همسایه یعنی اسپانیاست.
در سال ۲۰۲۱، دو کشور بیش از ۵۲میلیارد دلار تبادلات تجاری داشته‌‌‌اند. این حجم تجارت، بیش از یک‌چهارم صادرات و قریب به یک‌سوم واردات پرتغال را تشکیل می‌دهد. نقش اتاقهای بازرگانی دو کشور و به‌طور خاص، اتاق مشترک پرتغال و اسپانیا، در فراهم آوردن شرایط تجارت آسان، حائز اهمیت است. اتاق بازرگانی و صنایع پرتغال-اسپانیا (CCILE) یک موسسه غیرانتفاعی خصوصی است که فعالیت اصلی آن ترویج روابط تجاری بین شرکت‌های پرتغالی و اسپانیایی است. هدف اصلی این اتاق، کمک به شرکت‌ها از طریق خدماتی که به اعضا ارائه می‌دهند در فرآیندهای بین‌المللی‌‌‌سازی و گسترش بازار پرتغال-اسپانیاست.
دو قرن سابقه
فرانسیسکو آنتونیو دکامپوس، در تاریخ ۱۲ ژوئن سال ۱۸۳۴ میلادی، به همراه یک گروه ۲۷۷نفره از کارآفرینان پرتغالی، پس از لغو قوانین قدیمی مربوط به تنظیم تجارت لیسبون و پورتو (۱۲۹۳)، قوانین موقت اولیه انجمن تجاری لیسبون (Associação Mercantil de Lisboa) را به نگارش درآوردند که هنوز در آیین‌‌‌نامه‌‌‌های فعلی اتاق وجود دارد. این نهاد در عرصه انجمن‌‌‌های تجاری در پرتغال پیشتاز بوده و اولین انجمن اقتصادی رسمی در این کشور محسوب میشود.
آیین‌‌‌نامه‌‌‌های اولیه که در این سال تایید شد، هدف از تاسیس این انجمن تجاری را «ترویج هر چیزی که ممکن است برای تجارت پرتغال مفید باشد و هدف آن بهره‌‌‌وری ملی است و از هر گونه دخالت سیاسی یا مذهبی خودداری می‌کند» تعیین کردند. انجمن، تمام طبقات تولیدکنندگان در وضعیت بحرانی اقتصادی را فراخواند و با دولت به نفع تولیدکنندگان مذاکره کرد. پس از پایان جنگ جهانی دوم، انجمن، بزرگ‌ترین نهاد غیردولتی بود که درباره عملکرد زیرساخت‌‌‌های بندری اطلاعات در اختیار داشت. از همین‌رو، انجمن تجاری به ۳۲بخش اقتصادی تقسیم شد و شورایی متشکل از نخبگان اقتصادی تشکیل داد تا تجارت و ارتباطات بین‌المللی را در یک کنفرانس بین‌المللی در آمریکا ترویج کند.
در سال ۱۹۸۰ میلادی، اتاق پرتغال به یوروچمبرز (انجمن اتاقهای تجاری اروپا) ملحق شد. این نهاد تجاری همچنین به کنفرانس دائمی اتاقهای تجاری اتحادیه اروپا (EEC) پیوست و از آن زمان به‌عنوان تنها نهاد پرتغالی در EEC شرکت می‌کند.
مدل قاره‌‌‌ای و قانون عمومی
شیوه فعالیت و مدیریت اتاق بازرگانی و صنعت پرتغال، مبتنی بر مدلی به نام مدل قاره‌‌‌ای یا کانتیننتال است. این مدل تحت قوانین ملی و برپایه صیانت از منافع عمومی و همچنین کارفرمایان ایجاد میشود. تفاوت این نوع فعالیت با مدل دولتی، در برگزاری انتخابات برای تعیین بدنه اجرایی اتاق از جمله رئیس، دبیر و... است. البته انتخاب مسوولان اتاق، در حضور مقامات دولتی و با نظارت آنان انجام میشود؛ اما به هر حال اعضای اتاق، خود به طور مستقیم، هیات اجرایی را انتخاب میکنند. برخلاف مدل عمومی، در مدل قاره‌‌‌ای، اتاق تا حدودی از استقلال برخوردار است و حق انتخاب هیات‌رئیسه خود را دارد؛ اما در عین حال تاثیر دولت بر فعالیت‌‌‌های اتاق عامل تعیین‌کننده‌ای است. در این شیوه، اتاق به‌عنوان مشاور دولت در اموری که بر تجارت و صنعت تاثیر می‌‌‌گذارد، عمل میکنند و در اتخاذ سیاست‌‌‌های مناسب، بسیار موثر است. اتاقهای قاره‌‌‌ای، مانند اتاقهای پرتغال، در استاندارد‌سازی و ارائه اطلاعات اقتصادی و کمک‌‌‌های فنی، به دولت یاری می‌رسانند.
از آنجا که اتاق‌‌‌ها در مدل کانتیننتال، تحت قوانین ملی هستند و فعالیت‌‌‌های اتاق در این مدل، تحت نظارت چند وزارتخانه به طور همزمان است، حقوق و تعهدات آنها در مقابل دولت و جامعه به طور واضح تعریف شده است و این امر موجب بالا رفتن میزان مسوولیت‌‌‌پذیری اتاق در قبال جامعه میشود. از سوی دیگر، به دلیل حفاظت دولت از نام اتاق، امکان سوءاستفاده و تشکیل اتاقهای مشابه وجود ندارد؛ گرچه نظارت دولت می‌تواند موجب دخالت در امور اتاق و کاهش استقلال آن شود. همچنین قوانین اتاق، محدوده عمل آن را تعیین می‌کند.
در واقع مشخص است که اتاق باید در کدام منطقه جغرافیایی عمل کند که همین موضوع باعث محدودیت در حوزه اختیارات سرزمینی آن میشود؛ از طرف دیگر، موجب محدودیت در آزادی انتخاب ماموریت و خدمات، به دلیل وظایف عمومی محول‌شده از سوی قانون میشود. در مدل قاره‌‌‌ای، اتاق‌‌‌ها به صورت سلسله‌مراتبی اداره می‌‌‌شوند. یعنی اتاق منطقه‌‌‌ای، زیرمجموعه اتاق استانی و اتاق استانی، زیرمجموعه اتاق ملی است.
سیستم اتاق ملی به عنوان حاکم، ساختارهای منطقه‌‌‌ای و مدیریتی کشوری را هماهنگ با سطوح حکومتی، در اتاق‌‌‌ها تکرار می‌کند. در این مدل قانون این فرصت را در اختیار اتاق‌‌‌ها قرار می‌دهد که به اتاقهای بخشی با حوزه فعالیت خاص، به‌طور مثال اتاق بازرگانی، صنعت، کشاورزی یا صنایع دستی تقسیم شوند. سلسله‌مراتبی بودن و تعامل متناسب سطوح اتاق با سطوح مدیریتی دولتی، باعث ایجاد ظرفیت بالقوه مناسب برای تماس مستقیم اعضای اتاق با مسوولان دولتی در هر سطح از حاکمیت میشود.
عضویت و ساختار
عضویت در اتاق پرتغال برای کسب‌وکارها اجباری است. در اتاق بازرگانی و صنعت پرتغال، به کسب‌وکارها حق رأی داده میشود تا به عنوان عضو اتاق انتخاب شوند. این حق رأی کسب‌وکارها را ملزم می‌کند تا در انتخابات شرکت کرده و به عنوان عضو اتاق انتخاب شوند. بنابراین اتاق تا حدودی از استقلال برخوردار است و حق انتخاب هیات‌رئیسه خود را دارد. اما در عین حال تاثیر دولت بر فعالیت‌‌‌های اتاق، عامل تعیین‌کننده‌ای است.
ساختار اتاق بازرگانی و صنایع پرتغال شامل مجمع عمومی، هیات‌مدیره و رئیس اتاق است. مجمع عمومی از اعضای اتاق بازرگانی تشکیل شده و هر ساله برگزار میشود. در این مجمع، مسائل مختلفی مانند تصویب بودجه، انتخاب اعضای هیات‌مدیره و تصویب سیاست‌‌‌ها و استراتژی‌‌‌های عمومی اتاق مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. هیات‌مدیره اتاق بازرگانی پرتغال مسوول مدیریت امور روزمره و اجرای سیاست‌‌‌ها و برنامه‌‌‌های تصویب‌شده توسط مجمع عمومی است. اعضای هیات‌مدیره به صورت دوره‌‌‌ای انتخاب می‌‌‌شوند و وظایف مختلفی از جمله نظارت بر فعالیت‌‌‌های اتاق، تعیین سیاست‌‌‌ها و برنامه‌‌‌های جدید و نمایندگی اتاق در نهادها و سازمان‌های داخلی و خارجی را بر عهده دارند. رئیس اتاق بازرگانی پرتغال (CCIP) نیز نماینده اتاق در روابط بین‌المللی است و نقش مهمی در تعامل با سایر اتاق‌‌‌ها و سازمان‌های دیگر کشورها دارد. رئیس اتاق بازرگانی با همکاری هیات‌مدیره و تیم مدیریتی اتاق، به ترویج تجارت و سرمایه‌گذاری در پرتغال کمک می‌کند و سیاست‌‌‌ها و برنامه‌‌‌های مناسب برای توسعه و ارتقای محیط کسب‌وکار در کشور را تعیین می‌کند.
کارکردها و عملکرد
هدف اصلی اتاق بازرگانی پرتغال، نمایندگی و حمایت از منافع کسب‌وکارهای پرتغالی در داخل و خارج از کشور است. این اتاق، عضو یک شبکه از اتاقهای بازرگانی خارجی است و با توجه به روابط خاصی که با آنها دارد، از اعضا حمایت می‌کند تا در صادرات و سرمایه‌گذاری در خارج از کشور کمک کند.
اتاق بازرگانی پرتغال با تیمی از کارشناسان باتجربه، خدمات مشاوره‌‌‌ای در زمینه‌‌‌های مختلف ارائه می‌دهد. این خدمات شامل مشاوره در زمینه صادرات و واردات، پشتیبانی در فرآیند تجاری و حقوقی، تحقیقات بازار، توسعه کسب‌وکار و سایر موارد مرتبط است. این خدمات به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا بهینه‌‌‌ترین راهکارها را برای موفقیت در بازارهای داخلی و بین‌المللی انتخاب کنند. اتاق بازرگانی و صنایع پرتغال در سطح ملی و بین‌المللی، نمایندگی کسب‌وکارهای پرتغالی را بر عهده دارد و در نهادها و سازمان‌های بین‌المللی مختلف حضور فعالی دارد. این نمایندگی شامل تعامل در زمینه سیاستگذاری، قوانین تجاری، تسهیل تجارت و حقوق کسب‌وکار است. علاوه بر این، CCIP برای ارتقای تجارت و تبادل تجارب، رویدادها و کنفرانس‌‌‌های مختلفی برگزار می‌کند. این رویدادها شامل کنفرانس‌‌‌ها، سمینارها، نشست‌‌‌ها و نمایشگاه‌‌‌های تجاری میشود. این فعالیت‌‌‌ها فرصت‌‌‌های مناسبی را برای تبادل اطلاعات، شبکه‌‌‌سازی، ایجاد شراکت‌‌‌های تجاری و به‌روزرسانی روند‌‌‌ها و تحولات صنعتی فراهم می‌کند.
زندگی‌نامه رئیس اتاق
برونو کارلوس پینتو بستو بوبون (لیسبون، ۲۳ سپتامبر ۱۹۶۰) کارآفرین پرتغالی است. او به عنوان رئیس اتاق بازرگانی و صنایع پرتغال (CCIP) و رئیس هیات‌مدیره گروه پینتو بستو خدمت می‌کند. او بیشتر کودکی و بخشی از نوجوانی خود را تا زمانی که در سال ۱۹۷۴به پرتغال رفت، در موزامبیک سپری کرد. در سال ۱۹۸۴، بوبون در رشته مدیریت از دانشگاه لیسبون فارغ‌‌‌التحصیل شد. بعد از تکمیل تحصیلات خود، او به شرکت خانوادگی گروه پینتو بستو که به ارائه خدمات دریایی می‌‌‌پرداخت، ملحق شد. زندگی حرفه‌‌‌ای او شامل سمت‌‌‌های مدیریتی در شرکت‌های Aleluia (سرامیک) و Caima است. در حال حاضر وی سرپرست هیات‌مدیره گروه پینتو بستو است. علاوه بر این، بوبون به‌عنوان معاون رئیس ASK Advisory Services Kapital SA و مدیر جمعیت کشاورزی Quinta de Fôja خدمت می‌کند.
