افزایش ۴۹درصدی صادرات ایران به روسیه
نشست مدیران گمرکی اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سراسر کشور با موضوع کریدور سبز گمرکی برگزار شد. مظفر علیخانی معاون استان‌ها و تشکل‌های اتاق‌ایران درباره ضرورت برگزاری این نشست، گفت: همکاری ایران با کشورهای همسایه و منطقه و به‌ویژه با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا آن‌هم در شرایطی که اقتصاد و تجارت ایران از محدودیت‌های ناشی از تحریم به‌شدت رنج می‌برد، بسیار حائز‌اهمیت است و این نشست به دنبال تسهیل بهره‌برداری از فرصت‌های تجاری پیش‌روی ایران است.
هادی تیزهوش‌تابان، رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه هم درباره برخی مشکلات پیش‌روی تجار برای استفاده از ظرفیت کریدور‌سبز گفت: از سال ۹۵ کریدور‌سبز از سوی دو طرف به امضا رسید. همین کریدور را ترکیه هم ایجاد کرده است. اما در حالی که حجم صادرات مواد خام کشاورزی این کشور به ۶ میلیارد دلار رسیده است، ما نتوانستیم از همه ظرفیت‌های کریدور استفاده کنیم. این موضوع چند دلیل دارد؛ از جمله بی‌اطلاعی فعالان اقتصادی از این موقعیت یا بحث کدگذاری‌ها. اگر گمرک ایران بخواهد این کدگذاری را انجام دهد خیلی از مشکلات ما حل شده و می‌توانیم بخش زیادی از مواد خام کشاورزی خودمان را به روسیه صادر کنیم.
تیزهوش‌تابان، تبدیل گمرک آستاراخان به پست گمرکی را یکی دیگر از مشکلات دانست و ادامه داد: بسیاری از مراودات تجاری ما از آستاراخان انجام می‌شود. از مسوولان می‌خواهیم رایزنی کنند تا مثل گذشته به‌صورت یک گمرک مستقل در کشور روسیه عمل کند. از گذشته این گمرک فعال بوده اما بعد از اینکه بازار مشترک در آستاراخان به‌وجود آمد، گمرک آستاراخان را به پست گمرکی تقلیل دادند و این منجر به معطلی کالاهای ما شده است.
در ادامه نشست، حسین کاخکی مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌المللی گمرک جمهوری اسلامی درباره مزیت‌های پذیرش و فعالیت تجار در کریدور سبز توضیحاتی داد. او با بیان اینکه پروژه کریدور‌سبز گمرکی ایران و روسیه را در سال ۸۵ با هدف ایجاد بستری برای استفاده از تسهیلات برای تبادل کالای تجار شروع کردیم، ادامه داد: کاهش اسناد مورد‌نیاز برای انجام تشریفات گمرکی، تسریع در انجام این تشریفات و به حداقل رساندن استفاده از فرم‌های گمرکی بر اساس تحلیل اطلاعاتی کالاها در چارچوب سیستم مدیریت ریسک و در نهایت افزایش تجارت بین دو کشور ایران و روسیه از اهداف این پروژه بوده است.
او با اشاره به مزیت‌های ورود به این پروژه برای تجار گفت: توسعه همکاری‌های گمرکی به‌ویژه در زمینه تبادل الکترونیکی اطلاعات، ایجاد شرایط مطلوب برای فعالان تجاری، افزایش کارآیی کنترل‌های گمرکی، حذف یا تسهیل در کنترل‌های فیزیکی در گمرک دو کشور برای تجاری که از طرفین معرفی می‌شوند و همچنین پذیرش اظهارنامه‌های گمرکی مشمول حداقل اسناد به شرط ارائه اسناد در مدت تعیین‌شده، تبادل اطلاعات مربوط به کالاها و وسایل حمل و نقل فعالان حوزه تجارت خارجی بین دو کشور، استفاده داوطلبانه از این پروژه برای فعالان تجارت خارجی ایران و روسیه، تبادل فهرست فعالان تجارت خارجی مشمول این پروژه که دارای ریسک پایین تخلفات گمرکی هستند، از مزیت‌های کریدور سبز گمرکی ایران و روسیه برای تجار است.
به گفته او چارچوب این پروژه بر مبنای شفافیت و قابلیت پیش‌بینی‌پذیر بودن و غیرتبعیض‌آمیز بودن مبادلات است.
همچنین ارائه الکترونیکی اطلاعات به گمرک طرف دیگر قبل از اظهار کالا به گمرک مقصد و نیز تصاویر اسنادی نظیر: فاکتور، اسناد محموله و حمل و... با هدف تسریع در انجام تشریفات گمرکی، کاهش تعداد اسناد مورد نیاز و اولویت‌داشتن در گمرکات طرفین برای ترخیص کالاهای خود، استفاده از مزایای تسریع در انجام تشریفات گمرکی در گمرکات طرفین، عدم‌انجام کنترل‌های فیزیکی گمرکی برای اشخاص فاقد‌سابقه تخلف و در نهایت کنترل فیزیکی در حداقل زمان از دیگر مزایای کریدور سبز است.
کاخکی به مراحل پذیرش در کریدور در گمرک جمهوری اسلامی اشاره کرد و ادامه داد: برای اینکه یک فعال اقتصادی بخواهد در این پروژه قرار بگیرد، شرایطی داریم که در وب‌سایت irica. ir قید شده است. از جمله دریافت معرفی‌نامه از معاونت امور بین‌الملل اتاق ایران به دفتر همکاری‌های بین‌الملل توسط متقاضی، تکمیل فرم ثبت‌نام، تکمیل فرم تعهدنامه، تکمیل مشخصات شرکت متقاضی به زبان انگلیسی، تکمیل فرم اعلام مشخصات شرکت روسی طرف قرارداد شرکت ایرانی توسط متقاضی، ارسال فرم‌های تکمیل‌شده به گمرک روسیه، اعلام به شرکت در صورت پذیرش از طرف گمرک روسیه توسط دفتر همکاری‌های بین‌الملل گمرک.
به گفته او مراحل اجرایی کریدور‌سبز در گمرک روسیه هم عبارتند از: اطلاع‌رسانی قبل از ورود، سیستم ارتباطات الکترونیکی، اظهارنامه الکترونیکی، کاهش تعداد اسناد، ترخیص خودکار کالا که اینها منجر به کاهش مدت زمان معطلی کالا و تسریع در ترخیص کالا می‌شود.
بنا بر توضیح کاخکی در نقشه راهی که روس‌ها برای اجرای پروژه کریدور سبز پیش‌بینی کرده‌اند حداکثر زمان ترخیص کالا برای صادرات ۳ ساعت و ۱۰ دقیقه و برای واردات ۴۶ ساعت و ۲۰ دقیقه در نظر گرفته شده است. همچنین تعداد اسناد برای واردات به ۴ سند و اسناد صادرات به ۳ سند کاهش یافته است. به‌علاوه تسریع در ترخیص کالا در مرحله بازرسی نیز ۱۹ دقیقه در نظر گرفته شده است.
کاخکی با اشاره به آمار مقایسه‌ای سه ماهه اول سال ۹۹ و ۱۴۰۰ درباره مبادلات تجاری ایران و روسیه گفت: خوشبختانه تبادل تجاری ما با روسیه افزایش داشته است. واردات ما به ارزش دلاری ۷۷۲ میلیون دلار در سه ماهه اول امسال و نسبت به سه ماهه سال قبل حدود ۱۵ درصد افزایش داشته است. درباره صادرات هم حدود ۴۹ درصد صادرات ما به روسیه نسبت به سه ماهه اول سال ۹۹ افزایش داشته است. در ادامه کاخکی در پاسخ به این سوال که در این کریدور برای رفع مشکل نقل و انتقال ارز در مبادلات با اتحادیه اوراسیا که همچنان برقرار است چه تصمیمی گرفته شده، گفت: با توجه به مشکلاتی که در سوئیفت وجود دارد، بحث نقل و انتقال ارز بین ایران و اوراسیا هم از این قاعده مستثنا نیست. در سازمان توسعه تجارت که متولی اجرای موافقت‌نامه تشکیل منطقه تجاری ایران و اوراسیا است، کارگروه بانکی پیش‌بینی کرده‌اند تا راه‌حلی برای مشکلات پیدا کنند. الان استفاده از صرافی‌ها در دستور کار قرار گرفته است. به‌علاوه روسیه به این جمع‌بندی رسیده که از سوئیفت داخلی استفاده کند که از سوئیفت بین‌المللی مجزا باشد و مکانیزم‌های نقل و انتقال ارز را برای کشورهای تحت‌تحریم پیدا کند و تبادل با روبل را جایگزین مبادله با دلار کند. همه اینها پیش‌بینی شده اما فعلا تنها راه‌حل عملیاتی موجود در حال‌حاضر استفاده از صرافی‌هاست.
