نبض صادرات و واردات احیا شد
پیروز کرونایی تجارت جهانی
آخرین گزارش سازمان تجارت جهانی (WTO) از روند تغییرات تجارت در جهان نشان می‌دهد که تجارت کالایی جهان پس از تجربه سقوط آزاد در ابتدای شیوع همه‌گیری کرونا، روند بازگشت و افزایش خود را در سه ماه نخست اول سال 2021 ثبت کرده است، ولی سرعت بهبود تجارت در کشورها و مناطق مختلف جهان به شدت متفاوت است. حجم کالاهای صادراتی و وارداتی در سه ماهه نخست در آسیا قله‌های جدید را فتح کرده است، در عین‌حال، کشور چین پیروز کرونایی تجارت جهانی معرفی شده است. در اروپا و آمریکا حجم تجارت به سطوح قبل از همه‌گیری کرونا بازگشته و در آفریقا و خاورمیانه روند بهبود آهسته‌تری را در پیش گرفته و با تاخیر مواجه بوده است. براساس این گزارش، حجم تجارت کالایی جهان در سه ماهه نخست سال 2021 حدود 1/ 2 درصد نسبت به سه ماهه چهارم سال 2020 افزایش یافته است که معادل نرخ سالانه 7/ 8 درصد خواهد بود. رشد سالانه نیز در این دوره به 3/ 4 درصد افزایش یافته است. پیش‌بینی‌های سازمان تجارت جهانی همچنین گویای افزایش بیشتر رشد در سه ماهه دوم سال 2021 است که علت اصلی این پیش‌بینی کاهش ناگهانی و قابل ملاحظه تجارت کالایی جهان در مدت مشابه سال گذشته است. از سوی دیگر، سرعت فعلی بهبود تجارت کالایی با پیش‌بینی اخیر سازمان تجارت جهانی در ماه مارس 2021 مبنی بر رشد هشت درصدی تجارت کالایی جهان در سال 2021 و رشد چهار درصدی در سال 2022، سازگاری دارد. از آنجا که ناکامی و شکست در حفاظت از همه مردم صرف‌نظر از درآمدشان، جمعیت‌ها را در مقابل امواج بعدی ویروس کرونا آسیب‌پذیر کرده است، وجود دسترسی‌های نابرابر به واکسن کووید-19 همچنان بزرگ‌ترین تهدید برای چشم‌انداز رشد اقتصادی باقی مانده است. همچنین از آنجا که تجارت خارجی از نیمه دوم سال گذشته روند صعودی به خود گرفته است، بیشتر نقاط جهان، با درجات مختلف، در سه ماهه نخست سال 2021 با رشد صادرات و واردات کالایی مواجه بوده‌اند. استثنای اصلی کشورهای مشترک‌المنافع CIS شامل اعضای سابق یا وابسته است که صادرات آنها همچنان روند کاهشی را حفظ کرده است. در سه ماهه نخست امسال حجم صادرات کالایی به‌طور سالانه در آسیا با 21 درصد و در اروپا با 9/ 1 درصد افزایش مواجه بوده است. این در حالی است که حجم صادرات کالایی در آمریکای جنوبی و مرکزی 1/ 0 درصد، آمریکای شمالی 2/ 2 درصد، آفریقا 6/ 4 درصد، خاورمیانه 4/ 8 درصد و در کشورهای مشترک‌المنافع CIS با 9/ 13 درصد کاهش مواجه بوده است. از سوی دیگر، حجم واردات کالایی جهان نیز در این دوره در تمام مناطق جهان به غیر از آفریقا(منفی 9/ 0درصد) و خاورمیانه(منفی 7/ 2درصد)، با رشد سالانه همراه بوده است. طبق آخرین گزارش سازمان تجارت جهانی، در حالت کلی به نظر می‌رسد بهبود تجارت کالایی تا امروز در منطقه آسیا نسبت به سایر مناطق قوی‌تر بوده است و مناطقی که عمدتا صادرکننده منابع طبیعی هستند ضعیف‌ترین بهبود را تجربه کرده‌اند.
ارزش تجارت کالایی
ارزش اسمی تجارت کالایی جهان نیز در سه ماهه نخست سال 2021 افزایش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده و رشد سالانه‌ای معادل 14 درصد داشته است. سازمان تجارت جهانی علت آن را ترکیب افزایش حجم تجارت و افزایش قیمت‌ها اعلام کرده است. کاهش ناگهانی و سپس بهبود تجارت خارجی از آغاز سال 2020 عمدتا منعکس‌کننده روندها در تجارت کالاهای تولیدی است، در حالی‌که سایر گروه‌های محصولات نقش کمرنگ‌تری در این روند ایفا کرده‌اند. در‌حالی‌که قیمت کالاهای پایه در طول اولین موج همه‌گیری کرونا با کاهش مواجه شد، ولی از آن زمان به‌طور مستمر روند صعودی را طی کرده است، به‌طوری‌که به افزایش تجارت سوخت، محصولات معدنی و کشاورزی کمک کرده است. براساس آمارهای منتشر شده صندوق بین‌المللی پول، در ماه می 2021 قیمت‌های جهانی سوخت 194 درصد، فلزات 54 درصد، غذا 45 درصد و محصولات خام کشاورزی 26 درصد رشد داشته است. از سوی دیگر، پیش‌بینی‌های سازمان تجارت جهانی برای سه ماهه نخست سال 2021 نشان‌دهنده رشد سالانه در تجارت کالایی تمامی گروه‌های کالایی اصلی است. تجارت کالاهای تولیدی پس از افت 18 درصدی در سه ماهه دوم سال 2020 و در اوج همه‌گیری کرونا، در سه ماهه اول 2021 حدود 16 درصد افزایش یافته است. تجارت محصولات کشاورزی نیز در این دوره 11 درصد افزایش یافته است؛ در‌حالی‌که تجارت سوخت و محصولات معدنی حدود 9 درصد افزایش داشته‌اند. از سوی دیگر بررسی تجارت خارجی کالاهای تولیدی در سه ماهه نخست 2021 نشان‌دهنده رشد سالانه صادرات این کالاهاست؛ کامپیوترها، تجهیزات مخابراتی و مدارهای مجتمع، همگی رشد قابل ملاحظه 25 تا 28 درصدی را به ثبت رسانده‌اند. بالعکس اما لوازم شخصی چون کفش، کیف و پوشاک افزایش ملایم‌تر بین چهار تا 11 درصدی داشته‌اند. رشد صادرات داروها نیز پس از جهش ناگهانی در سال گذشته میلادی، رشد ملایم حدود هشت درصدی را در این دوره تجربه کرده است. طبق این گزارش، به‌رغم بهبود قدرتمند حجم تجارت کالایی جهان در سه ماهه نخست 2021، صادرات بسیاری از اقتصادهای جهان همچنان به سطوح پیش از کرونا بازنگشته است. صادرات ایالات متحده آمریکا در این دوره تنها یک درصد افزایش داشته است، در‌حالی‌که اتحادیه اروپا رشد صادراتی معادل 10 درصد را تجربه کرده است. از سوی دیگر در‌حالی‌که صادرات چین در این دوره 31 درصد افزایش داشته است، صادرات فدراسیون روسیه همچنان هشت درصد کمتر از میزان آن در دو سال گذشته است. برخی کشورها از بهبود شرایط تجارت در این دوره سود برده‌اند؛ به‌طوری‌که صادرات کشور زامبیا به‌دنبال افزایش حدود 50درصدی قیمت فلزات از سال 2019 حدود 38 درصد افزایش داشته است؛ در‌حالی‌که صادرات برخی دیگر چون نامیبیا با کاهش 17 درصدی مواجه بوده است.
