سهم زنجیره غذا در انتشار گازهای گلخانهای
مطالعه سایت نیچر که توسط فرانسیسکوتوبیلو Francesco Tubiello متخصص آمار و حوزه تغییرات آب و هوایی پیشین سازمان خواربار و کشاورزی مللمتحد با همکاری محققانی از مرکز تحقیقات مشترک کمیسیون اروپا در ایتالیا انجام شده است، گنجینهای از دادهها ارائه کرده و مطالعه روندهای حال و آینده را ممکن ساخته است؛ ابزار جدیدی در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است که براساس دادههای «میزان استفاده از زمین» بخش دادههای فائو استوار است و شامل سری دادههای کامل و یکپارچهای در چندین بخش است که در طراحی اقدامات موثر در کاهش گازهای گلخانهای و مسیرهای حرکت به سمت سیستمهای غذایی پایدار ضروری خواهد بود. این مطالعه همچنین درک و تخمین دقیقتری از تاثیرات آب و هوایی در تولید، توزیع و مصرف غذا ارائه کرده است. گزارش ویژه تغییرات آب و هوایی فائو که اخیرا منتشرشده میزان دخالت سیستمهای غذایی در انتشار دیاکسیدکربن را بین ۱۱ تا ۱۹ میلیارد تن برآورد کرده است که دقت پایینتری نسبت به گزارش اخیر نیچر دارد. پایگاه داده این تحقیق نقطه عطفی برای درک بهتر تغییرات در سیستمهای غذایی جهان ارائه میدهد و ما را قادر میسازد چگونگی تغییرات در رفتار مصرفکنندگان یا تکامل فناوری در انتشار گازهای گلخانهای توسط سیستم غذایی را مطالعه کنیم و میتواند ابزار بسیار ارزشمندی برای محققانی باشد که بر بخشهای مشخصی متمرکز هستند و همینطور سیاستگذارانی که وظیفه طراحی استراتژیهایی برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای بدون انتقال صرف آن به بخشهای دیگر را بر عهده دارند.یکی از نتیجهگیریهای مهم این تحقیق نشان میدهد دو سوم انتشار گازهای گلخانهای زنجیره تولید غذا مربوط به بخش زمین است که شامل کشاورزی و تغییرات استفاده از زمین میشود. این رقم برای کشورهای در حال توسعه بالاتر است، ولی همزمان با کاهش جنگلزدایی و افزایش فعالیتهای پاییندستی چون فرآوری مواد غذایی و سردسازی تا میزان قابلتوجهی کاهش مییابد. از سوی دیگر برحسب سهم آن در انتشار کل گازهای گلخانهای مرتبط با فعالیتهای انسانی، زنجیره غذایی کشورهای صنعتی حول ۲۴ درصد پایدار بوده است، در حالیکه در کشورهای در حال توسعه بهطور قابلملاحظهای کاهش داشته است (که علت آن تا حدی افزایش در انتشار گازهای گلخانهای در بخشهای غیرغذایی است که از ۶۸ درصد در سال ۲۰۱۶ به ۳۹ درصد در سال ۲۰۱۵ رسیده است). اصلیترین کشورهای منتشرکننده گازهای گلخانهای چین، اندونزی، ایالاتمتحده آمریکا، برزیل، اتحادیه اروپا و هند گزارش شدهاند. مراحل تولیدی که مواد غذایی را به دروازه مزارع میرسانند، شامل نهادههای تولیدی چون کودها، در حالحاضر مهمترین عامل در انتشار گازهای گلخانهای توسط زنجیره تولید غذا هستند، به طوریکه ۳۹ درصد از کل انتشار مربوط به این عوامل است. استفاده از زمین و دیگر فاکتورهای مرتبط نیز ۳۸ درصد از انتشار گازهای گلخانهای زنجیره غذا را شامل میشوند، در حالیکه سهم بخش تولید ۲۹ درصد است، سهمی که در حال افزایش است و پیشبینی میشود به افزایش ادامه دهد. از سوی دیگر، ۳۵درصد از گازهای گلخانهای منتشرشده توسط زنجیره تولید غذا مربوط به گاز متان است که تحقیق نیچر نشان میدهد در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه تقریبا یکسان است و بیشتر به بخشهای پرورش دام و کشت برنج مربوط است. تحقیق نیچر همچنین نشان میدهد چگونه زنجیرههای تولید غذا در جهان انرژی بیشتری مصرف میکنند که منعکسکننده روندها در خردهفروشی، بستهبندی، حمل و نقل و فرآوری است، بخشهایی که انتشار گازهای گلخانهای آنها در برخی از کشورهای در حال توسعه به سرعت در حال افزایش است. در همین حال، انتشار گازهای گلخانهای فلور (گازهای حاصل از رشد گیاهان) در کشورهای توسعهیافته افزایش یافته که تاثیر مشابه موتور شارژ را در گرمایش زمین بازی میکنند و بیشتر به فعالیتهای سردسازی و سایر کاربردهای صنعتی در زنجیره تولید غذا مرتبط هستند. سردسازی نزدیک به نیمی از مصرف انرژی را در خردهفروشی و سوپرمارکتها به خود اختصاص داده است، که انتشار گازهای گلخانهای مربوط به آن در اروپا از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ بیش از چهاربرابر رشد داشته است. فعالیتهای مربوط به زنجیره سردسازی Cold Chain در سراسر جهان پنج درصد از انتشار گازهای گلخانهای زنجیره غذا را تشکیل میدهند، آماری که انتظار میرود افزایش داشته باشد. این تحقیق همچنین نشان میدهد بستهبندی مواد غذایی حدود ۴/ ۵درصد از انتشار گازهای گلخانهای در جهان را تشکیل میدهد که بیش از هر زنجیره عرضه دیگری است. با این وجود، شدت انتشار گازهای گلخانهای تا حد زیادی به نوع محصول مرتبط است، در حالیکه مشروبات الکلی سهم بالایی در انتشار در بخش بستهبندی دارند، محصولاتی مانند موز و چغندرقند سهم بیشتری در انتشار در بخش حمل و نقل دارند. بهطور میانگین سرانه جهانی انتشار گازهای گلخانهای مربوط به زنجیره تولید غذا از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ حدود یکسوم کاهش داشته و به ۲ تن دیاکسید کربن رسیده است. این رقم را نباید با «ردپای مصرفکننده» یکسان دانست، چراکه با توجه به الگوهای غذایی خاص متفاوت خواهد بود، ولی میتواند بهعنوان معیاری برای تلاشهای ملی برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای از زنجیره غذایی در نظر گرفته شود.