خبرگزاری فارس: بنا به اعلام فائو امنیت غذایی در ۲۳ سال آینده تنها به کمک بذر با کیفیت و تحقیقات کشاورزی خواهد بود، اما ایران بیش از ۹۰ درصد بذر صیفی و تا ۷۰ درصد بذر چغندر قند مورد نیاز کشور را وارد می‌کند.

درحالی‌که امنیت غذایی جهان با بذر کیفی و عملکرد بالای محصولات کشاورزی گره خورده است، اما بذر تولیدی جهان در اختیار چند شرکت غول کشورهای بزرگ است و کشورهای ضعیف‌تر تنها مجبور به واردات هستند، آنها اگر بذری هم به کشورهای دیگر می‌دهند بذر والد نیست و امکان تکثیر و بازتولید ندارد. مساله بذر در بخش کشاورزی به اندازه‌ای اهمیت دارد که فائو (سازمان خواربار جهانی) اعلام کرده است تا سال ۲۰۴۰ که جمعیت جهان به ۹ میلیارد نفر می‌رسد نیاز به غذا هم دو برابر خواهد شد و تنها بذرهای باکیفیت و باعملکرد بالا و تحقیقات خواهد توانست پاسخگوی تقاضای این میزان افراد باشد؛ چراکه محدودیت زمین و آب، دیگر اجازه توسعه کشت افقی را نخواهد داد و تنها افزایش تولید با بذر کیفی امکان‌پذیر خواهد شد.

بذرهای کیفی آنهایی هستند که بالقوه توانایی تولید بیشتری دارند و نیز مقاوم به انواع بیماری، شوری خاک، ‌استرس‌های محیطی و کم‌آبی هستند این مساله به‌ویژه با تغییرات آب و هوایی که با شتاب بیشتری جهان را در بر‌می‌گیرد اهمیت بیشتری پیدا کرده؛ چراکه این پدیده نوظهور بر همه شرایط کشاورزی تاثیر منفی خواهد گذاشت و حتی عملکرد بالقوه بذور را نیز کاهش خواهد داد، مفهوم آن این است که اگر یک نوع بذر مانند گندم قابلیت تولید ۹ تن در هکتار دارد، احتمال کاهش تولید بالقوه به ۸ تن نیز وجود خواهد داشت.

در این میان، شرکت‌های بزرگ دنیا با آگاهی از شرایط آینده و با علم به اینکه تجارت در حوزه کشاورزی به‌ویژه بذر در آینده بسیار پول‌ساز و از نظر تامین امنیت غذایی و سیاسی بسیار با اهمیت خواهد بود، از همین الان نبض این تجارت را در دست گرفته‌اند. به گفته معاون کنترل کیفیت و گواهی بذر موسسه ثبت و گواهی بذر؛ ایران سالانه ۹۵ تا ۱۱۰ میلیون دلار برای واردات بذر پرداخت می‌کند و در تامین ۹۸ درصد بذر سبزی و صیفی و ۷۰ درصد بذر چغندر قند وابسته است. گزارش اسلاوفود حاکی از آن است که در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ از بین ۱۲ شرکت، ۵ شرکت بزرگ در حوزه بذر و کشاورزی فعالیت دارند که حجم مبادلات آنها در برخی موارد پنج بار بیشتر از رکورد شرکت‌های دارویی و حتی صنعت نفت است و این یک واقعیت است که بخش غذا و کشاورزی در آینده بیشتر از هر بخش دیگری در آینده اقتصاد جهان موثر خواهد بود.

در حال حاضر، ۴ شرکت بزرگ «ارکردانیل میدلند، بونگه، کارگیل و ریس‌بریفوس» حدود ۷۰ درصد تجارت جهانی در بخش کشاورزی در زمینه گندم، ذرت و سویا، شکر، روغن پالم و برنج را دراختیار دارند و حدود ۵۰ درصد تجارت تکنولوژی کشاورزی را ۳ گروه بزرگ صنایع CNH مستقر در لهستان، فیات و گروه آمریکایی AGCO دراختیار دارند. اما هیچ‌کدام از این شرکت‌های بزرگ با شرکت‌هایی که در حوزه بذر فعالیت می‌کنند برابری نمی‌کند. بازار بذور و آفت‌کش‌های کشاورزی در دستان ۷ شرکت بزرگ است و به زودی بسیار گسترده‌تر خواهند شد. دو شرکت بزرگ آمریکایی «دوپوند» و «داوچمیکال» که قصد دارند در قالب یک شرکت ادغام بشوند، همچنین شرکت چمچینا که قصد دارد شرکت سوئیسی، گروپ سینگنتا را خریداری کند و شرکت آلمانی بایرن قصد خرید مونسانتو را دارد. براساس این گزارش، این امکان وجود دارد که این شرکت‌ها ۶۰ درصد بازار تجارت بذر و آفت‌کش‌های شیمیایی را در دست بگیرند و آنها کنترل غیرقابل وصفی بر بازار کشاورزی دارند و حتی قدرت نفوذ بر دولت‌ها و پارلمان‌های کشورها را دارند. مساله نفوذ شرکت‌های بزرگ بر دولت‌ها در موردشرکت‌هایی که محصولات تراریخته تولید می‌کنند مصداق بیشتری دارد.

براساس قانون اتحادیه اروپا، آفت‌کش‌ها تا زمانی که سلامتی آنها محرز نشود، نباید استفاده شود و همین مساله در مورد محصولات تراریخته هم باید اعمال شود. از آنجا که در اروپا استفاده از محصولات تراریخته بسیار محتاطانه انجام می‌شود از یک سال گذشته تاکنون، ایتالیا درخواستی به کمیسیون اروپا فرستاده تا کشت این نوع محصولات را در سطح اروپا و همچنین از ایتالیا خارج کند، پیش از این فرانسه هم درخواست مشابهی در سال ۲۰۱۵ داشت، اما به‌رغم قانون اتحادیه اروپا راجع به کشت محصولات تراریخته و برچسب‌گذاری آنها، این شرکت‌های بزرگ حتی با آنها بحث و جدل می‌کنند و آنها را به مانعی برای رشد و تجارت این محصولات متهم می‌کنند. اگرچه اتحادیه اروپا قدرت زیادی دارد، اما شرکت‌های بزرگی مانند «مونسانتو آمریکا» که مروج محصولات تراریخته در جهان هستند نیز از قدرت کمتری برخوردار نیستند.

این گزارش می‌‌نویسد، اما کشاورزان از منظر دیگری هم در چالش بزرگی هستند. آنها پتنت (مجوز) تولید بذر را ندارند و این در اختیار شرکت‌های بزرگ است. کشاورزان مجبورند برای خرید و بازتولید دوباره این بذرها مبالغ هنگفتی را پرداخت کنند که معمولا در توان مالی آنها نیست و آنها روز به روز تسلط خود را بر انتخاب بذر یا تولید از دست می‌دهند و مجبورند که همواره وابسته به شرکت‌های بزرگ باشند. اکنون بسیاری از کارشناسان بر این امر اتفاق ‌نظر دارند که هر شرکتی که پتنت تولید بذر را دارد، کنترل بر بذر و بازار محصولات کشاورزی و غذایی خواهد داشت و در نتیجه نبض امنیت غذایی در دستان آنها خواهد بود. در همین زمینه، سایت پایگاه خبری هیومند اوستر می‌نویسد در حال حاضر بذور باکیفیت در دنیا وجود دارد، اما این بذرها هیچ‌وقت به دست کشاورزان فقیر نمی‌رسد.