چرا به‌رغم کاهش مستمر تولید اوپک‌پلاس، قیمت شاخص برنت هنوز نتوانسته از آستانه ۹۰ دلار عبور کند؟
رمز‌گشایی از ثبات قیمت طلای‌سیاه
اعلامیه اوپک در اوایل ماه گذشته میلادی همچنین بر ادامه کاهش ۲میلیون و ۲۰۰هزار بشکه‌ای در روز تا پایان سپتامبر ۲۰۲۴ تاکید کرد. در مجموع، این کاهش‌‌‌‌‌ها حدود ۶درصد از تقاضای جهانی نفت را پوشش می‌دهد، با این حال حتی با وجود این کاهش‌‌‌‌‌ها، قیمت شاخص برنت هنوز نتوانسته از آستانه ۹۰دلار در هر بشکه عبور کند؛ اتفاقی که آخرین‌بار در سپتامبر سال‌قبل رخ‌داده بود. این رویکرد مبهم تولیدکنندگان عمده نفت، سوالات مهمی را در مورد اقدامات آینده دو بازیگر اصلی در اتحاد اوپک، یعنی عربستان‌سعودی و روسیه و پیامدهای گسترده‌‌‌‌‌تر آن بر قیمت جهانی نفت و ثبات اقتصادی مطرح می‌کند.
فشار مالی عربستان
برخلاف تصور عموم، عربستان‌سعودی غرق در ثروت نفتی نیست. این کشور با بهای پایین نفت‌برنت برای سال۲۰۲۴ مواجه است؛ چراکه برای تحقق بودجه‌خود به نفت حداقل ۹۶دلاری در هر بشکه نیاز دارد. عربستان برای سال‌جاری کسری‌بودجه ۲۱میلیارد دلاری را پیش‌بینی‌کرده که بسیاری از کارشناسان آن را بیش از حد خوش‌بینانه می‌دانند. اثرات طولانی‌‌‌‌‌مدت جنگ‌های قیمت نفت در سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۱۴ و ۲۰۲۰ نیز بر این کشور سایه افکنده‌‌‌‌‌اند؛ جنگ‌هایی که با هدف تضعیف صنعت نفت شیل در حال رشد ایالات‌متحده به راه‌افتادند، با این حال این جنگ‌‌‌‌‌ها در نهایت به ضرر مالی قابل‌توجهی برای عربستان و شرکای اوپک منجر شدند و طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، بیش از ۴۵۰میلیارد دلار درآمد نفتی در طول این دوره از دست رفت.
فشارهای اقتصادی روسیه
روسیه، به‌عنوان یکی دیگر از بازیگران کلیدی اوپک، با چالش‌های خاص خود روبه‌رو است. این کشور در ۱۰۰روز اول جنگ خود در اوکراین نزدیک به ۱۰۰میلیارد دلار از صادرات نفت و گاز به‌دست آورد که بهطور قابل‌توجهی منابع مالی جنگ را تقویت کرد، با این حال کاهش قیمت‌های نفت در سال‌های بعد از جنگ که با فشار اقتصادی تحریم‌های بین‌المللی تشدید می‌شد روسیه را مجبور به‌فروش نفت خود با تخفیف‌های بیشتر از طریق معاملات خارج از شبکه‌های متعارف کرده‌است. با ادامه کاهش قیمت‌ها، حاشیه سود روسیه کاهش‌یافته و ثبات اقتصادی آن به‌خطر افتاده است.
ملاحظات ژئوپلیتیک
کاهش بیشتر تولید توسط اوپک، پیامدهای ژئوپلیتیک و اقتصادی مهمی دارد، به‌ویژه برای کشورهای بزرگ جهان مانند چین و ایالات‌متحده. چین، به‌عنوان یک متحد ژئوپلیتیک کلیدی برای عربستان‌سعودی و روسیه، به‌شدت به نفت تخفیفی این کشورها متکی است، با این حال اقتصادهای غربی، به‌ویژه ایالات‌متحده، هنوز بازارهای صادراتی اصلی برای چین باقی‌مانده‌اند. هرگونه افزایش قابل‌توجه در قیمت نفت می‌تواند تقاضا برای محصولات چینی در این بازارها را کاهش داده و بهبود اقتصادی شکننده چین پس از دوران کووید را به‌خطر بیندازد. در ایالات‌متحده، انتخابات ریاست‌جمهوری۲۰۲۴ پیچیدگی بیشتری به این مسائل اضافه کرده‌است. بهطور تاریخی، قیمت نفت تاثیر مستقیمی بر میزان محبوبیت رئیس‌‌‌‌‌جمهور و نتایج انتخابات داشته‌است. هر ۱۰دلار افزایش در قیمت نفت‌خام منجر به افزایش ۳۰سنت در قیمت هر گالن بنزین می‌شود و هزینه‌های مصرف‌کننده را افزایش می‌دهد. این حساسیت اقتصادی باعث‌شده که جو بایدن، رئیس‌‌‌‌‌جمهور کنونی، علاقه‌‌‌‌‌مند به حفظ یا کاهش قیمت‌های نفت و بنزین باشد، بنابراین دولت ایالات‌متحده ممکن است فشار اقتصادی و سیاسی بر کشورهای تولیدکننده اصلی نفت اعمال کند تا از افزایش قابل‌توجه قیمت‌ها جلوگیری کند و این موضوع می‌تواند تصمیمات استراتژیک عربستان‌سعودی و روسیه را پیچیده‌‌‌‌‌تر کند.
چشم‌‌‌‌‌انداز آینده
تمدید مجدد کاهش تولید توسط اوپک تعادل بین تثبیت قیمت‌های جهانی نفت و تضمین ثبات اقتصادی برای کشورهای عضو را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. همان‌طور که عربستان و روسیه با فشارهای اقتصادی خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند، توانایی آنها برای تاثیرگذاری بر قیمت جهانی نفت بسیار حیاتی است. کاهش بیشتر تولید، درحالی‌که هدف آن افزایش قیمت است، خطرات قابل‌توجهی از جمله بی‌‌‌‌‌ثباتی بازار و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش نفت را به‌همراه دارد. برای عربستان، چالش در ایجاد توازن بین برنامه‌های بلندپروازانه هزینه‌های ملی و نیاز به ثبات مالی نهفته است. توانایی این کشور برای افزایش تولید بدون به‌خطر انداختن یکپارچگی چاه‌‌‌‌‌های نفت در درازمدت، یک عامل حیاتی است. برای روسیه، جنگ جاری در اوکراین و تحریم‌های بین‌المللی لایه‌‌‌‌‌های پیچیدگی اقتصادی را اضافه می‌کنند که بر تصمیمات استراتژیک آن تاثیر می‌گذارد. تمدید مجدد کاهش تولید توسط اوپک لحظه مهمی در بازار جهانی نفت را رقم خواهد زد. همان‌طور که عربستان و روسیه به چالش‌های اقتصادی و ژئوپلیتیک خود ادامه می‌دهند، تاثیر آن بر قیمت جهانی نفت و ثبات اقتصادی عمیق خواهد بود. تعامل ظریف بین کاهش تولید، ثبات مالی و ملاحظات ژئوپلیتیک، آینده بازار جهانی نفت را شکل خواهد داد و پیامدهای گسترده‌ای برای اقتصادهای بزرگی مانند چین و ایالات‌متحده خواهد داشت. تصمیمات استراتژیک اتحاد اوپک و غیر‌اوپک موسوم به اوپک‌پلاس در تعیین مسیر بازارهای جهانی انرژی و ثبات اقتصادی در سال‌های آینده بسیار مهم خواهد بود. پیش‌بینی کاهش بیشتر تولید اوپک‌پلاس مستلزم بررسی چندین عامل و تاثیرات متقابل آنها در بازار جهانی نفت است.
اوپک‌پلاس همواره تعادل بین عرضه و تقاضای جهانی نفت را زیرنظر دارد. اگر پیش‌بینی شود که تقاضا به دلیل کاهش رشد اقتصادی، به‌ویژه در اقتصادهای بزرگی مانند ایالات‌متحده و چین، کاهش خواهد یافت، ممکن است این سازمان برای جلوگیری از مازاد عرضه و حفظ ثبات قیمت، کاهش بیشتری در تولید را درنظر بگیرد. قیمت‌های فعلی نفت و روند آن نقش مهمی در رویکرد‌های اوپک‌پلاس دارد. اگر قیمت‌ها بهطور قابل‌توجهی زیر نقطه سربه‌‌‌‌‌سر مالی اعضای اصلی اوپک باقی‌بماند، فشار برای کاهش بیشتر تولید به‌منظور افزایش قیمت‌ها وجود خواهد داشت. تحریم‌ها، به‌ویژه تحریم‌های اعمال‌شده بر روسیه، بر تصمیمات اوپک تاثیر می‌گذارد. در صورت اعمال تحریم‌های جدید یا تشدید تحریم‌های موجود، روسیه ممکن است برای جبران درآمدهای ازدست رفته، کاهش تولید را درنظر بگیرد. تنش‌ها در خاورمیانه، مانند تنش‌های مربوط به ایران و روابط آن با عربستان‌سعودی، می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های تولید تاثیر بگذارد.
ثبات یا درگیری در منطقه بهطور مستقیم بر توانایی‌‌‌‌‌ها و تصمیمات تولید تاثیرگذار است. تمایل و توانایی اعضای اوپک برای تبعیت از کاهش تولید توافق‌شده عامل مهمی است. اگر انطباق زیاد باشد، احتمال کاهش بیشتر تولید وجود دارد. در مقابل، اگر اعضا از نظر اقتصادی با مشکل مواجه باشند و به درآمد بیشتری نیاز داشته باشند، حفظ وحدت در کاهش تولید چالش‌‌‌‌‌برانگیز می‌شود. اولویت‌های استراتژیک اعضای اصلی مانند عربستان‌سعودی و روسیه به‌شدت بر تصمیمات تاثیر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، عربستان‌سعودی برنامه‌های اقتصادی بلندپروازانه‌‌‌‌‌ای دارد که مستلزم درآمدهای نفتی پایدار یا بالا است. اوپک واکنش‌های بازار به اطلاعیه‌‌‌‌‌ها و اقدامات خود را زیرنظر دارد. اگر کاهش‌‌‌‌‌های فعلی به سطوح قیمتی مطلوب منجر نشود، ممکن است در مورد کاهش‌‌‌‌‌های اضافی تصمیم بگیرند. سفته‌‌‌‌‌بازان بازار نیز می‌توانند بر تصمیمات اوپک تاثیر بگذارند. نوسانات زیاد یا فشار سفته‌‌‌‌‌بازی بر قیمت‌ها ممکن است اوپک را وادار کند تا برای تثبیت بازار اقدام کند، درحالی‌که پیش‌بینی قطعی دشوار است، با توجه به شرایط اقتصادی نامشخص، تنش‌های ژئوپلیتیک و فشارهای داخلی اوپک، این احتمال وجود دارد که اوپک در صورت تداوم شرایط زیر، کاهش تولید بیشتری را درنظر بگیرد:
* ادامه کندی اقتصاد جهانی
* باقی ماندن قیمت نفت زیر نقطه سربه‌‌‌‌‌سر مالی
* ادامه تنش‌های ژئوپلیتیک
با این حال، هر تصمیمی احتمالا نیازمند ایجاد تعادل برای حفظ ثبات بازار، تامین نیازهای مالی و مدیریت روابط ژئوپلیتیک خواهد بود.
