تحلیل عملکرد شبکه اجتماعی جدید متا از دریچه آمار و نگاه کارشناسان
تردز؛ جایگزینی برای توییتر یا فیس‌بوک؟
تحلیل‌های انجام شده از سوی شرکت تحلیل داده «لایف‌وب» پیرامون عملکرد کاربران ایرانی در تردز طی روزهای اخیر نشان می‌دهد که سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرهای اینستاگرامی تا این زمان استقبال بسیار خوبی از تردز داشته‌اند و طبیعتا همین امر به عضویت بیشتر کاربران ایرانی در این پلتفرم کمک خواهد کرد. طبق بررسی‌های این شرکت، تا این زمان حدود ۴۰ درصد از صفحات اینستاگرامی دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده، به تردز پیوسته‌اند و این آمار برای صفحات با بیش از ۳ میلیون فالوور، در حدود ۵۰ درصد است. با این وجود آیا تمام موفقیت یک شبکه اجتماعی را باید در تعداد کاربران آن دید و تردز، به صِرف شکستن رکوردها در جلب کاربر، می‌تواند جای توییتر را بگیرد؟
اهرم اینستاگرام برای رشد کاربران
اگرچه در مدت اخیر شبکه‌های اجتماعی متن‌محور دیگری مانند بلواسکای و ماستادون برای رقابت با توییتر پیش‌قدم شده و اقداماتی نیز انجام داده‌اند، اما هیچ‌گاه منتقدان، نبرد پیش روی توییتر را آنچنان جدی نمی‌دیدند. با این‌حال از زمان معرفی تردز و هدایت میلیونی کاربران اینستاگرام به این پلتفرم جدید، داستان تغییر کرده است. همین امر باعث شده اظهارنظرهای زیادی در این باره مطرح شود و بسیاری تردز را جایگزینی برای توییتر بدانند. میلاد نوری، از کارشناسان فضای مجازی در تحلیل عملکرد اخیر تردز و آینده احتمالی آن به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «اگرچه استقبال کاربران از تردز بسیار بیش از انتظار بود، اما بعید می‌دانم این شبکه اجتماعی بتواند جایگزینی برای توییتر به حساب بیاید.» وی با اشاره به تغییراتی که از زمان خرید توییتر توسط ایلان ماسک در این شبکه اجتماعی ایجاد شده است، می‌گوید: «بدون شک تغییرات در مدل احراز هویت و اعطای تیک آبی، سیاست فروش اشتراک و همچنین تغییر در الگوریتم نمایش توییت‌ها در فید کاربران، اخیرا انتقادات زیادی را متوجه این شبکه اجتماعی کرده و کاربران ناراضی را به فکر آن انداخته تا جایگزین مناسبی برای توییتر پیدا کنند. اما بعید می‌دانم که نه بلواسکای و ماستادون و نه تردز بتوانند جایگزینی برای توییتر باشند.» وی با اشاره به عملکرد نه چندان قوی دو رقیب ابتدایی که باعث شدند عملکرد تردز برای رقابت با توییتر بسیار به چشم بیاید، تشریح می‌کند: «عضویت در بلواسکای نیاز به دعوت‌نامه دارد و شبکه کاربران حاضر در ماستادون چندان عمومی نیستند و بیشتر کاربران فعال در ماستادون از جمع برنامه‌نویسان، فعالان تکنولوژی و گیک‌ها هستند؛ این دو عامل باعث شد تا هیچ‌کدام از این دو شبکه رقیبی جدی برای توییتر به حساب نیایند.» وی می‌افزاید: «اگرچه تردز دو محدودیت ذکر شده را ندارد و در همین مدت کوتاه مورد استقبال بسیار خوب کاربران قرار گرفت، اما باز هم نمی‌توان انتظار داشت که بتواند به جایگزینی برای توییتر تبدیل شود.»
این کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه در بحث جذب کاربر و شناخته شدن، یکپارچگی تردز با اینستاگرام به نقطه قوت این پلتفرم تبدیل شد، می‌گوید: «کاربران برای عضویت در تردز به عنوان یک شبکه اجتماعی جدید، مسیر سختی پیش رو نداشتند. آنها نه تنها صرفا با چند کلیک، عضو این شبکه اجتماعی می‌شدند، بلکه حتی می‌توانستند تمام اطلاعات کاربری و شبکه مخاطبان خود را نیز همراه خود به این پلتفرم ببرند. از سوی دیگر نمایش داده شدن یک عدد در پروفایل دوستان باعث می‌شد افراد بیشتری نسبت به این شبکه جدید کنجکاو شوند و برای عضویت اقدام کنند. تمام این موارد محرک‌هایی بود که افراد زیادی در همان ابتدای کار به عضویت تردز در بیایند و باعث رکوردشکنی این شبکه اجتماعی در جذب مخاطب شوند.» با تمام اینها نوری معتقد است ماهیت عملکردی تردز و توییتر کاملا متفاوت است و نباید مسیر پیش‌روی آنها را یکی دانست.
توییتر؛ محبوب ابدی کارشناسان
نوری در تشریح اینکه چرا تردز را نباید رقیب توییتر به حساب آورد، می‌گوید: «اگرچه هر دو شبکه اجتماعی، پلتفرم‌هایی متن‌محور هستند که بستری برای اظهارنظر کاربران در جمع مخاطبان را فراهم می‌کنند، اما جنس متفاوت شبکه کاربران در دو پلتفرم باعث شده انتظار یکسانی از آنها نداشته باشیم.» وی با بیان اینکه در تمام این سال‌ها توییتر شبکه اجتماعی خاصی بوده که عموما مورد اقبال گروه‌های کارشناسی و متخصصان حوزه‌های مختلف، سیاستمداران و اهالی رسانه قرار گرفته است، می‌گوید: «تا امروز معمولا کاربران عادی یا سلبریتی‌ها میل چندانی برای عضویت در این پلتفرم یا دست کم حضور پررنگ در آن را نداشته‌اند و همین باعث می‌شد شبکه اجتماعی توییتر خاص و متفاوت بماند. اما درمورد تردز این‌طور نیست.» وی می‌افزاید: «طبق آنچه در همین مدت کوتاه از روی کار آمدن تردز شاهد آن بودیم، بخش اعظم کاربران تردز را کاربران اینستاگرام تشکیل داده‌اند و به همین دلیل عموم مردم و سلبریتی‌ها، حضور بسیار پررنگی در این پلتفرم دارند. در نتیجه اظهارنظرها و مطالبی که در این شبکه اجتماعی منتشر می‌شود نیز به تناسب جنس کاربران، عمومیت بیشتری دارد.»
این فعال حوزه تکنولوژی با تاکید بر اینکه در شروع به کار تردز احتمالا الگوریتم‌های تولید فید نیز به گونه‌ای تنظیم شده‌اند که محتوای کاربرپسند و عمومی بیشتری برای افراد به نمایش در بیاید، می‌گوید: «در چنین شرایطی حرف‌های تخصصی و خاص در سیل اظهارنظرهای عمومی‌تر گم می‌شوند و تردز نمی‌تواند تریبونی برای موضوعات تخصصی شود.»
اگرچه نوری معتقد است که احتمالا متا در ادامه کار اصلاحاتی در این الگوریتم‌ها اعمال کند، تاکید دارد که بعید است کاربران توییتر درصدد آن باشند که تردز را به جایگزینی برای شبکه تخصصی مخاطبان خود در توییتر کنند. وی تصریح می‌کند: «آنچه فعلا از عملکرد تردز می‌بینیم، این شبکه اجتماعی بیشتر در حال تبدیل شدن به جانشینی برای فیس‌بوک است تا توییتر».
تمرکز تردز بر بحث سرگرمی
اظهارنظرهای این کارشناس فضای مجازی تا حد زیادی با صحبت‌های پیشین رئیس اینستاگرام همخوانی دارد. در روزهای ابتدایی رونمایی از تردز که تب عضویت در آن حسابی داغ بود، آدام موسری صریحا اعلام کرد: «تردز قرار نیست جایگزین توییتر شود؛ بلکه قرار است محیطی با خشم کمتر باشد تا میزبانی کسانی را به عهده بگیرد که چندان با توییتر میانه خوبی ندارند.» وی در آن مقطع حتی تاکید کرد که تردز جایی برای انتشار اظهارنظرهای سیاسی و اخبار جنجالی پیرامون جنگ و سیاست نخواهد بود.
موسری اعلام کرده بود: «تمرکز روی خبر باعث می‌شود تردز در معرض خطر تحقیقات رگولاتوری و منفی‌گرایی باشد و این چیزی نیست که متا به دنبال آن باشد.» وی تاکید کرده بود که حتی اگر اخبار سیاسی به رشد آمار و بازدیدهای تردز منجر شود، باز هم تمایلی نداریم که تمرکز این شبکه اجتماعی جدید را به سمت آن ببریم. رئیس اینستاگرام در گفته‌های خود تصریح کرد: «ورزش، موسیقی، مد، زیبایی و سرگرمی از جمله حوزه‌هایی هستند که تردز مایل است تریبونی در آنها باشد.» وی تاکید کرد که متا قصد دارد بدون تمرکز روی سیاست و اخبار روز، تردز را به «پلتفرمی پر‌جنب‌و‌جوش» تبدیل کند.
آمارهای تحلیلی اخیر «لایف‌وب» نیز که از عملکرد کاربران ایرانی در تردز طی 10 روز اخیر منتشر شده است، نشان می‌دهد که متا در دستیابی به هدف خود برای تبدیل شدن به یک شبکه متن محور در حوزه سرگرمی موفق عمل کرده است. طبق آنچه آمارها نشان می‌دهند، سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرهای اینستاگرامی تاثیر بسزایی در رسیدن متا به اهداف مدنظر خود خواهند داشت. زیرا حضور این افراد شاخص که معمولا محبوبیت زیادی نزد عموم کاربران دارند، به داغ شدن بازار تردز و انتشار بیشتر محتوا در آن کمک خواهد کرد.
«لایف‌وب» در بخشی از گزارش آماری اخیر خود از حوزه فعالیت کاربران ایرانی شاخص تردز، آورده است که حدود 45 درصد از اکانت‌های با بیش از 3 میلیون دنبال‌کننده‌ای که به تردز پیوسته‌اند را سلبریتی‌ها تشکیل می‌دهند. حدود 15 درصد این اکانت‌ها در اختیار اینفلوئنسرها (یا به اصطلاح شاخ‌های اینستاگرامی) هستند و صفحات فعال در زمینه «مد و زیبایی»، رسانه و آموزش نیز به ترتیب 8 درصد، 7 درصد و 5 درصد از صفحات پرمخاطب ایرانی تردز را به خود اختصاص داده‌اند. سهم صفحات میلیونی «ورزش و تناسب اندام» و «فرهنگ و هنر» نیز به ترتیب 4 و 3 درصد است و تنها یک درصد کاربران ایرانی و پرمخاطب تردز را سیاسیون تشکیل داده‌اند.
با این حساب به نظر می‌رسد تردز قرار است شعله محبوبیت فیس‌بوک را که خصوصا در ایران رو به خاموشی رفته بود، بار دیگر روشن کرده و کاربران را وارد بحث و تبادل نظر بیشتر درباره امور روزمره کند. از دیگر نکات قابل توجه فعالیت اخیر تردز در ایران، اقدام کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در صدور دستور حذف این اپلیکیشن از دو فروشگاه ایرانی «بازار» و «مایکت» بوده است. این کارگروه درحالی چنین دستوری صادر کرده است که این شبکه اجتماعی به واسطه ارتباط با شرکت متا و یکپارچگی با اینستاگرام، از همان بدو معرفی فیلتر بود و دیرزمانی است که کاربران به استفاده از انواع شبکه اجتماعی از طریق فیلترشکن و VPN عادت کرده‌اند و چنین دستورهایی، تفاوتی در رویکرد و وضعیت استفاده کاربران ایرانی از تردز ایجاد نمی‌کند.
