ماجرای آغاز به کار کارخانه روغن‌کشی ورامین
کارخانه روغن‌کشی ورامین تا رسیدن به مرحله تولید پایدار وکار مستمر، ماجراهای زیادی را پشت سر گذاشت که البته بخشی از این ماجراها در روز شنبه پانزدهم دی ماه ۱۳۲۴ در برخی جراید کشور به‌ویژه روزنامه اطلاعات منعکس شده است. در این گزارش‌ها آمده است: . . . در آبان سال ۱۳۱۷ قراردادی بین وزارت پیشه و هنر و کمپانی «اکردو کرانژه» فرانسه برای خرید تجهیزات کارخانه روغن‌کشی به مبلغ ۶۴ هزار لیره انگلیسی منعقد شد که کمپانی مزبور کارخانه مورد معامله را در شاهی، محل کارخانه گونی‌بافی فعلی نصب نماید. تا قبل از جنگ یک ثلث از ماشین‌آلات کارخانه یادشده به مبلغ ۱۹ هزار و ۶۵۷ لیره انگلیسی به ایران وارد شد و وزارتخانه در نظر گرفت که کارخانه را در بیابان‌های شمال خط‌آهن و املاک موسوم به حومه روستای «چاله‌شنی» ورامین بسازد و یک خط آهن فرعی از خط آهن اصلی به داخل کارخانه هدایت کند تا مواد اولیه را به آنجا برساند.
کارخانه روغن‌کشی ورامین تا رسیدن به مرحله تولید پایدار وکار مستمر، ماجراهای زیادی را پشت سر گذاشت که البته بخشی از این ماجراها در روز شنبه پانزدهم دی ماه 1324 در برخی جراید کشور به‌ویژه روزنامه اطلاعات منعکس شده است. در این گزارش‌ها آمده است: ... در آبان سال 1317 قراردادی بین وزارت پیشه و هنر و کمپانی «اکردو کرانژه» فرانسه برای خرید تجهیزات کارخانه روغن‌کشی به مبلغ 64 هزار لیره انگلیسی منعقد شد که کمپانی مزبور کارخانه مورد معامله را در شاهی، محل کارخانه گونی‌بافی فعلی نصب نماید. تا قبل از جنگ یک ثلث از ماشین‌آلات کارخانه یادشده به مبلغ 19 هزار و 657 لیره انگلیسی به ایران وارد شد و وزارتخانه در نظر گرفت که کارخانه را در بیابان‌های شمال خط‌آهن و املاک موسوم به حومه روستای «چاله‌شنی» ورامین بسازد و یک خط آهن فرعی از خط آهن اصلی به داخل کارخانه هدایت کند تا مواد اولیه را به آنجا برساند.
پیدایش جنگ و مسدود شدن راه‌ها مانع از ورود بقیه ماشین‌آلات و ادوات کارخانه به کشور شد و دولت مجبور شد که باهمین مقدار وسایل وارد شده، کار خود را آغاز کند مثلا به ازای دیگ بخار کارخانه که نرسیده بود از دیگ بخار لکوموتیوی که راه‌آهن از آن استفاده می‌کرد، استفاده گردید و برای تامین کسری سایر ادوات از قسمتی از ماشین‌های ذوب‌آهن رفع احتیاج شد تا کارخانه در شهریور سال ۱۳۲۳ تقریبا آماده بهره‌برداری باشد، ولی نه به طور مرتب، زیرا نه مواد اولیه برای روغن‌کشی وجود داشت و نه وضع کارخانه طوری قابل اطمینان بود که بتوانند سفارشات اشخاص را قبول کنند، بنابراین برای آزمایش کار موتورها و رفع نواقص آن تا تهیه مواد اولیه، شروع به انجام کارهای کوچکی کردند. مقداری تخم پنبه از وزارت کشاورزی برای روغن‌گیری و مقداری روغن زیتون برای تصفیه تهیه کردند و کارها انجام شد تا فعلا که کارخانه به مورد بهره‌برداری رسیده است (یعنی ۱۵ دی ماه ۱۳۲۴).
برای تهیه بذر قرار بود مقدار هفت هزار تن موجودی پنبه دانه وزارت کشاورزی در مازندران تحویل این کارخانه شود و به این دلیل هیات عامل کارخانجات شیمیایی هم اقدام لازم برای حمل این جنس را نمودند، ولی بر اثر تظاهراتی که از طرف عده‌ای از کارگران مازندران به بهانه اینکه «اگر تمام این پنبه به تهران حمل شود کارگران کارخانه‌های روغن‌گیری مازندران باید بیکار باشند» قرار شد نصف این مقدار تخم پنبه را در مقابل اجرت، به صاحبان روغن‌گیری شمال بدهند و روغن تحویل گیرند و بقیه را به طهران حمل نمایند و ضمنا برای اینکه اشخاص و بازرگانان هم بتوانند از این کارخانه استفاده کنند، هیات عامل شروع به قبول سفارشات برای حق‌العمل کاری نمود.بدین ترتیب که در مقابل دریافت ۸۵۰ ریال اجرت و یک تن پنبه‌دانه سالم که ۱۷ درصد روغن داشته باشد، ۱۲۰ کیلو روغن مرغوب و ۳۰ کیلو پنبه فیتر و ۴۰۰ کیلوگرم کنجاله (تفاله پنبه دانه) و مقداری هم (حدود ۴۰۰ کیلو) پوست پنبه دانه تحویل می‌داد.مصرف کارخانه در صورتی که تمام ماشین‌آلات رسیده بود روزانه ۱۰۰ تن پنبه دانه بود، ولی فعلا که بیش از یک پرس ندارد، پنجاه تن است و دستگاه تصفیه این کارخانه هم فعلا می‌تواند روزانه ۱۰ تن روغن تصفیه نماید که با دریافت اجرت از قرار کیلویی ۸ تا ۹ ریال قبول سفارش می‌نماید.به هر حال پس از چند سال انتظار و زحمت این کارخانه می‌خواهد رسما شروع به کار نموده و مورد بهره‌برداری قرار گیرد، بنابراین بر هیات مدیره بنگاه صنعتی مخصوصا هیات عامل کارخانجات شیمیایی فرض است که از تعطیل شدن احتمالی این کارخانه به علت نداشتن مواد اولیه جلوگیری نموده و همین‌طور که تا به‌حال جدیت به خرج داده، وسایل به راه افتادن آن را فراهم نموده‌اند، در حفظ آن هم نهایت مراقبت و کوشش را مبذول دارند.
پیدایش جنگ و مسدود شدن راه‌ها مانع از ورود بقیه ماشین‌آلات و ادوات کارخانه به کشور شد و دولت مجبور شد که باهمین مقدار وسایل وارد شده، کار خود را آغاز کند مثلا به ازای دیگ بخار کارخانه که نرسیده بود از دیگ بخار لکوموتیوی که راه‌آهن از آن استفاده می‌کرد، استفاده گردید و برای تامین کسری سایر ادوات از قسمتی از ماشین‌های ذوب‌آهن رفع احتیاج شد تا کارخانه در شهریور سال ۱۳۲۳ تقریبا آماده بهره‌برداری باشد، ولی نه به طور مرتب، زیرا نه مواد اولیه برای روغن‌کشی وجود داشت و نه وضع کارخانه طوری قابل اطمینان بود که بتوانند سفارشات اشخاص را قبول کنند، بنابراین برای آزمایش کار موتورها و رفع نواقص آن تا تهیه مواد اولیه، شروع به انجام کارهای کوچکی کردند. مقداری تخم پنبه از وزارت کشاورزی برای روغن‌گیری و مقداری روغن زیتون برای تصفیه تهیه کردند و کارها انجام شد تا فعلا که کارخانه به مورد بهره‌برداری رسیده است (یعنی ۱۵ دی ماه ۱۳۲۴).
برای تهیه بذر قرار بود مقدار هفت هزار تن موجودی پنبه دانه وزارت کشاورزی در مازندران تحویل این کارخانه شود و به این دلیل هیات عامل کارخانجات شیمیایی هم اقدام لازم برای حمل این جنس را نمودند، ولی بر اثر تظاهراتی که از طرف عده‌ای از کارگران مازندران به بهانه اینکه «اگر تمام این پنبه به تهران حمل شود کارگران کارخانه‌های روغن‌گیری مازندران باید بیکار باشند» قرار شد نصف این مقدار تخم پنبه را در مقابل اجرت، به صاحبان روغن‌گیری شمال بدهند و روغن تحویل گیرند و بقیه را به طهران حمل نمایند و ضمنا برای اینکه اشخاص و بازرگانان هم بتوانند از این کارخانه استفاده کنند، هیات عامل شروع به قبول سفارشات برای حق‌العمل کاری نمود.بدین ترتیب که در مقابل دریافت ۸۵۰ ریال اجرت و یک تن پنبه‌دانه سالم که ۱۷ درصد روغن داشته باشد، ۱۲۰ کیلو روغن مرغوب و ۳۰ کیلو پنبه فیتر و ۴۰۰ کیلوگرم کنجاله (تفاله پنبه دانه) و مقداری هم (حدود ۴۰۰ کیلو) پوست پنبه دانه تحویل می‌داد.مصرف کارخانه در صورتی که تمام ماشین‌آلات رسیده بود روزانه ۱۰۰ تن پنبه دانه بود، ولی فعلا که بیش از یک پرس ندارد، پنجاه تن است و دستگاه تصفیه این کارخانه هم فعلا می‌تواند روزانه ۱۰ تن روغن تصفیه نماید که با دریافت اجرت از قرار کیلویی ۸ تا ۹ ریال قبول سفارش می‌نماید.به هر حال پس از چند سال انتظار و زحمت این کارخانه می‌خواهد رسما شروع به کار نموده و مورد بهره‌برداری قرار گیرد، بنابراین بر هیات مدیره بنگاه صنعتی مخصوصا هیات عامل کارخانجات شیمیایی فرض است که از تعطیل شدن احتمالی این کارخانه به علت نداشتن مواد اولیه جلوگیری نموده و همین‌طور که تا به‌حال جدیت به خرج داده، وسایل به راه افتادن آن را فراهم نموده‌اند، در حفظ آن هم نهایت مراقبت و کوشش را مبذول دارند.
تنظیم و تالیف: حسن فرازمند
ارسال نظر