شهرها و کشتی‌هایی که زیر آب رفتند
توریسم پنهان
موزه میراث زیر آب اسکندریه
در ایـــــــــــــران کارشناسان بر این باورند که با وجود دو دروازه آبی و گستردگی سواحل دریای خزر و خلیج‌فارس باید اقدامات هدفمندی در حوزه حفاظت از میراث فرهنگی زیرآب صورت گیرد. ایران از سال۱۳۷۸ رسما به کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب پیوست.
بررسی‌های باستان شناسی و غواصی تاکنون در مناطقی از خلیج‌فارس و دریای خزر انجام شده است. در بندر سیراف تعدادی لنگرهای سطحی به‌دست‌آمده، اما با وجود نشانه‌های تاریخی تاکنون هیچ‌گونه معماری یا بقایای مدنی کشف نشده است. سیراف یکی از شهرهای باستانی ایران است که در دوره ساسانیان به‌عنوان یکی از مراکز اصلی داد و ستد محسوب می‌شد. کارشناسان می‌گویند این شهر بر اثر زلزله از بین رفته و به درون دریا کشیده شده است.
در میان آثار مغروقه معاصر، کشتی «رافائل» با ۲۸۶متر طول و ۱۳طبقه به تایتانیک ایران معروف است که قبل از انقلاب خریداری شده و در زمان جنگ مورد اصابت بمب قرار گرفته است و در عمق ۷ تا ۳۲ متری خلیج فارس روبه‌روی شهر بوشهر زیر آب رفته و تبدیل به یک کلونی بسیار بزرگ برای محیط زیست شده است.
نشریه «انشنت اوریجینز»، برخی از مهم‌ترین اکتشافات باستان‌شناسی زیر دریا را به این شرح برشمرده است:
کلاه‌خودهای سیسیل
در نوامبر سال۲۰۱۳ باستان‌شناسان اعلام کردند گنجینه‌ای از آثار تاریخی را در محل نخستین نبرد دریایی جهان باستان، یعنی در نزدیکی سواحل «سیسیل» کشف کرده‌اند که شامل چند کلاه‌خود، زره و سلاح‌های متعلق به ۲۲۰۰ سال پیش است.
این آثار تاریخی در حقیقت بقایای به‌جامانده از «نبرد جزایر اگادی» است، آخرین تقابل از نخستین «جنگ پونی» که در سال۲۴۱ پیش از میلاد رخ داد و در آن رومی‌ها که به دنبال تثبیت جایگاه خود در دریای مدیترانه بودند، حدود بیست سال با کارتاژها جنگیدند با اینکه عملکرد کارتاژها در آب بسیار قدرتمندتر بود، رومی‌ها در کمین بودند و کارتاژی‌ها را به دام انداختند و در یک حمله ناگهانی مسیر دریایی آنها را مسدود کردند. حدود ۵۰کشتی کارتاژی غرق شد و ۱۰هزار نفر کشته شدند. پیروزی رومیان در این نبرد، مسیر تسلط آنها بر سراسر اروپا را هموار کرد. در نتیجه انبوهی از آثار باستانی ارزشمند حدود ۲هزار سال در بستر دریا و در عمق ۱۰۰متری جا خوش کرده بودند.
گروهی از محققان ایتالیایی در ژوئن سال۲۰۱۳ به بررسی مواد تشکیل‌دهنده تعدادی قرص پرداختند که در کشتی دوهزار ساله غرق‌شده در ساحل «توسکانی» پیدا شده بود، آنها می‌خواستند دریابند که رومی‌ها از چه موادی به‌عنوان دارو استفاده می‌کرده‌اند.
کشتی غرق‌شده رومی در نزدیکی بقایای شهر «پاپولیونا» قرار داشت که در زمان ساخت این کشتی، یک بندر مهم در امتداد مسیرهای تجاری دریایی بین غرب و شرق سراسر دریای مدیترانه بود. این کشتی رومی توسط کاوشگران یک موسسه باستان‌شناسی توسکانی در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۹۰ کشف شد و محموله‌های شگفت‌انگیزی از جمله کاسه‌های شیشه‌ای سوریه‌ای ـ فلسطینی، کوزه‌های برنزی و ظروف سرامیکی نیز به همراه آن کشف شد.
بقایای یک صندوق دارویی هم کشف شد که در آن یک ابزار جراحی، یک هاون، ۱۳۶ویال چوبی دارو و چندین ظرف حلبی استوانه‌ای‌شکل قرار داشت که در یکی از آنها پنج قرص دارویی قرار داشت. ظروف حلبی کاملا مهر و موم، باعث ماندگاری قرص‌ها شده بود.
نتایج بررسی مواد تشکیل‌دهنده این قرص‌ها نشان داد که حاوی ترکیبات روی و همچنین آهن اکسید، نشاسته، موم زنبور عسل، رزین کاج و سایر مواد گیاهی هستند.
قایق ۳۲۰۰ ساله
باستان‌شناسان در مارس سال۲۰۱۴ اعلام کردند بقایای یک قایق متعلق به ۱۲۰۰ پیش از میلاد را در سواحل کرواسی کشف کرده‌اند. این قایق در ابعاد ۷ در ۲.۵متر از انواع چوب نارون، توسکا و صنوبر ساخته شده است. در ژانویه سال ۲۰۱۴، یک گودال را کاوش کردند که در نتیجه آن یک غار مملو از آب به همراه جمجمه و استخوان‌های انسان کشف شد. این غار آبی در مکزیک واقع شده است.
آثار عشایر سوئدی
غواصان سوئدی در دریای بالتیک به اکتشافی منحصر به فرد و کمیاب دست یافتند که در حقیقت آثار عصر حجر هستند که عشایر سوئدی ۱۱هزار سال پیش به جای گذاشته‌اند. این اشیای تاریخی که در عمق ۱۶متری سطح زمین دفن شده بودند، شامل ابزارهای چخماقی، عاج حیوانات و طناب بود.
بلوک‌های سنگی مرموز
در سواحل جنوبی «یوناگونی» واقع در ژاپن، ویرانه‌های غرق‌شده‌ای قرار دارند که تخمین زده می‌شود حدود ۱۰هزار سال قدمت داشته باشند. این مکان بی‌نظیر در سال۱۹۹۵ توسط غواصی کشف شد که به‌طور اتفاقی از ساحل «اوکیناوا» بیش از حد فاصله گرفت و زمانی که با چندین بلوک برخورد کرد، شگفت‌زده شد. این مکان از بلوک‌های سنگی مرموز و عظیمی تشکیل شده است که کاملا با یکدیگر هماهنگی دارند؛ همچنین کنده‌کاری‌ها و آنچه به نظر می‌رسد پلکان، خیابان‌های سنگفرش، چهارراه‌ها و میدان باشند نیز در این مکان دیده می‌شود.
شهر مغروقه زاکینتوس
ژوئن سال۲۰۱۳ باستان‌شناسان یونانی از کشف بقایای یک شهر زیرآبی در«زاکینتوس» خبر دادند. این کشف شامل بقایای ساختمان‌های عمومی بزرگ، پایه ستون و سایر آثار تاریخی می‌شد.۲۰پایه ستون سنگی با قطر ۳۴سانتی‌متر از مهم‌ترین یافته‌ها در این شهر غرق‌شده محسوب می‌شود.
سکونتگاه کلئوپاترا
شهر «هرقلیون» که «کلئوپاترا» در آن سکونت داشته است، حدود ۱۲۰۰سال پیش در دریای مدیترانه نزدیک ساحل مصر غرق شد. این شهر یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری در منطقه بود. چندین قرن گمان می‌رفت که این شهر یک افسانه باشد؛ اما در سال۲۰۰۱ یک کاوش باستان‌شناسی به کشف این شهر منجر شد. معبد، مجسمه‌های غول‌پیکر فرعون‌ها، صدها مجسمه کوچکتر خدایان مصر باستان، یک ابوالهول و ۶۴کشتی باستانی از جمله آثار تاریخی بودند که در این مکان کشف شدند.
بایا؛ اقامتگاه نرون، سیسرو و سزار
«بایا» شهر و اقامتگاهی ساحلی در دوران شکوه روم باستان بوده که در شمال غربی «خلیج ناپل» قرار داشته است. این شهر به ویژه در اواخر«جمهوری روم» و نخستین سال‌های آغاز دوران امپراتوری روم باستان بر شهرهای معروف دیگر آن دوران همچون پمپئی، هرکولانیوم و کاپری ارجحیت داشته و از نظر ثروت و شهرت گوی سبقت را از آنان ربوده بود.
بایا برای قرن‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود، در واقع این شهر را باید به نوعی بازآفرینی ثروت و قدرت دانست که به ویژه در میان افراد متشخص و سرشناس روم باستان بسیار مورد توجه بود.
برخی از قدرتمندترین شخصیت‌های دوران باستان مانند نرون، سیسرو و سزار از این شهر دیدن کرده و برخی از آنها ویلاهایی برای تعطیلات دائمی در آنجا ساخته بودند. بایا، در واقع لاس‌وگاس آن زمان بود.
این شهر روی دهانه‌های آتش‌فشانی طبیعی ساخته شده و به خاطر داشتن چشمه‌های آب معدنی شفابخش، شهرت بسزایی پیدا کرده بود.
بایا در قرن هشتم از سوی مسلمانان فتح شد و دیگر عظمت دوران قدیم خود را بازنیافت تا اینکه از اوایل قرن پانزدهم دچار فرونشست شد. آب گرم چشمه‌ها به سطح شهر راه پیدا کرد. سطح آب نیز آرام آرام بالا آمد و در نهایت بخش عظیم این شهر باستانی به زیر آب فرو رفت.
موزه‌ای برای جذب گردشگران
«موزه زیر آب اسکندریه» که در ساحل اسکندریه توسط ژاک روژری، معمار فرانسوی طراحی شده است به‌عنوان بزرگ‌ترین بنای توریستی زیر آب شناخته می‌شود.
کاوش‌های دهه۱۹۹۰میلادی منجر به کشف هزاران شیء باستانی از جمله مجسمه ابوالهول، کشتی‌های غرق‌شده یونانی و رمی، نیم‌تنه بزرگی از خدای رودخانه نیل، مجسمه‌های تقدیمی به خدایان کهن، زیورآلات، ستون‌ها و همچنین قطعات بزرگ سنگی شد.
از دیگر آثار مدفون‌شده در زیر آب می‌توان به سکه‌های برنزی و ظروف سفالی اشاره کرد که سکه‌های کشف‌شده مربوط به دوره شاه پتولمی دوم و ظروف سفالی مربوط به سه یا چهار قرن پیش از میلاد مسیح هستند.
کشف این تعداد از آثار زیرآب اتفاقی ساده نبود. از این رو سازمان ملل متحد برای حفظ آثار باستانی زیر آب این منطقه به دولت مصر پیشنهاد ساخت این نوع موزه را داد. مصر نیز فرصت را غنیمت دانست و با هدف تبدیل موزه به قطب جذب گردشگری علمی و تاریخی، آن را در مدتی کوتاه بنا نهاد.
وزارت آثار باستانی ۱۵۰میلیون دلار به طراحی و ساخت این موزه اختصاص داد. مصر بیش از ۱۰۰میلیون نفر جمعیت دارد. حدود ۱۰درصد از تولیدات ناخالص داخلی این کشور توسط صنعت گردشگری رقم می‌خورد. ضمن اینکه حدود ۲میلیون شغل نیز وابسته به این صنعت است.
